بيوگازعا كوشەتىن ۋاقىت كەلدى - باسپا سوزگە شولۋ
***
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ بۇگىنگى سانى كەشە وتكەن سايلاۋعا ارنالىپ وتىر. وسى ورايدا باسىلىمدا داۋىس بەرۋ ءۇردىسى مەن بايقاۋشىلاردىڭ پىكىرلەرى قامتىلعان. كەشە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پارلامەنت ءماجىلىسى جانە ءماسليحاتتار دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋلارىندا حالىقپەن بىرگە داۋىس بەردى.
قازاقستان پرەزيدەنتى ەلورداداعى وقۋشىلار سارايىندا ورنالاسقان № 81 -سايلاۋ ۋچاسكەسىنە كەلىپ، ءوز تاڭداۋىن جاسادى. ەلباسى داۋىس بەرىپ بولعان سوڭ، وتاندىق جانە شەتەلدىك باق وكىلدەرىنىڭ الدىندا ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى.
ءوز سوزىندە مەملەكەت باسشىسى سايلاۋعا قاتىسۋ ارقىلى ميلليونداعان قازاقستاندىقتار سياقتى ءوزىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعى مەن ازاماتتىق بورىشىن جۇزەگە اسىرعانىن اتاپ ءوتتى.
- ءماجىلىس جانە جەرگىلىكتى وكىلدى بيلىك ورگاندارىنىڭ بۇگىنگى سايلاۋى - قازاقستاننىڭ قازىرگى زامان تاريحىنداعى وتە ماڭىزدى كەزەڭ. قازاقستاندا جانە الەم بويىنشا ەلدىڭ 9 ميلليوننان استام ازاماتى 9900 دەي سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىس بەرەدى. كەزەكتەن تىس سايلاۋ قازىر ءومىرىمىزدىڭ بارلىق سالاسىندا جاڭارۋ ءجۇرىپ جاتقانىن سەزىنگەن ەل پارلامەنتىنىڭ باستاماسىمەن وتكىزىلىپ وتىر. ءبىز داعدارىس ۇردىستەرىن ەڭسەرەمىز، بۇل ءۇشىن دايىندىعى بار جانە ءىستى بىلەتىن جاڭا دەپۋتاتتار قاجەت، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەل ازاماتتارىنىڭ سايلاۋداعى بەلسەندىلىگىن دە ءوز سوزىنە ارقاۋ ەتتى. بۇل تۋرالى «ەلباسى حالىقپەن بىرگە داۋىس بەردى» دەگەن ماقالادان تولىق وقي الاسىزدار.
باس باسىلىمدا «ۇگىت جۇمىستارى زاڭعا سايكەس جۇرگىزىلدى» اتتى ماقالا جاريالاندى. ۇگىتتى قوسا العاندا، داۋىس بەرىلەتىن كۇننىڭ الدىنداعى بارلىق ءىس- شارالار «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس جۇرگىزىلدى. مەملەكەتتىك ورگاندار تاراپىنان قانداي دا ءبىر زاڭ بۇزۋ¬شىلىقتار تىركەلگەن جوق. بۇل تۋرالى كەشە پرە¬زيدەنت جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا باس پروكۋراتۋرانىڭ رەسمي وكىلى نۇرداۋلەت سۇيىندىكوۆ ءمالىم ەتتى.
«كونستيتۋتسياعا جانە مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا ساي، باس پروكۋراتۋرا اعىمداعى سايلاۋ پروتسەسىنىڭ زاڭ¬دىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا بارلىق قاجەتتى شارالاردى قابىلدادى. ەلەكتوراتتىق كەزەڭدە ازاماتتاردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىنىڭ جانە سايلاۋ زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋ ماسەلەلەرى پروكۋرورلار ءۇشىن جۇمىستىڭ نەگىزگى باسىمدىلىعى بولىپ بەلگىلەندى»، دەدى باس پروكۋراتۋرانىڭ رەسمي وكىلى.
تەك سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزۋ شارتتارىنىڭ جەكەلەگەن بۇزۋشىلىقتارى ورىن العان. ناقتى ايتقاندا، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زىريان اۋدانىندا پروكۋراتۋرا ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى ا. ۋ. ءجۇنىسوۆاعا قاتىستى ءماسلي¬حات دەپۋتاتتىعىنا كانديداتتاردىڭ ءبىرىن قولداۋمەن سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت جۇرگىزگەنى ءۇشىن اكىمشىلىك ءىس قوزعاعان. ءجۇنىسوۆا كوميسسيا ءتوراعاسىنىڭ مىندەتتەرىن اتقارۋدان بوساتىلىپ، سونداي-اق، ونى سوت 30 ا ە ك مولشەرىندەگى ايىپپۇل تۇرىندە اكىم¬شىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتقان.
سونىمەن قاتار، شىمكەنت قالاسىنىڭ قاراتاۋ اۋدانىندا قالالىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتتىعىنا كانديداتتىڭ ۇگىتتەۋ ماتەريالدارىن بۇلدىرگەنى ءۇشىن قالا تۇرعىنى ج. ك. بۋبەيەۆ اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپتى. سونداي- اق، سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزۋ ەرەجەلەرىن بۇزۋ فاكتىلەرى بويىنشا پروكۋراتۋرا ەلوردانىڭ ءۇش تۇرعىنىنا زاڭدى بۇزۋعا جول بەرىلمەيتىنى تۋرالى الدىن الا ەسكەرتۋ جاريالاعان.
***
«ماڭىزدى ساياسي ناۋقان سانالاتىن سايلاۋدىڭ تىنىشتىعىن 20 مىڭنان استام پوليتسەي قامتاماسىز ەتۋدە. 24 ناۋرىزعا دەيىن كۇشەيتىلگەن تارتىپكە كوشكەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ازاماتتاردىڭ تاڭداۋ قۇقىعىن الاڭسىز جاساۋىنا بارلىق مۇمكىندىكتى قاراستىرىپ وتىر. سونىمەن بىرگە داۋىس بەرىلگەن بيۋللەتەندەردى تاسىمالداۋ دا قاتاڭ قاداعالاۋعا الىنىپ تۇر»، - دەپ جازادى «ايقىن» گازەتى «قاۋىپسىزدىك بارىنشا قامتاماسىز ەتىلدى» اتتى ماقالادى.
- سايلاۋ ناۋقانى قولدانىستاعى زاڭناما شەڭبەرىندە قالىپتى جانە تىنىش جاعدايدا ءوتتى. سايلاۋ زاڭناماسىن ورەسكەل بۇزۋعا جول بەرىلگەن جوق، - دەدى كەشە ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە باسپا ءسوز ءماسليحاتىن وتكىزگەن ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، پوليتسيا گەنەرال- لەيتەنانتى مارات دەمەۋوۆ.
وسى باسىلىمدا «بيوگازعا كوشەتىن ۋاقىت كەلدى» دەگەن ماقالا بەرىلگەن. قازاقستاندىق بيولوگ- عالىم ءداۋىر رايىمبەكوۆ ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىزدە جۇزەگە اسىرۋدى ماقسات تۇتقان «جاسىل ەكونوميكا» ساياساتىن جۇرگىزۋدە بيوگازدىڭ ارتىقشىلىقتارى وراسان زور ەكەنىن دالەلدەپ ءجۇر.
عالىمنىڭ ايتۋىنشا، بيوگازدى ءوندىرۋ ەجەلدەن اۋىل شارۋاشىلىعى، ونىڭ ىشىندە مال شارۋاشىلىعى جاقسى دامىعان قازاق ەلى ءۇشىن ەشقانداي قيىندىق تۋدىرمايدى.
«قازىرگى كۇنى قازاقستاندا 148 مىڭنان استام شارۋا قوجالىعى، 131 مىڭ وسىمدىك شارۋاشىلىعى، سونداي-اق 9567 مال شارۋاشىلىعى جانە 7 مىڭعا جۋىق الۋان ءتۇرلى شارۋا قوجالىقتارى بار. ءبىزدىڭ ەسەپتەۋىمىزشە، وسى شارۋا قوجالىقتارىنا قۋاتتىلىعى ءارتۇرلى 148 مىڭ بيوگاز قوندىرعىسىن جانە كولەمى 10 شارشى مەترلىك 9567 قوندىرعىنى ورناتۋعا بولادى. وسى ارقىلى شارۋا قوجالىقتارىن تولىقتاي بيوگازدى پايدالانۋعا كوشىرۋگە بولار ەدى»، - دەپ جازادى ماقالا اۆتورى.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
