ۇلت جوسپارى: ەلدىڭ بايلىعى باپتالعان جانە قۇنارلى جەردە جاتىر

تاراز. قازاقپارات - جەردى كۇتىپ، قاستەرلەپ ۇستاۋ كەرەك، دەپ ەسەپتەيدى جامبىل وبلىسى رىسقۇلوۆ اۋدانى جاڭاتۇرمىس اۋىلىنىڭ تۇرعىنى كەمەل ازاماتوۆ.

«مەن بار عۇمىرىمدى شارۋاشىلىققا ارناعان جانمىن. ەگىستىك القاپ بريگادالارىن باسقارىپ، كاسىپوداققا جەتەكشىلىك ەتتىم»، - دەيدى 75 جاستاعى اقساقال «قازاقپارات» تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا.

 - كەڭەس وداعى زامانىندا ءبىزدىڭ جاڭاتۇرمىس اۋىلى 300 گەكتار قانت قىزىلشاسىن، 200 گەكتار جۇگەرى، 1700 گەكتار بيداي مەن تارى ەگەتىن. ءبىزدىڭ جەر وتە قۇنارلى، باۋ- باقشامىز، ەگىنىمىز ارتەزياندىق سۋدان ءنار الاتىن، سوندىقتان جەمىسىن دە كوپ بەرەتىن. ەڭبەك ەتسەڭ بولعانى.

قازىر قالاي؟ بۇل القاپتار مەن ەگىستىك جەرلەر بوس جاتىر، ارامشوپپەن ءوسىپ كەتكەن، اۋىلدان حالىق كوشىپ جاتىر، قالعاندارى مال جايىپ كۇن كورەدى. جەرگە ءدان ەككەندى ءجون ساناماي كەتتىك. العاشقىدا اقشاڭ بولماسا، كەپىلگە سالاتىن مەنشىگىڭ بولماسا، ەگىنشىلىكتى باستاۋ قيىن ەكەنى راس. اۋماعىمىز ۇلكەن، ءبىراق ازىق- تۇلىكتى شەت مەملەكەتتەردەن ساتىپ الامىز. پرەزيدەنت ايتقانداي، كوپ نارسەنى ءوزىمىز ءوسىرىپ، ەلدى دە قامتي الامىز، شەتەلگە دە ەكسپورتتاي الامىز. ءبىزدىڭ ەلدە جەر كودەكسىنە جاڭاشىلدىقتار ەنگىزىلۋى، جەردى باپتاپ، ەگىستىك ەگۋ ءۇشىن قازاقستان ازاماتتارىنا جەكەمەنشىككە بەرۋ جونىندەگى باستامالار - بۇل احۋال وڭ وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى دەگەن سەنىم ۇيالاتادى»، - دەدى ول.

اقساقالدىڭ ءسوزى بويىنشا، ونىڭ «جاڭاتۇرمىس» شارۋا قوجالىعى وسى كۇنگە دەيىن 260 گەكتار جەردى جالعا الىپ كەلگەن. «مەندە 34 گەكتار جەر قالدى، بارلىعىن تاپسىرىپ تاستادىم»، - دەيدى ول.

- سەبەبى ءوزىڭ جالعىز بولساڭ، ماردىمدى تەحنيكاسىز جەرمەن اينالىسۋ وتە اۋىر. ءبىزدىڭ قازاقستاندا ءومىر جاقسارىپ كەلەدى - بارلىعى دامىپ، ورىن- ورنىنا كەلۋدە، ءبىراق جەر قوجايىنسىز قالىپ وتىر، وڭدەلمەگەن كۇيدە قاڭىراپ بوس جاتىر. ءوز جەرىمىزدى ءوزىمىز يگەرە الماي وتىرمىز.

 ەندى جەردى الىپ، وندا جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك تۋدى. كەمەل ازاماتوۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بيىل رىسقۇلوۆ اۋدانىنىڭ شارۋالارى وزدەرىنىڭ قارجىلىق جانە تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرىن بىرىكتىرۋدى شەشكەن.

