مەرۋەرت تۇسىپبايەۆا: اجىراسقان سوڭ وتباسىلى ادامعا ەسسىز عاشىق بولدىم
كەيدە جۇرەكتى قارىپ وتەر سىن ايتىپ، بارلىعىنا ءادىل باعا بەرۋگە تىرىسادى. كوپتىڭ اۋزىندا جۇرگەن تىك مىنەزى دە جوق ەمەس. مۇنىڭ بارلىعى دا ءانشى ءارى اكتريسا مەرۋەرت تۇسىپبايەۆا تۋرالى. اكتريسا Stan.kz تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا وسى كۇنگە دەيىن ايتىلماعان سىرىمەن ءبولىسىپ، حالىق اراسىندا جۇرگەن قاۋەسەت ءسوزدىڭ نۇكتەسىن قويدى.
ءبىر قاراعاندا ءانشىنىڭ جۇرەگىندە نە جاتقانىن، كوڭىلىندە قانداي وي تۇرعانىن سەزىنۋ قيىن. مۇنى ارىپتەستەرى دە، تىڭدارماندارى دا بىلەدى. شىن سىرى تەك وزىنە ءمالىم. ءار تاڭىن بالاسىن وياتۋدان باستايتىن ءانشى پەرزەنتىنەن ەشنارسەنى ايامايتىنىن ايتادى.
«مەن ۇشاقپەن جيىرما ءتورت ساعات بويى امەريكادان ۇشىپ كەلسەم دە، قاتتى شارشاپ- شالدىعىپ تۇرسام دا، بالامدى تاڭعى ساعات جەتىدە بارىپ وياتامىن. ۇيقىسى قانباي تۇرسا، كەشىرەك وياتامىن. ارتىنشا كيىمىن كيگىزىپ بەرەمىن. پەرزەنتىم ءۇشىن جاقسى انا بولعىم كەلەدى. جەكەمەنشىك مەكتەپتە تاڭعى ساعات جەتىدەن كەشكى جەتىگە دەيىن ءبىلىم الاتىندىقتان، كۇنى بويى كورە المايمىن. سوندىقتان ونى وياتىپ، مەكتەپكە شىعارىپ سالۋ مەنىڭ مىندەتىم. جاقىن دوستارىم، اپكەلەرىم، سىڭىلىلەرىم «ءاي، بالاڭ ون تورتكە كەلدى. ونى وياتقانىڭ نە؟! ول ءبىرىنشى سىنىپتىڭ وقۋشىسى ەمەس قوي» دەپ قاتتى سوگەدى. سىڭىلىلەرىمنىڭ بالالارى اتا-اناسىن وياتىپ الماۋعا تىرىسىپ، شايلارىن وزدەرى ءىشىپ، تىپ- تىنىش مەكتەپكە كەتەدى. ال مەن كەرىسىنشە ونى جەدەلساتىعا دەيىن شىعارىپ سالىپ، «بالام جاقسى وقى، مەنىڭ ءۇمىتىمدى اقتا» دەپ اق تىلەگىمدى ايامايمىن.
كەي انشىلەر سەكىلدى تۇرا سالىپ جۇلقىنىپ، جۇلىنىپ سپورتپەن اينالىسامىن دەپ ايتا المايمىن. سپورتپەن تۇراقتى تۇردە اينالىساتىن انشىلەردىڭ قاتارىندا بولسام دا، جاتتىعۋ زالىنا تەك كەشكى بەستەن كەيىن عانا بارامىن. مۇنىمەن قاتار، ۇيىمدە بارلىق جاتتىعۋ قۇرالدارى بار»، - دەيدى ءانشى.
تۇسىپبايەۆا نەبارى ءتورت ايلىعىندا «ۇيات بولماسىن» باعدارلاماسىنا تۇسكەن ۇلى نۇرعيسانىڭ بۇگىنگى تاڭدا ونەر جولىن تاڭداماعانىنا ەش رەنجىمەيدى. پيانينو، دومبىرا ۇستازدارىنان ساباق السا دا، ەش ناتيجە شىقپاعان ەكەن.
