استاناداعى ۇلتتىق مۋزەيدە «ماسكەۋ اقشا سارايىنىڭ كۇمىس ماركالارىنداعى مەككە» اتتى كورمە وتەدى
2013 -جىلى رەسەي فەدەراتسياسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ ماسكەۋ اقشا سارايىنان قاسيەتتى مەككەگە ارنالعان 999 سىنامالى كۇمىستەن ەكسكليۋزيۆتى تەحنولوگيامەن جاسالعان 40 ماركادان تۇراتىن توپتاما شىقتى. ءتۇپنۇسقا رەتىندە اۋعانستان، الجير، بانگلادەش، كامەرۋن، كومور ارالدارى، يران، يراك، يوردانيا، كۋۆەيت، ليۆيا، مالايزيا، مالي، ماۆريتانيا، ماروككو، نيگەر، ومان، پاكىستان، قاتار، ساۋد ارابياسى، سومالي، سيريا، تۋنيس، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، يەمەن سىندى 24 مۇسىلمان ەلى ءار جىلدارى شىعارعان پوشتا ماركالارى الىندى.
كۇمىس ماركالار ايتۋلى پوشتا ماركالارىنىڭ ءتۇپنۇسقاسىن دالمە-ءدال قايتالايدى جانە بۇگىننىڭ وزىندە تاريحي ارتەفاكت بولىپ تابىلادى. وسى ەسكەرتكىش توپتامانى جاساۋ بارىسىندا ماسكەۋ اقشا سارايىندا ماركانىڭ بەدەرلى بولشەكتەرى بار تۇستارىنا الدىن الا قولدان ءمۇسىن دايىندالدى، وسىلايشا، ماركالار ءۇش ولشەمدى كولەمگە يە بولادى. بارلىق ماركالاردىڭ ولشەمى تۇپنۇسقامەن بىردەي. ولاردى جاساۋعا عالىمدار، ساراپشىلار، تەحنولوگتار، ينجەنەرلەر، ديزاينەرلەر، مۇسىنشىلەر مەن سۋرەتشىلەر قاتىستى.
توپتامانى جاساۋعا 3 جىل قاجەت بولدى.
كۇمىس ماركالار وتە شەكتەۋلى تيراجبەن شىعارىلدى، سوندىقتان دا ولار تەز ارادا سيرەك كەزدەسەتىن انتيكۆارياتقا اينالدى. تاريحي قۇندىلىقتاردى ناعىز باعالاۋشىلار جانە كوركەمدىك تالعامى جوعارى ادامدار قىمبات ماركالاردىڭ سۇلۋلىعى مەن نازىكتىگىنە لايىقتى باعا بەرۋدە. بىرەگەي ەستەتيكالىق شەشىم كۇمىس ماركالارعا ماڭگىلىك ءومىر سۇرۋگە جانە ХХІ عاسىرداعى ونەردىڭ الەمدە بالاماسى جوق كوركەمدىگى جوعارى بۇيىمعا اينالۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
توپتاماداعى ماركالاردىڭ سانى تۋرا قىرىق جانە بۇل كەزدەيسوقتىق ەمەس. 40 سانى - كوپتەگەن دىندەردە زور ءمان بەرىلگەن ەڭ ۇلى سان، ول تابيعاتتاعى اشىق جانە جاسىرىن قۇبىلىستار اراسىنداعى ۇيلەسىمدىكتى بىلدىرەدى. كوپتەگەن باسقا دىندەردەگى سياقتى يسلامدا دا قىرىق سانى قاسيەتتى بولىپ سانالادى جانە وزگەرىستى، ىمىرالاسۋدى جانە ۇستانىمعا ورالۋدى بىلدىرەدى. بۇل سان ماڭىزدى سىني كەزەڭدەردى بەلگىلەۋ ءۇشىن يسلامي داستۇرلەردەگى سالت- جورالارمەن بايلانىستى. مۇحاممەد پايعامبار ءدال وسى قىرىق جاسىندا اللانىڭ ءسوزىن ەستىگەن، ال قاسيەتتى قۇراندى ءاربىر قىرىق كۇندە وقيدى.
