ماحاببات، قىزىق مول جىلدار: ەركەكتىڭ تاڭىن اتىرىپ، كۇنىن شىعاراتىن، كۇندىزىن كورىكتى، ءتۇنىن ءتاتتى ەتەتىن سۇيگەن جار
اۋىلدىڭ ورتا تۇسىنداعى كەشەگى كوك تەرەزەلى توقال ءۇيدىڭ تۇسىنا تاقاسام، وتاۋ ءۇي ىسپەتتەس دوڭگەلەك بەسەدكادا وڭاشا وتىرعان مايرا مەن مەڭتايدى كوردىم. ولار دا مەنى جاندارىنا جاقىنداعاندا ءبىر- اق ءبىلدى. مايرانىڭ ءسوز اراسىندا « ءيا، ءيا» دەي بەرەتىن ادەتى بولۋشى ەدى. ءبىر نارسەگە تاڭدانىپ، ءيا قۋانعاندا اۋزىنا ءسوز تۇسپەسە، ونىڭ «ءياسى» مۇلدە كوبەيىپ كەتەتىن. - ءيا، ءيا، ءوزىڭىز دە سالەمەتسىز بە؟ ءيا، ءيا، كەلىپ قالدىڭىز با؟ ءيا، ءيا، تورلەتىڭىز، - دەدى مەنى ورنىنان تۇرىپ، بەسەدكا باسپالداعىندا قارسى العان مايرا. - ءيا، ءيا، كەلىپ قالدىم، - دەدىم مەن وعان ازىلدەپ. - ءيا، ءيا، كەلەتىنىڭىزدى بىلگەنبىز، - دەدى مايرا كۇلىپ، مەڭتايعا قاراي ءجۇزىن بۇرىپ. باسپالداققا اياعىمدى سالا بەرىپ، مەن دە تەز مەڭتايعا قارادىم. بەسەدكا ورتاسىنداعى دوڭگەلەك ۇستەل جانىنا ءتورت قاباتتاپ سالىنعان ءشايى كورپە ۇستىندە وڭ قولىمەن جەر تىرەپ، سول قولىمەن كەشەگى قىزىل يۋبكانىڭ ەتەگىن تىزەسىنەن تومەن تۇسىرە قىمتاپ، ءبىر جامباستاي وتىرعان مەڭتاي، مەنىڭ تاعى دا كەلگەنىمە سەنەر- سەنبەسىن بىلمەگەندەي، نەگە كەلگەنىمدى تابا الماي داعدارعانداي، دوڭگەلەك قارا كوزدەرىن تاڭدانا كەڭ اشىپ، بوساعا جاققا باقىرايا قاراپ قالعان ەكەن. مەن بەسەدكانىڭ سوڭعى ساكىسىن اتتاي بەرگەنىمدە ول لىپ ەتىپ ورنىنان تۇردى. ونىڭ العاشىندا ءسال قۋقىلداۋ كورىنگەن اق بەتىنە لاپ ەتىپ قىزىل بوياۋ جايىلعانى بايقالدى. ءبىراق قىز ىشىندەگى تولقىندى تەز باسىپ، تاڭدانارلىق ەشتەڭە بولماعانداي قالىپپەن ماعان قاراي قولىن سوزدى. - اعاي، سالەمەتسىز بە؟ ەكى قىز قول الىسقاننان كەيىن مەنى بەسەدكانىڭ تورىنە قاراي يكەمدەدى. - ءيا، تاڭەرتەڭگى شايىمىزدى جاڭا عانا ءىشىپ بولىپ، ەندى جينايىق دەپ جاتىر ەدىك، - دەدى مايرا ەدەندەگى ۇلكەن قارا تابا ىشىندەگى كۇلدىڭ ۇستىندە تۇرعان شويىن شاينەككە ەڭكەيە بەرىپ. - ءيا، ءسال كەشىكسەڭىز- جامانداپ جۇرەدى ەكەنسىز دەيتىن ەدىك. ءيا، شاي جينالماي كەلگەنىڭىزگە قاراعاندا، ءبىزدى جاقسىلاماساڭىز دا، جاماندامايتىنىڭىزدى بىلدىك. ءيا، وعان دا شۇكىرشىلىك. - و نە دەگەنىڭ، مايرا، - دەدىم مەن كۇلىپ. - سەندەردى جامانداعان جىگىتتىڭ جانى شىقسىن دەر ەدىم. ءبىراق ماقتاعان كىسىنىڭ دە ءماز بولمايتىنىن بايقاعانبىز. - ءيا، ءاي، وسى ءسىزدىڭ ءتىلىڭىز- اي، - دەدى مايرا سىقىلىقتاي كۇلىپ. - كۇلىپ تۇرىپ: «بۇل قايتەر ەكەن؟ » دەگەندەي، كوزىنىڭ قيىعىن مەڭتايعا تاستادى.