«قۇدايعا شۇكىر، بالام وتە قاراپايىم. ونەرگە ادامدى زورلىقپەن باۋلۋعا بولمايدى دەگەن ۇستانىمىم بار. ول - تىم نازىك، سيقىرلى دۇنيە. بالانى قيناپ ماتەماتيكا وقىتىپ، ءتۇرلى ءتىل ۇيرەتۋگە بولاتىن شىعار. ءبىراق بالانىڭ ونەرگە دەگەن ىستىق ىقىلاسى مەن ماحابباتى بولماسا، ونى ماجبۇرلەۋگە بولمايدى. بالاما تاڭداۋ جاساۋعا مۇمكىندىك بەردىم. نۇرعيسانىڭ 2-3 جاسىنان باستاپ پازل جينايتىنىن ماقتانىپ ايتامىن. وسى كۇندە نەشەتۇرلى پىشىندەگى كۋبيك- رۋبيكتى 10-15 سەكۋندتە جينايدى. ماتەماتيكاعا جۇرداي ادام بولسام دا، بالام وسى ءپاندى ءسۇيىپ وقيدى ءارى اتالعان پانگە دەگەن قابىلەتى مول. ال مەن كوپ اقشا تاپسام ساناي الماي، ونى ون- وننان ءبولىپ الىپ ەسەپتەيمىن. قازىرگى تاڭدا قازاق- تۇرىك ليتسەيىندە وقيدى. بىلتىر لوندونعا بارىپ ءبىلىم الدى. مەنىڭ اۋزىمنان «جوق» دەگەن ءسوزدى ەستىمەي، اۆتوبۋسقا مىنبەي ءوسىپ جاتقان بالانىڭ جاعدايى ەرەك بولادى. ەركەلىگى بار ەكەنىن دە جاسىرمايمىن. دەسە دە بولاشاقتا وزگە انالار سەكىلدى مەن دە تاربيەلى ازامات بولىپ وسكەنىن قالايمىن»، - دەپ ءانشى جالعىز باستى ايەلگە ەر بالانى تاربيەلەۋدىڭ وتە قيىن ەكەنىن جەتكىزدى. مۇنىمەن قاتار، جالعىز وسكەن بالانىڭ مىنەزىندە وزىمشىلدىكتىڭ بولاتىندىعىن، قولىنان كەلگەنشە تولىق وتباسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي جاعداي جاسايتىنىن ايتتى.
- مەرۋەرت حانىم، تابيعاتىڭىزعا انشىلىك پەن اكتريسالىقتىڭ قايسىسى جاقىن؟
- مەنىڭشە، بۇل ەكى ماماندىقتىڭ اسا ايىرماشىلىعى جوق. ويتكەنى ءاندى جۇرەكپەن ايتادى. قازاق ەستراداسىندا جۇرگەن 20 جىلدا 20 حيت ءان شىعاردىم. ونەرگە العاش 1996 -جىلى قادام باستىم. وسى كۇنگە دەيىن اندەرىمدى سۇرايتىن جاندار بار. كەيدە قورجىنىمدا قانداي اندەرىم بار ەكەنىن ۇمىتىپ جاتامىن. بالكىم ءار ءانىمنىڭ حيتكە اينالۋىنا اكتەرلىك قابىلەتىم كومەكتەسكەن شىعار. سەزىنىپ، جۇرەكپەن جىلاپ ايتقاندىقتان، ليريكالىق اندەرىم تىڭدارماندارىما جەتتى. مەن كوبىنەسە اۆتوبيوگرافيالىق اندەردى ورىندايمىن.
كۇيەۋىممەن اجىراسقان سوڭ «اق جاۋىن» اتتى ءاندى جازىدىرىپ، بەينەبايان ءتۇسىردىم. اجىراسۋ وڭاي ەمەس، قاتتى قينالىپ، كۇيزەلىسكە تۇسكەن بولاتىنمىن. وسى ءانىم جارىققا شىققان سوڭ جانىمدا تىنىشتىق ورنادى.
