تۇركيانىڭ مەديتسينالىق تۋرزيم سالاسىنان نە ۇيرەنۋگە بولادى؟

استانا. قازاقپارات - وزىق ەلدەردىڭ كوبى قاتتى دامىتقان باعىتتىڭ ءبىرى - مەديتسينا، سونىڭ ىشىندە، مەديتسينالىق تۋريزم.

قازىر الەمنىڭ 50 ەلى بۇل باعىتتىڭ دامۋىن مەملەكەتتىك ساياساتپەن ءبىر دەڭگەيگە قويادى. ال، ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ زەرتتەۋى - قازاقستانعا كەلىپ ەمدەلۋ ەۋروپاعا بارىپ ەم ىزدەۋدەن الدەقايدا ارزان ەكەنىن كورسەتكەن. ارينە، بۇل رەتتە، مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ءتۇرىن، ساپاسى مەن سوڭعى ناتيجەسىن دە ەسكەرۋ كەرەك. جالپى، مەديتسينالىق تۋرزيم - قازاقستاننىڭ ەندى- ەندى بىلەك سىبانا كىرىسكەن سالاسى بولعاندىقتان، حالىقارالىق تاجىريبەنى ەسكەرۋ، مەديتسينا بويىنشا بەرىك سەرىكتەستەرىمىزدىڭ سىن- پىكىرىن تىڭداۋ وتە وزەكتى.

بۇل رەتتە، تۇركيا مەملەكەتى - وزىندەگى مەديتسينالىق تۋريزمنىڭ الەۋەتى بويىنشا كوشباسشى ەلدەردىڭ سوڭىندا ەمەس. سوندىقتان، رەتى تۇسكەن سوڭ، تۇركيا رەسپۋبليكاسى انتاليا وبلىسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ جەتەكشىسى، حالىقارالىق دەڭگەيدە اتى بەلگىلى مامان ۋنال حۋنۋر مىرزامەن سۇحباتتاسىپ، «تۇركيانىڭ مەديتسينالىق تۋرزيمنەن نە ۇيرەنۋگە بولادى؟» دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەدىك.

- ۋنال مىرزا، الدىمەن مىنا سۇراققا جاۋاپ بەرىڭىزشى: مەديتسينالىق تۋرزيم ەل ەكونوميكاسىنا قالاي ىقپال ەتە الادى؟

 - ناقتى تۇركيانى الاتىن بولساق، سوڭعى ون جىلدا تۇركيانىڭ مەديتسينا جۇيەسى ايماقتىق تۇتىنۋشىلاردى عانا ەمەس، الەمنىڭ ءار تۇپكىرىنەن كەلەتىن تۇتىنۋشىلاردى قاناعاتتاندىرا الاتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ستراتەگيالىق ورنىنا اينالدى. ەلىمىز دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىندە ءبىرقاتار رەفورمالار جۇرگىزگەن سوڭ، بۇل سالا ورگە باستى دا مەملەكەتتىڭ نەگىزگى كىرىس كوزىنە اينادى. جىل سايىن تۇركياعا كەلەتىن 40 ملن ءتۋريستىڭ كەمىندە 300 مىڭى، كوبىنە، ازيا جانە پوسكەڭىستىك ەلدەردەن كەلەتىن تۋريستەردىڭ كوبى سىرقاتىنا دەمەۋ ىزدەپ كەلەدى ەكەن. ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى مەديتسينانىڭ وسىلاي وركەندەۋىنىڭ قۇپياسىن اشايىن. ەڭ الدىمەن ايتارىم، تۇركيانىڭ مەديتسينالىق تۋريزمى «АВСЕ» قاعيداسىنىڭ اياسىندا دامي باستادى. بۇل جەردە:

A دەگەنىمىز - Availability، ياعني، ۆيزاسىز رەجيم، قولجەتىمدى مەديتسينا؛

B دەگەنىمىز - Be ethical، ياعني، ەتيكالىق ەرەجەلەر (ەلىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترىلىگى ناۋقاستاردىڭ قۇقىقتارى تۋرالى ەرەجە بەكىتتى)؛

C دەگەنىمىز - Continuity، ياعني، ءۇزىلىسسىز قىزمەت كورسەتۋ. ءبىزدىڭ ەلىمىزگە كەلىپ ەمدەلگەن ازاماتتى وسىنداعى دارىگەرلەر ناۋقاس ەلىنە ورالعان سوڭ دا قاشىقتىقتا كونسۋلتاتسيا بەرىپ وتىرادى:

E دەگەنىمىز - Economic، ياعني ءبىزدىڭ مەديتسينا قارجى جاعىنان قولجەتىمدى.

مىنە، وسىلايشا، تۇركيانىڭ مەديتسينالىق تۋرزيمنەن مەملەكەت ءبىر جىلدا 3 ميلليارد دوللار پايدا كورىپ وتىر.