مەڭتاي ءسال جىميدى دا، ۇستەل ۇستىندەگى بوس شىنى اياقتاردى ءبىر جەرگە جيىستىرا باستادى. - مايرا، مەن ءۇشىن شاي قويماي- اق قوي. وعان قاراپ «راقمەت» دەگەن يشارا ءبىلدىرىپ، كەۋدەمدى باستىم. - ءيا، تاڭەرتەڭگى شايىڭىزدى ءىشىپ پە ەدىڭىز؟ - ءىشتىم، - دەدىم مەن ءالى ورازامدى اشپاسام دا. - ءيا، اسىعىس پا ەدىڭىز؟ - اسىعىسپىن، - دەدىم تاعى دا باس ءيىپ. - وندا وت الا كەلگەن بولارسىز؟ - دەدى مايرا باسىن شالقايتا ءتۇسىپ، ساقىلداي كۇلىپ. - راس، وت الا كەلدىم، - دەدىم مەن نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن بەتىمدى مەڭتايعا قاراي بۇرىپ. مەڭتاي قولىنا بوس شىنىاياقتىڭ ءبىرىن ۇستاپ، تۇرەگەپ تۇر ەدى. مەن: «راس، وت الا كەلدىم» دەپ وعان قاراي بۇرىلعاندا، قىزدىڭ اق ءجۇزىن تاعى دا لاپ ەتىپ قىزىل جالىن شالعان ىسپەتتەندى. وسى كەزدە قىزىل يۋبكا، اق كوفتا كيگەن مەڭتاي ماعان مازداي جانىپ، لاۋلاپ تۇرعان وشپەس وتتىڭ ءوزى سياقتى بوپ تانىلدى. - ءيا، وندا، اسىعىس بولساڭىز، - دەدى مايرا شاينەكتى قايتادان ورنىنا قويىپ جاتىپ، - نان اۋىز ءتيىڭىز، كەيىن كەلىنشەگىڭىز تاستاپ كەتپەۋى ءۇشىن. وسىلاي دەپ مايرا تاعى دا سىقىلىقتاپ كۇلىپ الدى. - اۋىز تيەيىن، - دەدىم مەن ۇستەل ۇستىندەگى باۋىرساققا قولىمدى سوزىپ. - كەيىن، تاستاسا تاستاپ- اق كەتسىن، ءوز جاماندىعىمنان وندا. ءبىراق بۇگىن قولىم جەتسە ەكەن سوعان، - دەپ مەن دە كۇلىپ، ءبىر باۋىرساقتى اۋزىما تاستاپ كەپ جىبەردىم. - ءيا، باۋىرساققا باپانداي كورىنەسىز، جەتەتىن شىعارسىز وعان دا، - دەپ مايرا تاعى دا كۇلدى. - ەندى قايتەيىن، «تاز اشۋىن تىرنادان الادى» دەگەن بار عوي، - دەدىم مەن ۇيالعان تەك تۇرماستىڭ كەبىن تانىتىپ. بۇعان مايرا ەكەۋىمىز قوسىلا كۇلدىك. - ءيا، ءسىز اسىعىس بولساڭىز، مەن دە اسىعىسپىن، - دەپ مايرا كەتۋگە ىڭعايلاندى. - كەشەدەن بەرى اپام باسىم اۋىرادى، جۇرەگىم شانشىدى دەپ مازاسىزدانىپ ءجۇر. مەنىڭ سول كىسىنى دارىگەرگە كورسەتىپ، ءدارى- دارمەك الىپ بەرۋىم كەرەك. - جۇرەكتىڭ ءدارىسى ماعان دا كەرەك ەدى، - دەدىم مەن مايراعا ازىلدەپ. - ءيا، ءبىلىپ تۇرمىن، - دەدى مايرا دا ازىلگە ازىلمەن جاۋاپ قاتىپ. - ءسىزدى مىنا مەڭتايعا تاپسىرامىن. سىزگە كەرەكتى ءدارى- دارمەكتى تاۋىپ، ءبىز كەلگەنشە ەمدەپ قويار دەپ ويلايمىن. - بۇل كىسى مەنەن ءدارى سۇراپ كەلمەگەن شىعار، - دەدى دە، مەڭتاي توقتاپ قالدى.
