الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ تولىق قۇرامى
بۇل سيەزدى ۇيىمداستىرۋشىلار - ءا. بوكەيحانوۆ، ا. بايتۇرسىنوۆ، ە. وماروۆ، س. دوسجانوۆ، م. دۋلاتوۆتار. سەزگە سامارحاند وبلىسى مەن التاي گۋبەرننياسى اتىنان - 58 وكىل، ءار ءتۇرلى قازاق ۇيىمدارىنان - 8 وكىل، ارنايى شاقىرۋمەن - 15 ادام، بارلىعى - 81 ادام قاتىسقان.
العاش بولىپ باياندامانى ءا. بوكەيحانوۆ جاسادى. وسى بايانداما بويىنشا قاۋلى قابىلدانىپ، قازاق اۆتونومياسى، ميليتسيا جانە ۇلت كەڭەسىن قۇرۋ ماسەلەرىن قاراۋعا جەتى ادامدىق كوميسسيا قۇرىلعان. كوميسسيا اتىنان حالەل عابباسوۆ اۆتونوميا، ميليتسيا جانە ۇلت كەڭەسى تۋرالى بايانداما جاسايدى. بايانداما نەگىزىندە:
1. بوكەي ورداسى، ورال، تورعاي، اقمولا، سەمەي، جەتىسۋ، سىرداريا، فەرعانا، سامارحاند وبلىستارى، امۋداريا، زاكاسپيي وبلىستارىنداعى قازاق ۋەزدەرى جانە التاي گۋبەرنياسىنداعى قازاقتار قازاق اۆتونومياسىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى.
2. قازاق- قىرعىز اۆتونومياسى «الاش» دەپ اتالسىن. ۇلت كەڭەسى قۇرىلىپ اتى «الاش وردا» بولسىن. الاش وردانىڭ اعزاسى (مۇشەسى) 25 ادام بولىپ، 10 ورىن قازاق- قىرعىز اراسىنداعى ورىس جانە باسقا حالىقتارعا قالدىرىلسىن.
3. الاش وردانىڭ ۋاقىتشا ورنى - سەمەي قالاسى بولسىن.
الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ مۇشەلەرى:
1. ءۋاليتحان تاناشەۆ (1887 - 1968) زاڭگەر، بوكەي ورداسىنان.
2. حالەل دوسمۇحاممەدوۆ (1883 - 1939) اسكەري دارىگەر، ورال وبلىسىنان.
3. ايدارحان تۇرلىبايەۆ (1877 - 1937) زاڭگەر، اقمولا وبلىسىنان.
4. احمەت ءبىرىمجانوۆ (1871 - 1927) زاڭگەر، تورعاي وبلىسىنان.
5. حالەل عابباسوۆ (1888 - 1931) فيزيك- ماتەماتيك، سەمەي وبلىسىنان.
6. سالىق امانجولوۆ (1889- 1941) زاڭگەر، جەتىسۋ وبلىسىنان.
7. مۇستافا شوقاي (1890-1941) زاڭگەر، سىرداريا وبلىسىنان.
وبلىستاردان تىسقارى:
8. ءاليحان بوكەيحانوۆ (1866-1937) الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ ءتوراعاسى.
9. جانشا دوسمۇحاممەدوۆ (1887 - 1930) زاڭگەر، ورال وبلىسىنان.
10. ءالىمحان ەرمەكوۆ (1891-1970) ماتەماتيك، قارقارالىدان.
11. مۇحامەتجان تىنىشپايەۆ (1879-1937) ورال وبلىسىنان.
12. باقتىكەرەي قۇلمانوۆ (1859-1919) شىعىستانۋشى، بوكەي ورداسىنان.
13. جاقىپ اقپايەۆ (1876-1931) زاڭگەر، قارقارالىدان.
14. بازارباي مامەتوۆ زاڭگەر، لەپسىدەن.
15. وتىنشى ءالجانوۆ (1873-1918) ءمۇعالىم، شىعىس قازاقستاننان.
مۇشەلىككە كانديداتتار:
1. يسا قاشقىنبايەۆ (1891-1948) دارىگەر، ورال وبلىسىنان.
2. نۇسىپبەك جاقىپبايەۆ (190-1932) دارىگەر، جەتىسۋدان.
