ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مەن ءتىلدى دامىتۋدىڭ جولدارى

استانا. قازاقپارات - ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مەن ءتىلدى دامىتاتىن دۇعالار بار ما؟

اللا تاعالا ءار ادامدى ءار ءتۇرلى قابىلەتپەن جانە مۇمكىنشىلىكپەن جاراتتى. بىرەۋدىڭ ينتەللەكتى جوعارى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ەرەكشە بولسا، بىرەۋلەر باسقا سالادا سونداي بىرەگەي قابىلەتكە يە. ادامنىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ تومەن بولۋى - قالىپتى جاعداي. دەگەنمەن، ونى جاقسارتۋ ءۇشىن ءتۇرلى تاسىلدەردى پايدالانۋعا بولادى.

كۇنادان اۋلاق بولۋ

ۇلى عۇلاما مۋحامماد يبن يدريس ءاش- ءشافيي، راحيماحۋللاح، بىردە ءوزىنىڭ ۇستازىنا شاعىمدانعان:

«شاعىمداندىم ۋاكيگە مۇڭىمدى ايتىپ، «وقىعانىم ەسىمدە تۇرمايدى»، - دەدىم شاعىنىپ،

«باز كەش»، - دەدى كۇنادان، بالەدەن اۋلاق بوپ. «ويتكەنى، ءبىلىم - اللادان بەرىلەتىن نۇر،

ال، نۇردىڭ كۇناھارعا بەرىلۋى مۇمكىن ەمەس!» (1)

يمام ۋاكي يبن دجارراحتىڭ تاعى ءبىر شاكىرتى، حاديستەر جيناعىنىڭ التاۋىندا دا اتى اتالاتىن عۇلاما دا ونىڭ (يمام ۋاكيدىڭ) تاماشا ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنە قىزىعۋشىلىق تانىتقان:

ءالي يبن حاشرام بىلاي دەگەن: «مەن ۋاكيدىڭ قولىنان ەشقاشان كىتاپ كورگەن ەمەسپىن (باسقاشا ايتقاندا، ول بار ءبىلىمدى جادىندا ساقتايتىندىقتان، كىتاپ ۇستاپ جۇرۋگە ءزارۋ بولماعان). بىردە مەن ودان ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن قالاي جاقسارتقانىن سۇرادىم. ول: «ساعان سول امالدى ايتسام، ونى پايدالاناسىڭ با؟» - دەپ جاۋاپ بەردى. مەن: «ءيا، اللانىڭ اتىمەن انت ەتەيىن!» - دەدىم. سوندا ول: «كۇنادان باس تارت؛ مەن ەشقاشان ونداي نارسەلەرگە (جاڭساق ءىس- ارەكەتتەرگە) بوي الدىرعان ەمەسپىن» (2).

ەگەر ادامنىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جاقسى بولسا، ءبىراق، بار زەيىنى كۇنالى ىستەرگە باعىتتالعان بولسا، وندا ونىڭ بۇل قابىلەتىنىڭ مۇمكىنشىلىكتەرى دە حارام امالدارعا باعىتتالادى. ونداي جاعدايدا ونىڭ ميىن دۇرىس، ىزگى ويلار ەمەس، كۇناعا تولى ويلار مەڭدەپ الادى.

جادتى جاتتىقتىرۋعا كۇش سالۋ

ەگەر بىرەۋدىڭ تابيعاتىندا ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشار بولسا، كوبىرەك اقپاراتتى ەسىندە ساقتاۋعا تىرىسىپ، ۇزدىكسىز جاتتىعۋلارمەن دامىتىپ وتىرۋىنا بولادى. سوندىقتان، ول ميىندا اقپارات ساقتالىپ قالۋى ءۇشىن ۇنەمى كۇش سالىپ وتىرۋى قاجەت. بىرتە- بىرتە مي اقپاراتقا تولادى، ءسويتىپ، اقپاراتتى ساقتاۋ قابىلەتى ۇلعايا تۇسەدى.

ءسابيدىڭ دەنە ءبىتىمىنىڭ دامۋى دا وسىعان ۇقسايدى. دامۋدىڭ باستاپقى كەزەڭدەرىندە ونىڭ اياعى ءالسىز بولادى. ءجۇرۋدى ۇيرەنە باستاعاندا اياعى كوبىرەك كۇش- قۋات الىپ، بىرتىندەپ بەكيدى دە، ءجۇرۋ قابىلەتى جاقسارادى. ۋاقىت وتە كەلە ونىڭ اياعى ادامدى ۇلكەن قاشىقتىققا الىپ بارا الاتىنداي كۇشكە يە بولادى.