«بۇل ءسوزدى بەكەر ايتتىم- اۋ» دەگەندەي بوپ، ءوز- وزىنەن قىزارىپ تومەن قارادى. - ءدارى سۇراماسا، دانەمەڭ كەتپەس. ءبىز كەلگەنشە اعايدى ەرتىپ، وزەن باسىنا بارىپ قايت. اعايعا اۋىلدىڭ اينالاسىن كورسەت. كوكتوبەنىڭ باسىنا ەرتىپ بار، - دەپ مايرا قۇربىسىنا شەگەلەي تاپسىردى دا، ءوزى شاپشاڭ اياڭداپ ۇيگە قاراي جونەلدى. - ءسىزدىڭ ۋاقىتىڭىز بار ما ەدى؟ - دەدى مەڭتاي مايرا ۇيگە كىرگەننەن كەيىن. - بار. - وندا، قالاساڭىز مەن سىزگە اۋىلدىڭ اينالاسىن كورسەتەيىن. .. ء.بىز اياڭداپ بۇرگەن وزەنىنىڭ جاعاسىنا كەلدىك. ايعاي- شۋدى كوبەيتىپ، اق كوبىك اتقىلاپ ءوز- وزىنەن لەپىرىپ جاتقان تاياز وزەنگە ءبىراز ءۇنسىز قاراپ تۇردىق. - تاۋ وزەنى كوپىرىپ كەپ سويلەيتىن ماقتانشاق، داڭعوي ادامعا ۇقسايدى، - دەدىم مەن. - قاراشى: سۋى تىزەگە جەتپەيدى، شۋى جەر جارادى. مەڭتاي مەنى قۇپتاپ، باس يزەدى. - راس. دالا وزەنى لىقسىپ، ءۇنسىز اعادى. سۋى دا تەرەڭ بولادى عوي، - دەدى ول. وسىدان كەيىن ءبىز گۇلدى وزەكتى قۋالاپ، كوكتوبەگە قاراي بەتتەدىك. - مەن ءسىزدى ەشقاشان دا كورمەيتىن شىعارمىن دەپ ويلاۋشى ەدىم، - دەدى ءبىراز جۇرگەن سوڭ مەڭتاي. - نەگە؟ - بىلمەيمىن.. . - وندا مەنى ويلاعان ەكەنسىڭ عوي؟ - ويلادىم، كوپ ويلادىم. ءسىز تۋرالى ەشقاشان دا ويلامايىن دەپ وزىمە- ءوزىم تالاي رەت انت ەتتىم. ءبىراق سونىڭ ارتىنشا قالاي ويلاپ كەتكەنىمدى ءوزىم دە بىلمەي قالىپ ءجۇردىم. مەن مەڭتايدىڭ قولىن ۋىسىما الىپ، قۇشىرلانا قىستىم. مەڭتاي قولىن تارتىپ المادى، ءتىپتى اۋىرسىنعان دا بەلگى بەرمەدى. ەندى مەن ونىڭ قولىن الاقانىمنان شىعارمادىم. - ال مەن سەنى ءبىر كۇن دە ويىمنان شىعارعان جوقپىن، مەڭتاي. - سەنەمىن. - توعىز اي سەنەن اۋلاق بولۋ مەنىڭ ماحابباتىمدى وسىرمەسە، وشىرگەن جوق. مەن سەنى سول قالپىمدا سۇيەمىن! وسىعان سەنەسىڭ بە؟ - سەنەمىن. ءبىراق.. . مەڭتاي اپپاق، جۇپ- جۇمىر موينىن ءسال سولعا قاراي بۇرىڭقىراپ، ءۇنسىز قالدى. - ءبىراق دەگەنىڭ نە؟ - دەدىم مەن سىبىرلاي ءۇن قاتىپ. - ءبىراق.. . - مەڭتاي ار جاعىن تاعى دا ايتقىسى كەلمەگەندەي، ەرنىن تىستەلەدى دە، تەز بوساتىپ جىبەردى. قالپىنا كەلگەن تومپاق ەرىن تىستەگەنگە زاپى بولعانداي، ءبىر ءدىر ەتىپ بارىپ، قايتا اشىلدى. - ءبىراق مەنىڭ ساقينام سىنىپ، ساباعىم ءۇزىلىپ قالدى عوي.. . - مەڭتاي تاعى دا ەرنىن تىستەلەدى. - كەيىن بەتكە شىركەۋ بولار.. .