ءانشىنىڭ تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىسى بار ءانى جالعىز بۇل ەمەس. «مۇڭىم مەنىڭ» اتتى اندە دە ۇلكەن «تاريح» جاتىر.
«اجىراسقان سوڭ شەكسىز عاشىق بولدىم. اباي اتامىز ايتقانداي، ماحاببات دەگەن ناعىز دەرت قوي. سول ءبىر اياۋلى جانعا دەگەن سەزىمىم وزىمە دەرت بولىپ جابىستى. سۇيگەن ادامىمنىڭ وتباسى بولعاندىقتان، قوشتاسۋعا ءماجبۇر بولدىم. وزىمە ءان كەرەكتىگىن ايتىپ اقىن جاڭاگۇل قادىروۆاعا ولەڭ جازدىردىم. «مۇڭىم مەنىڭ» («سەن كەتكەن سوڭ») اتتى ولەڭنىڭ 30 پايىزى وزىمە تيەسىلى. سول ءاندى دۇنيەگە اكەلگەن كەزدە پەرزەنت بوسانعانداي، شەرىمدى سىرتقا شىعارىپ، ابدەن تارقاتتىم. بەينەبايان ءتۇسىرىلىپ جاتقان كەزدە دە قاتتى جىلادىم. بالكىم بەينەبايانعا كىرمەي قالعان شىعار»، - دەپ مەرۋەرت تۇسىپبايەۆا ومىرىندەگى قۋانىش پەن قايعىنى قاتار سالعان وقيعانى ەسكە الدى.
«سوڭعى كەزدەرى جازدىرىپ جاتقان اندەرىمنىڭ بىرەۋى دە تىڭدارماننىڭ جۇرەگىنە جەتىپ جاتقان جوق. ونى مويىندايمىن. مۇمكىن شىنايى ماحابباتى سەزىنبەي جۇرگەندىگىمنىڭ اسەرىنەن بولار. (كۇلدى). قۇددى تانىڭدە جاسىرىنىپ، سىر بەرمەيتىن سارى اۋرۋداي. سارى اۋرۋمەن اۋىرعان كەزدە دارىگەرلەر ناۋقاسقا ەم-دوم جۇرگىزىپ، ونىڭ جازىلعانىن ايتادى. ەڭ وكىنىشتىسى، جازىلساڭ دا، قان تاپسىرىپ، وزگە بىرەۋگە دونور بولا المايسىڭ. ءومىر بويى قانىڭدا اقاۋ بولادى. اكتريسا رەتىندە جىلىنا ەكى كينو، ەكى تەلەحيكاياعا شاقىرىپ جاتسا، مەن سونى قاناعات تۇتىپ، انشىلىكتەن باس تارتار ەدىم، - دەيدى ءانشى.
- قازاق ەستراداسىندا جيىرما جىلدان استام ۋاقىت جۇرگەندىكتەن، ساحنا مادنيەتىنىڭ قانداي بولۋى كەرەكتىگىن جاقسى بىلەسىز. سوڭعى كەزدەرى انشىلەردىڭ اشىق- شاشىق كيىنۋىنە بايلانىستى نەمەسە ستيلىنە بايلانىستى داۋ- دامايلار بولىپ جاتىر. بۇل تۋرالى پىكىرىڭىز قانداي؟
- اناۋ ريناتتىڭ سىناعان «91» توبى تۋرالى ايتسام، مەنىڭ ولار تۋرالى ويىم باسقا. ونەردە كانون جوق، ول سانقىرلى، سانقيلى بولۋى ءتيىس. ول - شەكسىز، شەتسىز الەم. «مىنانداي نارسە قازاقستاندا بولماسىن» دەپ ايتقاندارعا مەن تۇبەگەيلى قارسىمىن. ءتىپتى م س سايلاۋبەكتى دە قابىلدايمىن. ويتكەنى مۇنى حالىقتىڭ ءوزى قابىلداپ جاتىر. ال حالىق قابىلداعان نارسە ونەر بولماق. بالكىم كوزىمىز ۇيرەنبەگەن شىعار، دەسە دە مۇنىڭ ونەر ەكەنىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. ءوزىمىزدى «ءبىز - قازاقپىز، ءبىز بۇيتەيىك» دەپ شەكتەي بەرەتىن بولساق، ەشۋاقىتتا