فيقھ، ءتاپسىر جانە حاديستە تابىستى بولعان كوپتەگەن يسلام عۇلامالارى ميلارىن جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن جاتتىقتىرىپ، تىنىمسىز ەڭبەك ەتۋدىڭ ناتيجەسىندە سونداي جەتىستىككە قول جەتكىزگەن. اللا تاعالا ادامنىڭ تالپىنىسىن باعالاپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن نىعايتادى. اللا قۇراندا بىلاي دەيدى:

«راسىندا اللا، جاقسىلىق ىستەۋشىلەردىڭ ەڭبەگىن جويمايدى!» (11, 115) (3) .

ميدىڭ جۇمىسىنا پايدالى اس ءىشۋ

جوعارىدا ايتىلعان ەكى امال - كۇنادان اۋلاق بولۋ مەن جادتى جاتتىقتىرۋدان باسقا ميدىڭ جۇمىسىنا پايدالى تاعامدى پايدالانۋ ارقىلى دا ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن نىعايتۋعا بولادى. ماسەلەن، وعان تومەندەگىلەر جاتادى:

يسلام تۇرعىسىنان قاراعاندا

(يسلام) عۇلامالارى: بال، مەيىز، جاڭعاق (ماسەلەن، گرەك جاڭعاعى نەمەسە بادام، پىستە جانە ت. ب. ) ، سونداي- اق، شايىردىڭ بەلگىلى ءبىر تۇرلەرىن شايناۋ سىندى ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن نىعايتاتىن كەيبىر ازىق- تۇلىك تۇرلەرى مەن زاتتاردى ايتىپ كەتكەن.

بال

ريۋاياتتا حابارلانعانداي، اللا ەلشىسى (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) بىلاي دەگەن:

«سەندەردىڭ دارىلەرىڭنىڭ اراسىنداعى ەڭ جاقسىسى - بال مەن كۇيدىرۋ؛ ءبىراق، مەنىڭ ەكىنشى تاسىلگە جۇگىنگىم كەلمەس ەدى» (4)

«ەكى نارسەدەن شيپا ىزدەڭدەر: بال مەن قۇراننان» (5)

يمام زۋحري، يمام حاتيب ءال- ءباعداديدىڭ ء«ال- دجاميىندە» بىلاي دەلىنگەنىن جەتكىزگەن:

«بال جەگەندەرىڭ ابزال. سەبەبى، ول - ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋدىڭ جاقسى امالى» (6)

بال قوسىلعان ۇنتاقتالعان زيرە:

زيرە ۇنتاعىنىڭ جارتى شاي قاسىعىن الىڭىز دا، وعان ءبىر شاي قاسىق بال قوسىڭىز. ءبارىن جاقسىلاپ ارالاستىرىڭىز. سول قوسپانى كۇنىنە ەكى رەت ءىشىڭىز.

دارشىن ۇنتاعى قوسىلعان بال:

ءبىر اس قاسىق بال الىڭىز دا، وعان ءبىر شوكىم دارشىن قوسىڭىز. ۇيىقتار الدىندا ءىشىڭىز [7]

مەيىز

سونداي- اق، يمام ءاز- زۋحري، راحيماحۋللاح، بىلاي دەگەن:

«حاديستەردى ەسىندە ساقتاعىسى كەلگەن ادامنىڭ مەيىز جەگەنى ابزال» (8)

بادام

ءبىزدىڭ اتا- بابالارىمىز تۇندە جانە تاڭەرتەڭگىلىك جەتى بادام جەيتىن بولعان. سەبەبى، مۇنىڭ دا ميدىڭ جۇمىسىن نىعايتۋعا پايداسى زور.

بادامدى- ءسۇتتى كوكتەيل

ۇيدە جاسالاتىن بۇل سۋسىننىڭ ستۋدەنتتەرگە جانە وي ەڭبەگىمەن اينالىساتىن ادامدارعا پايداسى وراسان. ءبىر ەستە ساقتايتىن جايت - قايناتىلعان كوكتەيلدى اش قارىنعا ىشكەن ءجون. سودان سوڭ كەم دەگەندە ەكى ساعات بويى باسقا ەشتەڭە جەمەگەن دۇرىس.