رۋحاني ءبىلىم ىزدەگەن ءاربىر ادامعا رۋحاني ىزدەنىس بارىسىندا كوكەيىندە تۋىنداعان كۇدىكتەردى جويۋ ءۇشىن اقيقات قاجەت. وسىنداي اقيقاتتىڭ ءبىرى بۇل - قاسيەتتى مەككە، سونىڭ ارقاسىندا ناداندىق تۇنەگى ءبىلىم جارىعىمەن جويىلادى جانە تۇنەكتەن جول كورىنەدى.
رەسەيدە كۇمىس ماركالاردىڭ كورمەسى العاش رەت 2013 -جىلى مۇسىلماندىق اعارتۋشىلىق ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن، حالىقارالىق مادەني ىنتىماقتاستىققا قىزمەت جاسايتىن تاتارستاندا ءوتىپ، دۇنيەجۇزىلىك XXVII جازعى ۋنيۆەرسياداعا قاتىسۋشىلار مەن قوناقتاردىڭ كوز قۋانىشىنا اينالدى.
2013 -جىلعى ساۋىردە «قازان كرەملى مەملەكەتتىك تاريحي- ساۋلەتتىك مۋزەي- قورىعىنداعى» يسلام مادەنيەتى مۋزەيىندە (تاتارستان) «كۇمىسپەن كۇپتەلگەن مەككە: ماسكەۋ اقشا سارايىنىڭ كۇمىس ماركالارىنداعى قاجىلىق سيمۆوليكاسى» ءبىرىنشى كورمەسىنىڭ اشىلۋى ءوتتى، ال 2013 -جىلعى مامىر ايىندا «بۋلگار» ساۋلەتتىك- تاريحي كەشەنىندە ەدىل بويى حالىقتارىنىڭ يسلام ءدىنىن رەسمي قابىلداعان كۇنىنە وراي تاتارستان رەسپۋبليكاسىندا وتكىزىلگەن سالتاناتتى شارالار كەزىندە ەكىنشى كورمە اشىلىپ 2013 -جىلعى 31 -تامىزعا دەيىن سوزىلدى.
2014 -جىلى مامىر ايىندا توپتاما داعىستان باسشىسىنىڭ باسشىلىعىمەن ماحاچكالادا ۇكىمەتتىك «دوستىق ءۇيى» كەشەنىندە، ال ماسكەۋدە پ. ي. چايكوۆسكي اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك كونسەرۆاتورياسىندا وتكەن يراننىڭ «اي اڭىزى» كلاسسيكالىق مۋزىكالار كونسەرتى كەزىندە ء(ساۋىر) ، مەملەكەتتىك شىعىس مۋزەيىندە (شىلدە)، قىرىمدا باحچيساراي مۋزەي- قورىعىنداعى قىرىم حاندىعىنىڭ بۇرىنعى ورداسى بولعان XVI- XVIII عاسىرلارعا ءتان اتاقتى ساۋلەت ەسكەرتكىشى «حان- سارايى»، بۇگىنگى بۋيۋك حان دجامي ۇلكەن حان مەشىتىندەگى حان لوجاسىندا (تامىز- قازان) كورسەتىلدى.
سول سياقتى توپتاما 2014 -جىلى سەرىكتەسى ءبىلىم، عىلىم جانە مادەنيەت ماسەلەلەرى جونىندەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى (يۋنەسكو) بولعان الەمدىك «وركەنيەتتەر ديالوگى» (گرەكيا، رودوس ارالى، قىركۇيەك) فورۋمىندا جانە ۇيىمداستىرۋشىسى رەسەي فەدەراتسياسى مۇسىلماندارىنىڭ ءدىني باسقارماسى جانە رەسەي مۇفتيلەر كەڭەسى بولعان ح حالىقارالىق مۇسىلماندار فورۋمىندا كورسەتىلدى.
بىرەگەي توپتاما 2015 -جىلى «رەسەي - يسلام الەمى» اتتى ستراتەگيالىق بولجاۋلار توبىنىڭ ماجىلىسىنە شاقىرىلدى، وعان رەسەي فەدەراتسياسى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى س. ۆ. لاۆروۆ، تاتارستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ر. ن. ميننيحانوۆ، يسلام ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى ي. ماداني، مەملەكەتتىك جانە ءدىني قايراتكەرلەر، ديپلوماتتار، رەسەي جانە ءبىرقاتار مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ عالىمدارى قاتىستى. سىرتقى ىستەر ءمينيسترى وقىعان رەسەي پرەزيدەنتى ۆ. ۆ. ءپۋتيننىڭ قۇتتىقتاۋ سوزىندە: «رەسەيدىڭ تاريحىنىڭ ءوزى ءارتۇرلى دىندەردىڭ ۇيلەسىمدى ءومىر سۇرگەنىنىڭ دالەلى»، - دەلىنگەن.