مەڭتايدىڭ تاماعىنا جاس كەپ تىعىلعانىن اڭعاردىم. جانىم ونىمەن قوسا قينالىپ، نە ىستەرىمدى بىلمەي، قاباعىمدى شىتىپ، مەن دە ەرنىمدى تىستەلەي بەردىم. ءبىراق ول لىقىپ كەلىپ قالعان كوز جاسىن تەز توقتاتىپ تاستادى دا، سابىرمەن ءسوزىن اياقتادى. - جاقسى جاردان جان اۋىرتار ءسوز ەستىپ وتىرۋ ازاپ بولار.. . - جوق، جوق، - دەدىم مەن ءوز ۇنىمە ءوزىم نە بولا الماي قىستىعا سويلەپ، - مەن سەنى سوعىستان كەلگەن كۇنى ءبىرىنشى رەت كورگەن كۇيىمدە قابىلدايمىن. سەن سول كۇيىڭدەسىڭ، سول قالپىڭداسىڭ، مەڭتاي! سەنىڭ ەشتەڭەڭ وزگەرگەن جوق.. . مەڭتاي اقىرىن عانا باسىن شايقادى. مەنىڭ ودان سايىن دەگبىرىم قاشتى. ونى قالاي جۇباتارىمدى بىلمەي، جانىم كۇيزەلدى. تىستەنىپ، جان- جاعىما قاراپ پيدجاگىمنىڭ ءوڭىرىن جۇلمالادىم. وسىنىڭ بارىنە سول كىنالىدەي- اق، ءبىرجولا جۇلىپ الارداي بوپ، قايتا- قايتا تۇيمەمدى جۇلقىلادىم. - سوزىمە سەنبەسەڭ، وزىمە سەنەسىڭ بە؟ - دەدىم ەكى تاناۋىم قۋسىرىلىپ. مەڭتاي بەتىمە قاراپ، اقىرىن عانا باسىن يزەدى. تەگى مەنىڭ ەكى كوزىم قۇرىق كورىپ، قۇيرىعىن تىگىپ الىپ، شىعانداپ قاشقان قاشاعاننىڭ كوزىندەي دولىرىپ كەتكەن بولۋى ءتيىس. مەڭتاي تەز ەكى قولىن بىردەي كوتەرىپ، بەتىمدى سيپادى. وسى كەزدە مەن القىمىن بۇعالدىرىق قىسقان اساۋداي جۋاسي باستاعانىمدى ءبىلدىم. - سەنەمىن! سەنەمىن! - دەپ مەڭتاي بەتىمدى سيپاپ تۇرىپ ەكى رەت قايتالادى. - دەگەنمەن، بىردە بولماسا بىردە كوڭىلگە كەلىپ جۇرمەسە دەگەنىم عوي. - كەلمەيدى، كەلمەيدى! - دەدىم مەن باسىمدى شايقاپ. وسىلاي دەپ مەن مەڭتايدى قۇشاعىما الىپ، بەتىنەن، كوزىنەن، ماڭدايىنان، يەگىنەن ايمالاپ سۇيە باستادىم. ول قارسىلىق بىلدىرمەدى. بار ىقىلاسىمەن باۋىرىما كىرە ءتۇسىپ، اق تاماق، قىزىل ەرىن، جۇمىر موينىنىڭ مەن قالاعان جەرىن ەرنىمە توسا، ەكى كوزىن شارت جۇمىپ الىپ، شالقايا بەردى. ءبىز توبەسىندە تۇرعان كوكتوبە تەڭسەلىپ كەتكەندەي بولدى. ول ءبىزدى، ماحابباتتىڭ بەسىگى بولىپ، تەربەي جونەلگەن سياقتاندى. وسى ساتتەن باستان مەن ۋاقىتتىڭ مولشەرىن بىلۋدەن قالدىم.