جەتى دانا بادامدى تۇندە سۋعا سالىپ قويىڭىز. تاڭەرتەڭگىسىن ونى تازالاپ، ۇنتاقتاڭىز. قويمالجىڭقوسپانى ءبىر ستاقان سۇتپەن ارالاستىرىڭىز. سول قوسپانى ءبىرشاما ۋاقىت قايناتىڭىز. ناتيجەسىندە جاسالعان كوكتەيلدى ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋ ءۇشىن 15-40 كۇن ۇزدىكسىز ءىشىپ تۇرىڭىز.

بادام مەن ءسۇت

7 دانا بادامدى تۇندە سۋعا سالىپ قويىڭىز. ەرتەڭىنە تاڭەرتەڭگىسىن ولاردى قابىعىنان تازارتىڭىز. ءسويتىپ، ءبىر ستاقان جىلى سۇتپەن جەڭىز.

سۇلى، ءسۇت، بادام جانە بال:

ءبىر ستاقان سۇلى الىڭىز. ءبىر ستاقان ءسۇت، 3 دانا ۇساقتاپ تۋرالعان قۇرما جانە ۇساقتاپ تۋرالعان بادامنىڭۇشەۋىن قوسىڭىز. وعان 1 شاي قاسىق بال قوسىڭىز. سونىڭ ءبارىن جاقسىلاپ ارالاستىرىڭىز. سول قوسپانى تاڭعى اسقا پايدالانىڭىز. سودان كەيىن الما جەڭىز.

قازىرگى عىلىمي زەرتتەۋلەر

زاماناۋي زەرتتەۋلەرگە سايكەس، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلىعى شارشاۋدا، كۇيزەلىستە نەمەسە ۇيقىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىندە بولۋى مۇمكىن. كوپ تاماق جەۋ دە ادامنىڭۇيقىسىن كەلتىرىپ، ەرىنشەك ەتەدى، سانا- سەزىمىن جانشىپ تاستايدى، سونىمەن قاتار، ءار ءتۇرلى دەرتكە شالدىعۋىنا الىپ كەلەدى. قازىرگى كەزدە پايدا بولعان كوپتەگەن اۋرۋلار - دۇرىس تاماقتانباۋدىڭ سالدارى. قىشقىل تاعام دا ەرىنشەكتىك پەن ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ ناشار بولۋىنىڭ ءبىر سەبەبى. ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋدىڭ جوعارىدا كەلتىرىلگەن تاسىلدەرىن عىلىم دا راستايدى. وعان قوسا، تومەندەگى تاسىلدەردى كەڭەس ەتەدى:

گرەك جاڭعاعى

بۇل بىرەگەي ءونىم ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋدىڭۇيدە جاسالاتىن ەڭۇزدىك ءتاسىلى بولىپ تابىلادى. كۇنىنە 20 گرامم جاڭعاق پەن 10 گرامم مەيىز نەمەسە كۇرىش جەپ وتىرسا، جاڭعاق كەشەندى (كۇشەيتىلگەن) اسەر بەرەدى.

سونىمەن بىرگە، قۇرامىندا تيامين (ۆ1 دارۋمەنى) كوپ بولعاندىقتان، پىستەنىڭ دە پايداسى زور.

جەمىس- جيدەك پەن كوكونىس

ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن كۇشەيتۋدە كوپتەگەن جەمىستەردىڭ ماڭىزى زور. فوسفورعا باي جەمىستەر - ناشار ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋدىڭ ەڭ جاقسى امالى. الما، ءجۇزىم، ءىنجىر، قاراجيدەك، قۇرما جانە اپەلسين ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋدىڭۇيدە جاسالاتىن ەڭ ءتيىمدى جولدارى بولىپ سانالادى.

سونىمەن قاتار، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋعا ءسابىز، جۇمىرتقا جانە باميا پايدالى.

شوپتەر

ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن نىعايتۋعا «دارىلىك گۇلشەتەن» اتتى وسىمدىك وتە پايدالى بولىپ سانالادى. ونى «ەستە ساقتاۋ ءشوبى» دەپ تە اتايدى. گۇلشەتەن - ۇمىتشاقتىق پەن اقىل- ويدىڭ شارشاۋىنان ارىلتاتىن تاماشا قۇرال. اقىل- وي قابىلەتىڭىزدى دامىتقىڭىز كەلسە، وسى شوپتەن شاي دەمدەپ، تىم بولماعاندا، كۇنىنە ءبىر نەمەسە ەكى رەت ءىشىپ تۇرىڭىز.