- سوندا الگى 300 مىڭ تۋريست قانداي دەرتكە داۋا ىزدەپ كەلەدى؟

- ەڭ كوپ قارالاتىن ناۋقاستار ونكولوگيالىق اۋرۋلار مەن جۇرەك اۋرۋلارىنا ەم ىزدەپ كەلەدى. سونداي- اق، كوز اۋرۋلارى مەن نەيروحيرۋرگيا بويىنشا دا سۇرانىس جوعارى. ال، ەڭ ءبىرىنشى قاتاردا تۇرعان قىزمەت - ورگانداردىڭ ترانسپلانتاتسياسى. جىلىنا 3,5 مىڭنان استام وسىنداي وپەراتسيا جاسايمىز.

- قازاقستاندا قازىر وزەكتەنىپ تۇرعان ءبىر ماسەلە - دارىگەردىڭ قاعازباستىلىعى. ناۋقاستى تەكسەرۋدەن بۇرىن، قالىڭ قاعاز تولتىرۋ كەرەك. سىزدەردە بۇل ماسەلەنىڭ جايى قالاي؟

- جوعارىداعى رەفورمالاردىڭ اياسىندا تۇركيا ناۋقاستاردىڭ مەديتسينالىق كارتاسىن قاعازعا تولتىرۋدان مۇلدە باس تارتتى. قازىرگى تەحنولوگيالىق جۇيەنىڭ ارقاسىندا ءاربىر ناۋقاستىڭ اۋرۋى تۋرالى تاريح، قولدانعان ەم- شارالار، ەمدەلگەن ۋاقىتتارى مەن فارماتسيەۆتيكالىق مالىمەتتەرى ونلاين- رەجيمدە «e-devlet» قازاقستانداعى «е-gov.kz»  پورتالىنىڭ بالاماسى - اگەنتتىك) پورتالىندا ساقتالىپ تۇرادى. وسىلايشا، كەز كەلگەن ادام دەنساۋلىعىن وسى سايت ارقىلى «قاداعالاپ» وتىرادى جانە كەرەك دارىگەرىنە تىركەلە الادى. تاعى ءبىر قىزىق تاجىريبەمىزدى ايتىپ بەرەيىن. بىزدە «ەلەكتروندى رەتسەپت» دەگەن ۇعىم بار. ياعني، ناۋقاستى تەكسەرگەن دارىگەر وعان زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا ساي ەلەكتروندى كود بەرەدى. ناۋقاستىڭ قالاۋى بويىنشا ول كودتى ۇيالى تەلەفونىنا جىبەرۋگە بولادى. ال، گادجەت قولدانبايتىن ادام بولسا، قاعازعا جازىپ بەرەمىز. وسى ەلەكتروندى كودتى ءدارىحاناعا كورسەتسەڭىز جەتكىلىكتى، ءدارىحانا قىزمەتكەرى كەرەك ءدارىنى بەرەدى، ياعني، سىزگە بىرنەشە ءدارىنىڭ اتىن جاتتاپ، نەمەسە قاعازعا جازدىرىپ ءجۇرۋدىڭ قاجەتى جوق.

- مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار مەن قاريالارعا قانداي قولداۋ بار؟

- ءدال قازىر مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار مەن قاريالار ءۇشىن ۇيىندە وتىرىپ-اق ءوز دەنساۋلىعىن قاداعالاي الاتىن ەلەكتروندى اپپاراتتاردى دامىتىپ جاتىرمىز. ياعني، ولار ۇيىندە وتىرىپ قان قىسىمىن، قانت دەڭگەيىن، قاننىڭ وزگە دە كورسەتكىشتەرىن وزدەرى تەكەرە الادى. ەلەكتروندى اپپاراتتىڭ ارقاسىندا ناۋقاستىڭ وسى اناليزدەرى اۆتوماتتى تۇردە ەمدەۋشى دارىگەرىنە كەلەدى. دارىگەر اناليزدەرگە الاڭداسا، ادامدى شاقىرتىپ ەمدەي باستايدى، ال ءبارى دۇرىس بولسا، قاشىقتىقتا وتىرىپ، ءدارى- دارمەگىن جازىپ بەرەدى. ءبىراق، اپپاراتتىڭ قۇنى 35-40 مىڭ دوللار شاماسىندا. سوندىقتان، قازىر مۇنداي اپپارات ەرەكشە كۇتىمدى قاجەت ەتەتىن ناۋقاستاردا بار.

- ۋاقىت تاپشىلىعىنا قاراماستان تۇركيانىڭ مول تاجىريبەسى تۋرالى مول اقپارات بەرگەنىڭىزگە راقمەت!

P. S: ماتەريال جەرورتاتەڭىز ايماعىن دامىتۋ مەن تانىتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك اگەنتتىكتىڭ (BAKA - Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı) جانە الەم جانە تۇركيا بويىنشا ەمدەلۋ شارالارىن ۇيىمداستىراتىن حالىقارالىق تاۋەلسىز Remed Assistance كومپانياسىنىڭ كومەگى نەگىزىندە ازىرلەندى.