3. ەرەجەپ يتبايەۆ (1873-1930) زاڭگەر، شىعىس قازاقستاننان.
4. ساتىلعان ساباتايەۆ (1874-1921) قاسكەلەڭنەن.
5. ەسەنعالي قاسابولاتوۆ (1889-1938) دارىگەر، ورالدان.
6. باتىرقايىر نيازوۆ (1872-1924) زاڭگەر، بوكەي ورداسىنان.
7. مۇقىش بوشتايەۆ (1888-1921) زاڭگەر، باياناۋىلدان.
8. سەيىلبەك جانايداروۆ (1884-1929) زاڭگەر، اتباساردان.
9. سالىمگەرەي نۇراليحانوۆ (1878- ءو. ج. ب) زاڭگەر، بوكەي ورداسىنان.
10. ءومىر الماسوۆ (؟ -1922) حالىق مۇعالىمى، تورعايدان،
11. سەيدازىم قادىربايەۆ (1885-1938) زاڭگەر، تورعايدان.
12. اسپانديار كەنجين (1887-1938) حالىق ءمۇعالىمى، اتىراۋدان.
13. مولدانياز بەكىموۆ (1882-1930 -جىلداردان سوڭ بەلگىسىز) اسكەري قىزمەتكەر، ورالدان.
14. ەسەن تۇرماعامبەتوۆ (؟ - ؟ ) تورعايدان.
15. جانەكە (جاقىپ) سولتونويەۆ، مال دارىگەرى، قىرعىز.
الاشوردانىڭ وقۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەلەرى:
1. احمەت بايتۇرسىنوۆ (1872-1937) تورعايدان، ورىنبور قازاق مۇعالىمدەر مەكتەبىن بىتىرگەن (1895 -جىل).
2. ماعجان جۇمابايەۆ (1893-1938) قىزىلجاردان، ومبى وقىتۋشىلار سەمينارياسىن بىتىرگەن (1917 -جىلى).
3. ەلدەس وماروۆ (1892-1937) قوستانايدان، ورىنبور مۇعالىمدەر مەكتەبىن بىتىرگەن (1911 -جىل) .
4. بياحمەت سارسەنوۆ (1885-1921) شىعىس قازاقستاننان، سەمەي مۇعالىمدەر سەمينارياسىن بىتىرگەن.
5. تەلجان شونانوۆ (1894-1938) ىرعىزدان، ورىنبور قازاق مۇعالىمدەر مەكتەبىن بىتىرگەن (1916 -جىل).
سيەزد دەلەگاتتارى ۋاقىتشا ۇكىمەت قۇلاتىلعاننان كەيىن قازاقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ءوزىن كۇردەلەندىرىپ جىبەرگەن انارحيا (تارتىپسىزدىك) جاعدايىندا ەلدى امان ساقتاپ قالۋ ءۇشىن، «ۋاقىتشا ۇلت كەڭەسى» تۇرىندەگى بەرىك بيلىك قۇرۋ، وعان «الاش وردا» دەگەن اتاۋ بەرۋ، سونداي- اق ميليتسيا جاساقتاۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدادى. الاش استاناسى - سەمەي (كەيىن الاش- قالاسى اتاۋىن الدى) قالاسى ەدى.
بۇل تۋرالى كەيىننەن ءا. بوكەيحانوۆ (1919 ج. اقپاننىڭ 11) بىلاي دەپ مالىمدەيدى: «سيەزدىڭ بۇل شەشىمى قازاقتار مەكەندەگەن تەرريتوريادا انارحيانى بولدىرماۋ، ولكەدە بولشەۆيزمنىڭ دامۋىنا (ياعني قازاقتار ءۇشىن جات-تاپتىق جىكتەلۋ) جول بەرمەۋ مۇددەلەرىنەن تۋىندادى...». ءبىراق، وتارلاندىرۋ ساياساتىن ۇستانعان رەسەيدە قازاقتاردىڭ دەربەس اۆتونوميادا ءومىر سۇرۋىنە جول بەرىلمەدى. سوندىقتان الاش ارىستارى ۇلت بوستاندىعى ءۇشىن بالشەبەكتەرمەن ۇزاق-سونار كۇرەسىن باستاپ كەتتى...
داۋلەتقالي اساۋوۆ
BAQ.kz