دامىمايمىز. م س سايلاۋبەكتى قابىلداۋ قاتەلىك بولسا دا، ءبىز ارتقا ەمەس، العا ءبىر قادام جاسايمىز. ەڭ باستىسى، تاجىريبە جينايمىز. ءبىر ورىندا تۇرىپ قالعان سۋدىڭ ءوزى بورسىپ كەتەدى ەمەس پە؟! «91» توبىن قابىلدايمىن، ال رينات مىرزانىكىن دۇرىس دەپ ايتا المايمىن. بىرىنشىدەن، ول نارسەنى قازاقتار كورمەي جۇرسە ءبىر ءجون. ارنالاردى قوسىپ الىپ كارىستەردى، ەۋروپالىقتاردى كورەدى ەمەس پە؟! قازىر سەنزۋرا جوق، جالاڭاش قىزدى كورگىسى كەلگەن ەركەك قاجەت بولسا بۇل تىلەگىن ورىندايدى. سوندىقتان اتالعان توپتىڭ كيىنۋ ءستيلىن، ءبيىن شەكتەن شىققاندىق دەپ قابىلدامايمىن. بىلەسىز بە، قازاقتىڭ ءبىر تويىندا جاسى ۇلكەن ەر-ازاماتتار ءىش كيىممەن ءجۇرىپ بيلەگەن نەمەسە كونچيتونى الىڭىزشى. ال «91» توبى مۇنداي جيىركەنىشتى قىلىققا بارىپ جاتقان جوق قوي. رينات سولاي ايتتى ەكەن دەپ ءبارىمىز كوستيۋم- شالبار كيىپ الساق تا جارامايدى. ونسىز دا قازاق ەستراداسىندا قوزعالمايتىن، شىققاندا جانە ساحنادان كەتكەندە ءبىر يىلەتىن ازاماتتار كوپ. ساحناعا شىعىپ الىپ، سول جەردە ەسكەرتكىش سەكىلدى قاتىپ تۇرادى. مۇنداي وبراز ادامدى جالىقتىرادى. ال مىنا بالالاردىكى ناعىز تالانت قوي.
ءدال ولار سەكىلدى «وردا»، «رينگو» توپتارى دا بيلەي المايدى. ولاردى سىناعان ادامدار بەس جىگىتتىڭ قاتار تۇرىپ، ءبىر ۋاقىتتا بىردەي ءبي بيلەۋ ءۇشىن قانشاما تەر توگەتىنىن بىلمەيدى. باردى بار دەپ، جوقتى جوق دەپ ايتايىق. كەز كەلگەن ادام ونەرگە قادام باسقان كەزدە ەلىكتەيدى. ەلىكتەۋ ارقىلى ءوزىن تابادى. مەن، مىسالى، سوفيا روتارۋگە ەلىكتەدىم. 88 پايىز ءانشى روزا رىمبايەۆاعا ەلىكتەدى. بۇل - مەن اشقان جاڭالىق ەمەس، تابيعاتتىڭ زاڭى. ونەرگە جاڭادان قانات قاعىپ كەلە جاتقان جىگىتتەردىڭ قاناتىن قايىرمايىق. بۇلاق كورسەڭ، كوزىن اش دەمەكشى، ول دا سەنىڭ بالاڭداي جان. راس، ءوزىم دە شاكىرت تاربيەلەپ جۇرگەندىكتەن، ستۋدەنتتەرىمدى سىنايمىن. مىسالى، اياعى قيسىق ءبىر ستۋدەنتىمە تەك بەلدەمشە كيۋگە كەڭەس بەرەمىن. قانشا داۋىس كوتەرسەم دە، نامىسىنا تيمەۋگە تىرىسامىن. رينات ولاردىڭ سىرت كەلبەتىن سىنايتىنداي ستيليست مامان ەمەس قوي. وعان جاس اقىنداردى سىناسا جاراسادى. ونى قاتتى سىيلايمىن، ەل اعاسى ەكەنىن بىلەمىن. ونەرىنە، وزىنە دەگەن ەش قارسىلىعىم جوق. بار بولعانى ءار نارسە ورنىمەن ايتىلسا دەيمىن. مۇنداي سىن ماعان نەمەسە بايان ەسەنتايەۆاعا ايتىلسا، ءبىز سىنبايمىز، ال ونەرگە جاڭادان قادام باسقان جىگىتتەر ءۇشىن بۇل وتە اۋىر دۇنيە.