ء«بىز 30 ادام ءوز اۋدانىمىزدان «قۇلاندەن» اتتى كووپەراتيۆ جانە سوعان اتتاس بانك قۇردىق»، - دەيدى اڭگىمەنى كەڭگە سالعان ك. ازاماتوۆ اقساقال. - قاراجاتتارىمىزدى ورتاعا سالدق، ءبىرى 300 مىڭ تەڭگە، ءبىرى 1 ميلليون اقشا قوستى. تراكتورلار، باسقا دا كەرەكتى تەحنيكالاردى ساتىپ الاتىن بولامىز، كوكونىس پەن داندەردى ساقتايتىن قويما سالامىز. ماشينا- تراكتورلىق ستانسالاردى جانداندىرماقپىز. كوكونىستەردى، بيدايدى ەگىپ، جەردى بىرگە جىرتامىز، ءدان سەبەمىز. شىققان ونىمدەرىمىزدى ساتامىز، ارتىعىن ساقتايمىز. بىرىگىپ، وزىمىزگە- ءوزىمىز قولداۋ جاسايمىز. بىرگە بولساق، جۇمىس تا جەڭىل. ەگەر مەملەكەت قول ۇشىن بەرىپ جاتسا، دامۋ مەن تۇراقتىلىق تۋرالى ءسوز قوزعاۋعا بولادى. ويتكەنى ازاماتتاردىڭ ءال- اۋقاتى باپتالعان جانە قۇنارلى جەردە جاتىر، دەمەك ەل ەكونوميكاسىنىڭ ازىق- تۇلىك سەكتورىنا بايلانىستى».

«جەردى جىرتىپ، ەگىن ەگۋگە ءوزىمىز كىرىسۋىمىز كەرەك، - دەپ جالعاستىرادى ءسوزىن ك. ازاماتوۆ. - مىنە، بيىل ءبىزدىڭ كوكتەمگى اۋا- رايىنىڭ قولايلىعىن قاراڭىزشى، بارلىعى كوكتەپ جاتىر، جاڭبىر كوپ جاۋىپ، جەر ءيىپ تۇر - ءبىراق ول جەرلەر قاڭىراپ بوس جاتىر، يگەرە الماي وتىرمىز. شارۋاعا مەملەكەتتەن كومەك كەرەك - نەسيەلەر، م ت س- تەر قاجەت، كەڭەس وداعى تۇسىندا ءبىر اۋداندا بىرنەشە م ت س- تەن بار ەدى.

شاعىن كووپەراتيۆتەردى ىرىلەندىرۋ قاجەت. ادامدار جەردى يگەرگىلەرى كەلەدى، ءبىراق مۇمكىندىكتەر جوق. تەحنيكا، قۋات، تىڭايتقىتقىشتار مەن داندەر قاجەت. شىعىندى اقتاۋ ءۇشىن شارۋالار كەمىندە 10 گەكتارعا بيداي ەگۋى ءتيىس دەلىك. وعان قىرۋار قاراجات كەرەك. ول ءۇشىن نەسيە الايىن دەسە، بانك كەپىل سۇرايدى. شارۋا ونى قايدان الادى؟ ەندى جاڭا زاڭ بارلىعىن وزگەرتەدى دەپ ويلايمىن.

ايتا كەتەيىك، ۇلت جوسپارى 100 ناقتى قادام شەڭبەرىندە 35-36 قادامدارىن جۇزەگە اسىرۋ ماساتىندا جەر كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن بولاتىن. جەر كودەكسىنىڭ جاڭا نورمالارى بىلتىر قاراشا ايىندا قابىلداندى. ال 2016 -جىلدىڭ 1 - شىلدەسىندە ول قولدانىسقا ەنەدى.

ول بويىنشا، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارنالعان جەرلەر ق ر ازاماتتارىنا جانە زاڭدى تۇلعالارىنا جەكەمەنشىككە اۋكسيون ارقىلى ساتىلادى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ول ەلىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار تارتىپ، قازاقستاننىڭ ونىمدەرىن مولايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. سونداي- اق، جاڭا جۇمىس ورىندارى دا اشىلادى.

سونىمەن قاتار، ق ر ازاماتتارى مەن زاڭدى تۇلعالارىنىڭ مەنشىگىندەگى جالدا تۇرعان جەر ۋچاسكەلەرىن ساتىپ الۋ ءۇشىن جەڭىلدىكتەر بەرىلەدى. اتالعان نورما قازىرگى جەر پايدالانۋشىلاردىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرەدى. بۇرىن ولارعا بەرىلگەن اۋىل شارۋاشىلىق جەر ۋچاسكەلەرى جالعا بەرۋ مەرزىمى اياقتالعانعا دەيىن، جەڭىلدىك باعامەن جەكە مەنشىككە ساتىپ الۋعا قۇقىق بەرىلەدى، ياعني جەردىڭ كاداسترلىق قۇنىنىڭ 50 پايىزى مولشەرىمەن 10 جىل مەرزىمگە دەيىن ءبولىپ تولەۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلعان.