ماسكەۋدە الاش كوسەمى ءاليحان ارداقتالدى - فوتو
بۇل شارانى رەسەي حالىقتار دوستىعى ۋنيۆەرسيتەتى باسشىلىعى، تاريحشى عالىمدار، ق ر- نىڭ رەسەيدەگى ەلشىلىگى مەن ماسكەۋ قالاسىنداعى وتانداستاردىڭ قوعامدىق ۇيىمداردىڭ قولداۋىمەن (ر ح د ۋ) جەرلەس ستۋدەنتتەر بەلسەندىلەرى ۇيىمداستىردى.
ەستەلىك شارالار دونسكوە قورىمىندا 1934-1940 ج ج. ستاليندىك ساياسي قۋعىن- سۇرگىن قۇرباندارى جەرلەنگەن باۋىرلاستار زيراتىنا گۇل شوقتارىن قويۋ راسىمىنەن باستالدى.
اتاقتى قازاقتىڭ جەرلەنگەن جەرى بىرنەشە جىل بۇرىن، توتاليتارلىق رەجيمنىڭ تاعى 670 قۇربانىنىڭ ەسىمى جازىلعان «اتىلعانداردىڭ تىزىمدەرى: دونسكوە قورىمى. 1934-1940» كىتابى جارىققا شىققان سوڭ بەلگىلى بولدى. كەيىننەن ماسكەۋلىك «ريتۋال» كاسىپورنىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى بۇل اقپاراتتى 1937 -جىلدىڭ 27 -قىركۇيەگىندە اتىلعان ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ونىمەن بىرگە ءبىر «اتۋ تىزىمىندە» بولعان قازاقتىڭ مەملەكەتتىك قايراتكەرى نىعمەت نۇرماقوۆپەن بىرگە جەرلەنگەنى تۋرالى مالىمەتتەرمەن تولىقتىردى.
ءا. بوكەيحانوۆ 1989 -جىلدىڭ 14 -مامىرىندا ك س ر و جوعارعى سوتىنىڭ قاۋلىسى بويىنشا ونىڭ ارەكەتتەرىندە قىلمىستىق قۇرامنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى اقتالدى.
«دوڭگەلەك ۇستەلدى اشا وتىرىپ، ر ح د ۋ- دىڭ عىلىمي جۇمىس بويىنشا مودەراتور- پرورەكتورى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور نۇر قيرابايەۆ قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتكە اينالۋىن ارمانداعان ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ تاجىريبەسى مەن مۇراسىن ءاربىر قازاقستاندىق ازامات ءبىلۋى جانە زەرتتەۋى ءتيىس تۇلعالار قاتارىنا قويدى.
تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور دينا امانجولوۆا بوكەيحانوۆتىڭ ساياسي مۇراسىنا توقتالىپ ءوتتى. «ول مەملەكەتتىك دۋماعا سايلاندى، ءبىرقاتار جالپى رەسەيلىك ۇيىمداردىڭ قاتارىندا بولىپ، جالپى رەسەيلىك ماسەلەلەردى شەشۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارعان، تەك قانا قازاقستاندىق ەمەس، جالپىرەسەيلىك كولەمدەگى ساياساتكەر بولعان»، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
م. ۆ. لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ازيا جانە افريكا ەلدەرى ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، پروفەسسور جىبەك سىزدىقوۆا ءا. بوكەيحانوۆ ءوز كەزەڭىنەن العا جۇرگەن ادامنىڭ تاماشا ۇلگىسىن كورسەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. «ءبىزدىڭ ماقسات - بوكەيحانوۆتىڭ مۇراسىن ىشتە دە، ەۋرازيالىق كەڭىستىكتىڭ سىرتىندا دا ناسيحاتتاۋ»، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن ج. سىزدىقوۆا.