مەڭتايدىڭ ماڭىندا جۇرسەم ماعان شىعىستان سارعايىپ تاڭ اتسا- اق بولدى، كوزدى اشىپ- جۇمعانشا باتىستان تۇنەرىپ توڭىرەككە ءتۇن شوگە باستايتىن تارىزدەندى. اشەيىندە، اياعىن ءتاي- ءتاي باسىپ، جۇك جاعالاعان بالاداي بوپ، اسپاندا كۇنى بويى موڭگەلەپ ءجۇرىپ الاتىن كۇن ەندى گۇرس ەتىپ ستۆولدان شىعا سالا ءدۇرس ەتىپ كوزدەگەن جەرگە بارىپ جارىلاتىن تانكتىڭ سناريادىنان دا ۇشقىر بوپ كەتتى. سول سياقتى ءتۇن دە، ەلەكتر قىرىقتىقپەن قىرقىلعان قارا قويدىڭ جاباعى جۇنىندەي بوپ، لەزدە ەڭسەرىلەدى دە قالادى. ال مەن مەڭتايدىڭ قاسىنان ءسال ۇزاپ شىقسام- اق الگى ساعات جۇرمەيدى، كۇن بەدىرەيىپ ءبىر جەردەن قوزعالمايدى، تۇنشىقتىرىپ، تۋىرلىقتاي تۇتاسىپ جاتىپ الادى. ەركەكتىڭ تاڭىن اتىرىپ، كۇنىن شىعاراتىن، كۇندىزىن كورىكتى، ءتۇنىن ءتاتتى ەتەتىن، جاقىندا جۇرسە جانىڭا قانات بەرىپ، الىستا جۇرسە اڭساتاتىن، جۇلدىزىن وڭنان تۋعىزىپ، ەڭبەگىن جەمىستى ەتەتىن سۇيگەن جار ەكەن عوي، شىركىن! - دەگەن وي وسى كەزدە كەلدى ماعان. سونىمەن ءبىز مايرانىڭ ۇيىنە كەشكە قاراي ءبىر- اق ورالدىق. مەڭتاي: «اپامنان ۇيات بولدى- اۋ. مەنى قايدا كەتتى دەپ ىزدەيدى- اۋ» دەپ، جەتكەنشە قىسىلىپ كەلدى. مايرانىڭ شەشەسى شىنىندا دا مەڭتايدى كۇتىپ وتىر ەكەن. - قاراعىم، قايدا ءجۇرسىڭ؟ قارنىڭ اشىپ قالدى عوي، - دەدى ول ەسىكتەن اتتاي بەرگەن مەڭتايدى قۇشاعىن جايا قارسى الىپ. سودان سوڭ ونى ءشوپ ەتكىزىپ ماڭدايىنان ءسۇيدى. - سالەمەتسىز بە اپا؟ - دەدىم مەن، كەمپىر مەڭتايدىڭ بەتىنەن ءسۇيىپ بولا بەرگەن كەزدە. - سالەمەت پە، قالقام، - دەپ ول بۇرىلىپ مەنىڭ بەتىمە قارادى. - كەشەگى بالامىسىڭ؟ ە، جوعارى شىق، شىراعىم. - اپا، ءوزىڭىز قالايسىز، ءتاۋىرسىز بە؟ - دەدى مەڭتاي. - ءتاۋىرمىن، قالقام، ءتاۋىرمىن. وسى دارىگەرلەردىڭ ءبىر سالاۋاتى بار. ۇيدە قانشا ىڭقىل- سىڭقىل بولىپ اۋىرىپ جۇرسەم دە، قۇدايدىڭ قۇدىرەتى، دارىگەر الدىنا بارعاندا جازىلامىن دا كەتەمىن. بۇگىن دە ءسويتتىم. باعانا، تۇستە، بەرگەن ءدارىسىن ءىشىپ، اعىل- تەگىل تەرلەپ كەلىپ. ەندى مۇلدە جازىلىپ كەتتىم. - بالە، جاقسى بولعان ەكەن، اپا، - دەدى مەڭتاي كەمپىردى قۇشاقتاپ. - ويباي- اۋ، مەن ءوزىمنىڭ اۋرۋىمدى ايتىپ، سارناپ تۇرىپ الىپپىن- اۋ، - دەدى كەمپىر تەز ورنىنان قوزعالىپ. - سەندەرگە دەپ الگىندە ءبىر ماي شايقاتىپ قويىپ ەدىم. مايرا كەلگەنشە نانعا جاعىپ، سونى جەي تۇرىڭدار. مايرا قازىر كەلەدى، سيىر قايىرىپ كەلۋگە كەتتى. مەيىربان انا باتار كۇننىڭ سوڭعى ساۋلەسى مول توگىلىپ تۇرعان تورگى بولمە ىشىندەگى دوڭگەلەك ۇستەلگە داستارقان جايىپ، مەڭتاي ەكەۋىمىزدىڭ الدىمىزعا اس قويدى. - وسىنى اۋجال قىلا تۇرىڭدار، قاراقتارىم. مەن قازىر تەز سيىر ساۋىپ، ىستىق اس جاساپ بەرەمىن.