2015 -جىلى توپتاما شەشەن رەسپۋبليكاسىنداعى «ا. ا. كادىروۆ اتىنداعى داڭق مەموريالدى كەشەنى» مۋزەيىندە (شىلدە- قىركۇيەك)، ال شىلدە ايىندا ريازان وبلىسىنداعى كاسيموۆ ولكەتانۋ مۋزەيىندە كورسەتىلدى.
«كۇمىسپەن كۇپتەلگەن مەككە» اتتى ماركالار توپتاماسىن جاساۋ يدەياسى 2006 -جىلى «التىن جانە كۇمىس قۇراندار» جوباسىن جالعاستىرۋ ءارى ونى دامىتۋ رەتىندە پايدا بولدى. يدەيانىڭ اۆتورى «ۆت» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى جانە يەسى
ۆلاديمير پرۋساكوۆ، كومپانيا ادامزاتتىڭ ماڭگىلىك رۋحاني قۇندىلىقتارىنا ХХІ عاسىر مۋزەيىنە لايىق ونەر تۋىندىلارىنىڭ بالاماسى جوق جاڭا بىرەگەي ءتۇرىن بەرۋمەن اينالىسادى.
بۇعان دەيىن «ۆت» كومپانياسىنىڭ تاپسىرىسىمەن 2006 -جىلى رەسەي فەدەراتسياسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ «ماسكەۋ اقشا سارايىندا» بىرەگەي تەحنولوگيامەن VIII عاسىرداعى ەجەلگى يسلام قولجازباسى «وسمان قۇرانىنىڭ» الەمدەگى جالعىز ءدال كوشىرمەسى سوعىپ شىعارىلعان بولاتىن، ول ەڭ جوعارى 999 سىنىمالى التىننان جاسالعان 162 تىلىمنەن تۇرادى. ونى دايىنداۋعا 1,5 جىل ۋاقىت قاجەت بولدى. «وسمان قۇرانىنىڭ» ءتۇپنۇسقاسى رەسەي مەنشىگى بولىپ تابىلادى جانە سانكت- پەتەربۋرگتە رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ شىعىس قولجازبالار ينستيتۋتىندا (يمپەراتور پەتر ءى نەگىزىن قالاعان بۇرىنعى ازيا مۋزەيى ) ساقتاۋلى. «التىن قۇران» العاش رەت 2007 -جىلى ماسكەۋدە الەمنىڭ ەڭ كەرەمەت مۋزەيلەرىنىڭ ءبىرى ا. س. پۋشكين اتىنداعى مەملەكەتتىك بەينەلەۋ ونەرى مۋزەيىندە تولىعىمەن كورسەتىلدى، سونىمەن قاتار يرانداعى 15-حالىقارالىق «قاسيەتتى قۇران» كورمەسىندە (2007)، باحرەيندە (2008)، ليۆيادا (2008)، رەسەيدە (2009)، مىسىردا (2010) بىرنەشە بەتتەرى كورسەتىلىپ، ديپلومدارمەن ماراپاتتالدى.
2010 -جىلى رەسەي فەدەراتسياسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ «ماسكەۋ اقشا سارايىندا» «كۇمىس قۇران» جاسالدى. بۇل دا «وسمان قۇرانىنىڭ» VIII عاسىرداعى قولجازباسىنىڭ ەڭ جوعارى 999 سىنىمالى كۇمىستەن جاسالعان ءدال كوشىرمەسى بولىپ تابىلادى.
«كۇمىس قۇراننىڭ» تولىق جيناعى استانا قالاسىنداعى «ازىرەت سۇلتان» باس مەشىتىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ جانە ماسكەۋ باس سوبور مەشىتىنىڭ مەتسەناتتارى اتىنان سىيعا تارتىلدى. بۇل شاراعا رەسەي پرەزيدەنتى ۆ. ۆ. پۋتين دە قاتىسقان بولاتىن.
اۆتور: مارلان جيەمباي