- بىرنەشە كۇن بۇرىن فەيسبۋكتەگى پاراقشاڭىزعا سالعان ۆيدەونىڭ جەلى قولدانۋشىلار قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرعانى انىق. ءتىپتى، ءسىزدى اق كويلەك كيىپ، جاقىندا قونىس تويىن تويلايتىنىن ايتىپ جاتىر. بۇل قانشالىقتى راس؟
- 2006 -جىلى مەنىڭ ومىرىمدە ۇلكەن وزگەرىس بولدى. بۇل وزگەرىستىڭ الدىندا جاقسى وقيعا بولعان-دى. ماعان ءبىر اعامىز «ۇل بالاڭ بار، سەن ءۇي سالۋىڭ كەرەك» دەپ دۋماننان جەر سىيلادى. ۇلىمنىڭ بولاشاعىن ويلاپ وسى باستان ءۇي سالۋدى، اعاش وتىرعىزۋدى قولعا الماق بولدىم. قاسىما 23 جاستاعى باۋىرىمدى الىپ، الگى جەردى كورىپ قايتتىق. اتالعان جىلدىڭ 16 -مامىرى بولاتىن. كوڭىل- كۇيىمىز كوتەرىلىپ ۇيگە قايتىپ كەلدىك. 17 -مامىر كۇنى كۇتپەگەن جەردەن باۋىرىمنان ماڭگىلىككە ايىرىلدىم. ارينە، سول ۋاقىتتا جانىمدا جاقسى دوستارىم بولسا، مەن جاز بويى كۇيزەلىستە جاتپاي، ارمانداعان ءۇيىمدى سالار ەدىم. ءوزىم نەبارى 34 جاستا بولدىم، اقىل ايتاتىن ەشكىم تابىلمادى. مۇنداي قايعى- قاسىرەتپەن ومىرىمدە ءبىرىنشى رەت بەتپە-بەت كەزدەسكەندىكتەن، ءۇي سالۋ ويىمنان باس تارتتىم. جيعان-تەرگەن اقشامدى «ەليسەيسكيە پوليا» جوباسىنا ءبىراق سالدىم. بۇل - ومىرىمدە ەشكىمگە ايتپاعان فەيسبۋكتە تۇرعان ءۇيدىڭ وقيعاسى. دوسىم، اعام، ەلىمىزگە تانىمال سانگەر بەرىك يسمايىلوۆ ول ءۇيدى ساتپاۋعا كەڭەس بەرىپ، جوباسىن ءوزى قۇرىپ بەرەتىنىن ايتتى. ال اق كويلەك كيۋ ماسەلەسىنە كەلسەك، جەكە ومىرىمدە ايتارلىقتاي وزگەرىس جوق. ەڭ باستىسى، ءوزىمدى جاقسى كورەتىن، باعالايتىن، ماعان كومەك بەرىپ، سۇيەۋ بولا بىلەتىن ساليقالى ازامات بار. قالاي دەسەك تە، شىنايى ماحاببات ادام بالاسىنا ومىرىندە ءبىر- اق بەرىلەدى عوي. ال ول قوزى مەن باياندىكىندەي، تولەگەن مەن جىبەكتىكىندەي ءساتسىز بولاتىنى حاق. ادام عاشىعىنا قول جەتكىزە الماي كەتكەن كەزدە عانا ول ماحاببات بولماق، قالعانى ءجاي سۇيىسپەنشىلىك، سىيلاستىق، قامقورلىق، العىس، سەزىم عانا.