- اپام سونداي عاجاپ كىسى، - دەدى مەڭتاي. - مەن بۇل كىسىنى وسىندا كەلگەن كۇننەن باستاپ، ءوز شەشەمدەي كورىپ كەتتىم. ەسىك قايتادان اشىلدى. - ي- ءيا، ەكى عاشىق، قول ۇستاسىپ كەلدىڭدەر مە؟ - دەپ جۇرە سويلەپ كەلە جاتقان مايرانىڭ ءۇنى ەستىلدى. - ءيا، وتقا كەلگەن كىسىنىڭ وتىز اۋىز ءسوزى بار دەۋشى ەدى. ءسىزدىڭ ءسوزىڭىز ودان كوبىرەك بولدى- اۋ دەيمىن. بۇل مايرانىڭ مەنى تاڭەرتەڭگى ايتقان اسىعىسپىن دەگەن سوزىمە وراي قاعىتقانى ەدى. مەنىڭ كوڭىلىمە كەلمەسىن دەگەندىكتەن بولار ول «وتقا كەلگەن قاتىننىڭ وتىز اۋىز ءسوزى بار» دەگەن حالىق ماقالىن ءسال وزگەرتىپ، «قاتىننىڭ» دەگەننىڭ ورنىنا وسىلاي، «كىسىنىڭ» دەپ ايتتى. - مايرا- اۋ، ول وتىنا جانە كەلگەن كىسىسىنە بايلانىستى شىعار، - دەدىم مەن كۇلىپ. - ارينە، مەنىڭ مەڭتايىم وتىز اۋىز ءسوز ايتىپ، بىقسىتىپ باقىرعا سالىپ الا جونەلەتىن اۋىل- ءۇيدىڭ ارزان وتى ەمەس. بۇل - الىستاعىنى كۇيدىرىپ، جاقىنداعىنى جاندىراتىن، جاماندى ەستەن تاندىراتىن، جاقسىنىڭ قۇمارىن قاندىراتىن، وزگەشە وت. - راس، مايرا- اۋ، ءوزىڭ اقىن بولىپ كەتىپسىڭ عوي، - دەدىم مەن. - ي- ءيا، نەگە اقىن بولمايىن: ارمانىم ورىندالىپ، ايتقانىم كەلگەن بولسا. - وسىلاي ەكىلەنە سويلەگەن مايرا شاپشاڭ مەڭتايعا بۇرىلدى. - ءيا، ال، ايت جىلدام، تۋرا سولاي بولدى ما؟ مەڭتاي جىميىپ، جايلاپ قايتا- قايتا باسىن يزەي بەردى. مايرا دوڭگەلەك ۇستەل باسىندا وتىرعان مەڭتايعا شاپشاڭ ەڭكەيىپ، ونىڭ ەكى بەتىنەن كەزەك ءشوپ ەتكىزىپ ەكى ءسۇيدى دە قاپسىرا قۇشاقتاپ ورنىنان تۇردى. - ءيا، ەي، تۇرساڭشى، جارىلىپ كەتپەي نەعىپ وتىرسىڭ؟ - دەپ ول مەڭتايدى شىر كوبەلەك اينالدىردى. - ءيا، ايتپاپ پا ەدىم مەن ساعان ەربول سەنى شەكسىز سۇيەدى، ال شىن سۇيگەن ادام ەشتەڭەگە قارامايدى دەپ. ءيا، ايتتىم با؟ - كوزىن ءبىر اشىپ، ءبىر جۇما ءتۇسىپ، مەڭتاي تاعى دا باس يزەدى. - ءيا، مەن ساعان قىستى كۇنى- اق انا سۇمپايىڭ «قاتىن الدىم» دەپ كەتكەننەن كەيىن، ايتپاپ پا ەدىم ەربولدى ىزدەيىك، وسىنى ايتىپ حات جازايىق دەپ. سەن بەز- بەز ەتىپ بولدىڭ با سوندا؟ - مايرا ەندى مەڭتايدىڭ داۋىسىنا سالا سويلەدى. - «جو، جوق. اعاي مەن ءۇشىن وقۋىن تاستاپ كەتتى. ەندىگى بىرەۋمەن تانىسىپ تا قويعان شىعار. ونى بۇزۋعا بولمايدى. مەن نە بولسام، ول بولايىن. ءبىراق ول كىسىنىڭ باقىتتى بولۋىن تىلەيمىن!» دەپ ەڭىرەپ جىلاپ جاتىپ الدىڭ. اش كۇزەندەي بۇگىلىپ ءبىر جۇما بويى توسەكتەن تۇرمادىڭ. ءيا، سوندا مەن ساعان ايتتىم ەمەس پە: اعايىڭ سياقتى ادامدار تەز تانىسا بەرمەيدى. ونداي كىسى تانىسىنىڭ بارىنە تابىنا دا بەرمەيدى.
شىنىندا، ونىڭ اينالاسىندا وتىز شاقتى قىز وقىدىق. سولاردىڭ ىشىنەن جالعىز ساعان عانا ىقىلاسى اۋدى. سەنەن كۇدەر ۇزگەندە وزگەمىزگە كوز ىلمەستەن كەتە باردى. باسقانى بىلاي قويعاندا قاقىلداعان قانيپا مەن ءمۇيىزى قاراعايداي زايكۇلگە دە قاراعان جوق، اعايدىڭ باقىتتى بولۋىن تىلەيمىن دەيسىڭ. مەن ايتايىن ساعان: ەربول ەشقاشان دا سەنسىز باقىتتى بولمايدى، سەن ونسىز ءومىر سۇرە المايسىڭ! ءيا، وسىلاي دەدىم بە؟ دەدىم ءيا، ەندى ءسۇي قازىر عاشىعىڭنىڭ بەتىنەن. وسى مەنىڭ كوزىمشە ءسۇي! مەڭتاي كۇلىپ، ەكەۋىنىڭ قاسىندا تۇرەگەپ تۇرعان ماعان قاراي قولىن سوزدى. مەن، ماگنيت تارتقان بۇركەنشىكتى شەگەدەي لىپ ەتىپ، قىزدىڭ قاسىنا باردىم. ول مەنى سۇيمەكشى بوپ جاتىر ەدى. جىبەكتەي سوزىلعان مەڭتايدىڭ باياۋ قيمىلىنا شىدامادىم بىلەم، باس سالىپ ونى ءوزىم سۇيە باستادىم. مايرا ساقىلداپ كەپ كۇلە جونەلدى. - ءيا، اپىراي، كونىڭىز كەۋىپ قالعان ەكەن ءسىزدىڭ، - دەدى ول كۇلكىسىن تىيا الماي. - تۇرا تۇرىڭىز، ەندى ءسىزدى مىنا قىز ءسۇيسىن. وتقا تاقاعان بالاۋىز شامداي قىزىپ، بالقي باستاعان مەن ارەڭ توقتادىم- اۋ دەيمىن. سول كەزدە مەڭتاي كەلىپ بار ىقىلاس، ماحابباتىن تانىتىپ، دىرىلدەگەن ىستىق ەرنىن ەرنىمە تاقاعاندا تەمىرشىنىڭ ەلەكتر دانەكەرلەگىشىنىڭ تۇمسىعى تيگەن كەسەك قورعاسىنداي ەرىپ، ەلجىرەپ بارا جاتقانىمدى سەزدىم. - جارايدى، بولدى، بولدى، - دەدى مايرا تاعى كۇلىپ. - ءبىر جابىسساڭ ايىرىلمايدى ەكەنسىڭ عوي ءوزىڭ. - ەندى قايتەيىن، ءسۇي دەگەن سوڭ ءسۇيۋدىڭ ءجونى وسى ەكەن دەپ جاتقانىم دا، - دەپ مەڭتاي دا قىمسىنا كۇلدى. - سەن ءوزىڭ جاڭاعىلاردىڭ ءبارىن تەگىس ايتتىڭ با؟ ايتتى ما؟ - دەپ مايرا كۇلكىسىن تىيعاننان كەيىن مەڭتاي ەكەۋمىزگە كەزەك قارادى. مەڭتاي باسىن يزەدى.
