دوسان بايمولدانىڭ «ەۋروپاداعى قازاقتار» اتتى كىتابى جارىققا شىقتى
اياقتالعان جىلدا الماتىداعى دۇنيەءجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعى ۇيىندە شەتەلدەگى قازاق دياسپوراسى وكىلدەرىنىڭ «اتاجۇرت» باسپا ورتالىعىنان 2015 - جىلى جارىققا شىققان كىتاپتارى تانىستىرىلىپ، تۇساۋكەسەر اياسىندا دۇنيەءجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى ءتورالقا ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشيەۆ جىلدى قورىتىندىلاپ، الداعى ءىس- شارالار جايلى بايانداعان ەدى.
2015 - جىلى قاۋىمداستىقتىڭ «اتاجۇرت» باسپا ورتالىعى وقىرماندارعا نەگىزىنەن شەتەلدەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ تاريحىن، ءومىرىن، قوعامدىق جانە ەتنيكالىق جاي- كۇيىن، تاريحي وتانمەن بايلانىسىن كورسەتۋگە ارنالعان شىعارمالاردى ۇسىنۋعا كۇش سالعان. ونىڭ ىشىندە بارلىعى 134 ۇلت پەن ۇلىس ءومىر سۇرەتىن رەسەيدىڭ ساراتوۆ وبلىسىندا ءوزىنىڭ ادام سانى، الەۋمەتتىك ورنى جونىنەن ورىستاردان كەيىنگى ەكىنشى ورىنداعى ەتنيكالىق توپ بولىپ سانالاتىن قازاق دياسپوراسى تۋرالى گەننادي تاشپەكوۆتىڭ «كازاحي ساراتوۆسكوي وبلاستي: يستوريا ي سوۆرەمەننوست» اتتى كىتابى وسى كەزگە دەيىن زەرتتەلمەگەن تىڭ تاقىرىپتى قوزعاۋىمەن قۇندى. ەدىل وزەنى بويىنداعى ساراتوۆ وبلىسى قازاقتارىنىڭ تاريحى مەن تۇرمىسى بۇرىن قازاق باسپا سوزىندە ءسوز بولماي كەلگەن تاقىرىپ سانالادى.
دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى رەسەي قازاقتارى تۋرالى زەرتتەۋ ەڭبەكتەردى الداعى كەزدە دە جاريالاپ تۇرۋدى جوسپارلاپ وتىر. وسىعان دەيىن رەسەيدىڭ ەليستا، تۇمەن جانە قورعان قالالارىندا ورىس تىلىندە باسىلىپ شىققان «استراحان قازاقتارى: عاسىرلار توعىسىندا»، «تۇمەن جەرىندەگى قازاقتار»، «قورعان قازاقتارى» ءتارىزدى ەڭبەكتەردى نەگىزگە الا وتىرىپ، «رەسەي قازاقتارى» اتتى كولەمدى مونوگرافيالىق ەڭبەك جاريالاۋ جوسپارلانۋدا.
«اتاجۇرت» باسپا ورتالىعى بۇرىنعى جىلدارى پروفەسسور زاردىحان قينايات ۇلىنىڭ «موڭعولياداعى قازاقتار» كىتابىنىڭ 2 تومىن، جازۋشى جاقسىلىق ءساميت ۇلىنىڭ «قىتايداعى قازاقتار»، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور يسلام جەمەنەيدىڭ «يرانداعى قازاقتار» اتتى كىتاپتارىن جاريالاپ، دياسپورولوگيا تاقىرىبىنىڭ جاندانۋىنا ىزگى جول اشقان ەدى. بىلتىر جارىق كورگەن PhD دوكتورى، جۋرناليست دوسان بايمولدانىڭ «ەۋروپاداعى قازاقتار» اتتى كىتابى «شەتەلدەگى قازاقتار» سەرياسىمەن جاريالانعان سول كىتاپتاردىڭ زاڭدى جالعاسى بولدى. بۇل كىتاپ اۆتوردىڭ سوناۋ 1980 - جىلدارى ەۋروپانىڭ پولشا، چەحيا ءتارىزدى ەلدەرىندە جوعارى ءبىلىم الىپ، عىلىممەن جانە جۋرناليستىك قىزمەتتەرمەن اينالىسقان كەزىندە ەۋروپا قازاقتارى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قالالارعا ارنايى بارىپ، جۇرگىزگەن سۇحباتتارى مەن جيناقتاعان مول ماتەريالدارى نەگىزىندە جازىلعان. بۇل كىتاپتى قىتايداعى قازاق ادەبيەتىندە ءجيى كورىنىس بەرەتىن شىنجاڭ قازاقتارىنىڭ الاساپىراندى ءومىرى تاقىرىبىنا جازىلعان كىتاپتاردىڭ جالعاسى رەتىندە دە قاراستىرۋعا بولادى. كەزىندە گومينداڭدىقتاردىڭ قىسىمىنا شىداماي شىعىس تۇركىستاننان اۋا كوشىپ، تالاي ەل مەن بەلدەن اسقان، جىلدار وتە كەلە تۇركيا ارقىلى ەۋروپاعا تارالعان قازاقتاردىڭ بۇگىنگى ۇرپاعى تۋرالى كىتاپتا قىزعىلىقتى باياندالادى.
قايرات قۇلمۇحاممەدتىڭ «ولجا»، ماقسات السەيىتوۆتىڭ «جەتىمسايدىڭ بويىندا جەتىم اۋىل» اتتى جىر كىتاپتارىن جارىققا شىعارۋ ارقىلى «اتاجۇرت» باسپا ورتالىعى ولەڭسۇيەر قاۋىمنىڭ سۇرانىسىن ءبىرشاما وتەگەندەي سەزىلەدى. وزبەكستاندا پوستكەڭەستىك كەزەڭدەردە قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ازايا باستاۋىنا بايلانىستى قازاق تىلىندە جازاتىن اۆتورلار سانى دا ايتارلىقتاي ازايعان قاراقالپاقستاننان ولەڭ كىتابىن جولداعان ماقسات السەيىتوۆتىڭ شىعارماشىلىعى نازار اۋدارارلىقتاي. قىتاي ەلىندە تۋىپ- ءوسىپ، كەيىننەن اتامەكەنگە كوشىپ كەلگەن قايرات قۇلمۇحاممەدتىڭ «ولجا» كىتابى قالىپتاسقان اقىندىق ناقىشتى بايقاتادى.
قاۋىمداستىق مەملەكەتتىك تاپسىرىستان تىس باسقا دا باسپا ونىمدەرىن جاريالاپ وتىر. سولاردىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى «قازاق دياسپوراسى جانە رەپاترياتسيا. 1991-2012» اتتى ورىس تىلىندەگى ۇجىمدىق مونوگرافيالىق ەڭبەك بولدى. دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى تالداۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى گۇلزاعيرا بالتابايەۆانىڭ بەلسەنە اتسالىسۋىمەن جارىق كورگەن وسىناۋ قۇندى عىلىمي كىتاپ الداعى كەزدە قازاق تىلىندە جارىق كورمەك.
ايناش ەسالي، «ەگەمەن قازاقستان».