شوپتەردىڭ كوپشىلىگى جادقا وڭاسەرىن تيىگىزەدى. ولاردان شوپتىك شاي دەمدەپ ءىشىڭىز: 1 ستاقان ىستىق سۋعا 1 شاي قاسىق ءشوپ سالىپ، ون مينۋت تۇندىرىپ قويىڭىز. ويدى جيناقتاۋ قابىلەتىن كۇشەيتىپ، پسيحولوگيالىق تيتىقتاۋدان ارىلتىپ، جادتى جاقسارتاتىندىقتان، جالبىز ءشوبىنىڭ دە پايداسى وراسان. [9]

حيدجاما

ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن نىعايتۋعا جانە ۇمىتشاقتىقتى ازايتۋعا كومەكتەسەتىن تاجىريبەمنەن بەلگىلى تاعى ءبىر ءتاسىل - حيدجاما. يبن ومار (اللا وعان رازى بولسىن) دا وسى ءتاسىلدى كەڭەس ەتكەن (10).

دۇعا مەن قۇران اياتتارى

ءار پارىز نامازىن وقىعاننان كەيىن قولىڭدى ماڭدايىڭا قويىپ، تومەندەگى دۇعانى 11 رەت ايتۋ كەڭەس ەتىلەدى:

ترانسليتەراتسياسى: ياقاۋيي (ءيا، كۇشتى)

كەلەسى دۇعانى ءاربىر پارىز نامازدان كەيىن جەتى رەت وقىعان ابزال:

ازىرەتى ءالي ءسانۋي، راحيماحۋللاح، ءوزىنىڭ «قاسيەتتى قۇراننىڭ امالدارى» اتتى كىتابىندا قۇراننان تومەندەگى دۇعانى كەلتىرگەن:

اۋدارماسى: «ءيا، راببىم! كوڭىلىمدى كەڭەيتكەيسىڭ! ءىسىمدى وڭايلاستىرعايسىڭ! ءتىلىمنىڭ ءتۇيىنىن شەشە كور. ولار ءسوزىمدى ءتۇسىنسىن!» (قۇران، 20:25-28). (11)

ەسكەرتپە: «ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن نىعايتىپ، ىلىمدە العا ورلەۋ ءۇشىن وسى اياتتى ءاربىر پارىز نامازدان كەيىن 20 رەت وقىعان ءجون».

سونداي- اق، شەيح ءسانۋي بىلاي جازادى:

«ەگەر كىمدە- كىم «ءال- ءمۋدداسسير» سۇرەسىن (74-سۇرە) جۇيەلى تۇرلە وقىپ، سودان سوڭ دۇعا جاسايتىن بولسا، اللانىڭقالاۋىمەن، قاسيەتتى قۇراندى جاتتاۋ وعان وڭاي بولادى».

وعان قوسا، تومەندەگى اياتتى ءجيى ايتىپ جۇرگەن ابزال:

اۋدارماسى: «ءيا، راببىم، ءبىلىمىمدى ارتتىر!» (20, 114) (12)

ءتىلدى دامىتۋعا ارنالعان دۇعا

ءسىز ءتىلدى دامىتۋعا ارنالعان دۇعانى دا سۇرادىڭىز. قۇراندا كەلتىرىلگەن مۇسا پايعامباردىڭ (وعان اللانىڭ سالەمى بولسىن) دۇعاسىن ءجيى وقىپ تۇرساڭىز بولادى:

«راببي يشراح لي ءسادريۋاياسسير لي ءامريۋاحليۋل ۋقداتا- م- مين ءال- ءليساني يافقاحۋقاۋلي».

اۋدارماسى: «ءيا، راببىم! كوڭىلىمدى كەڭەيتكەيسىڭ! ءىسىمدى وڭايلاستىرعايسىڭ! ءتىلىمنىڭ ءتۇيىنىن شەشە كور. ولار ءسوزىمدى ءتۇسىنسىن!» (قۇران، 20:25-28).

ەڭ دۇرىسىن اللا تاعالا بىلەدى.

azan.kz