- كۇنى بويى ارامىزدا ايتىلماعان جىر، اشىلماعان سىر قالماعان سياقتى، - دەدىم مەن. - باسە، ءوزىڭىز ايتىڭىزشى. ايتپەسە مىنانىڭ قۋانعانىنان ءتىل- اۋزى بايلانىپ قالىپتى. - مايرا مەڭتايدى نۇسقاپ، تاعى دا ساقىلداپ كۇلىپ الدى. - ەندى ءسىزدى «اعاي» دەگەنىن قويدى ما؟ - قويدى، - دەدىم مەن كۇلىپ. - ءبىر، - دەپ مايرا سول قولىنىڭ شىناشاعىن بۇكتى. - « ءسىز» دەگەنىن قويدى ما؟ - قويدى. ءبىراق بۇعان بىرنەشە رەت رەپەتيتسيا جاساۋعا تۋرا كەلدى. ۇمىتىپ كەتىپ، قايتا- قايتا « ءسىز» دەي بەرەدى. - ايتەۋىر ءسىزدى «سەن» دەۋگە ءتىلى كەلدى عوي. - كەلدى. - ەكى، - دەپ مايرا اتى جوق ساۋساعىن بۇكتى. سودان سوڭ ول «ۇندەمەڭىز» دەگەندەي يشارا جاساپ، ماعان اقىرىن كوزىن قىسىپ قويدى. - دۇرىس. ال ەندى سىزگە مەڭتاي: «جانىم، ساۋلەم!» دەدى مە؟ - جوق، - دەدىم مەن باسىمدى شايقاپ. - ەندەشە سونى ايتقىزۋ كەرەك، - دەپ مايرا بۇرىشتاعى بيىك ۇستەل جانىنداعى جايداق ورىندىقتان اتىپ تۇردى. - ايت، مەڭتاي. مەڭتاي ونىڭ بۇيرىعىن ەكى ەتپەدى. جەردە قاتار وتىرعان مەنىڭ قولىمدى ۇستاپ: - جانىم! ساۋلەم! - دەدى ۇزدىگە ءۇن قاتىپ. ماعان سول ارادا دۇنيەدە مەڭتاي اۋزىنان شىققان وسى ەكى سوزدەن ءتاتتى، وسى ەكى سوزدەن كۇشتى ەشتەڭە جوق سياقتى بوپ كورىندى. - قوي، مايرا، سىرتقا شىعىپ، اپاما كومەكتەسەيىك، - دەپ مەڭتاي تەز ورنىنان تۇردى. - ءيا، ءسىز دە ءجۇرىڭىز، - دەدى مايرا نە قىزدارمەن بىرگە سىرتقا شىعارىمدى، نە ۇيدە قالارىمدى بىلمەي قيپاقتاپ قالعان ماعان. - مەڭتاي سيىر ساۋادى، ءسىز بۇزاۋ ۇستايسىز. وسىنى ايتىپ مايرا تاعى دا كۇلدى. سىرتتاي سابىرلى كورىنەتىن، ورىنسىز كوپ تە سويلەي بەرمەيتىن مايرا بۇگىن ادام تانىعىسىز بوپ وزگەرىپ كەتكەن سياقتانادى. ءارتۇرلى ءازىل، كۇلكىسىمەن مەڭتاي ەكەۋمىزدىڭ جانىمىزدى قىتىقتاپ، كۇمىس قوڭىراۋداي سىلدىراۋمەن بولدى. ءبىز ءبىرىمىزدى- ءبىرىمىز جەتەكتەپ، ساقىلداي كۇلىپ، سىبىرلاي سويلەپ سىرتقا شىقساق، مايرانىڭ اپاسى سيىردى ساۋىپ بولىپ قويىپتى.
جالعاسى بار...
