ۇلتتىق كينومىزدىڭ ۇلىقتالماۋىنا نە كەدەرگى؟

الماتى. قازاقپارات - ۇلتىمىزدىڭ ۇلى كەمەڭگەرى ابايدىڭ اكەسى قۇنانباي تۋرالى تولىق مەتراجدى فيلم ءتۇسىرىلىپ بىتكەلى ءبىراز ۋاقىت ءوتتى.

الايدا ءالى كۇنگە كورەرمەندەردىڭ نازارىنا ۇسىنالماي كەلەدى.

فيلمنىڭ سەناريىن جازعان جازۋشى، مادەنيەتتانۋشى، مارقۇم تالاسبەك اسەمقۇلوۆتىڭ جارى زيرا ناۋرىزبايەۆانىڭ ايتۋىنشا، «قۇنانباي» فيلمىن ەلىمىزدىڭ كينوتەاترلارى كورسەتۋدەن باس تارتىپ وتىر ەكەن.

وعان بۇل جاعداي تۋرالى «قۇنانباي» فيلمىنىڭ رەجيسسەرى ءارى باستى كەيىپكەر قۇنانبايدى ويناعان دوسحان جولجاقسىنوۆتىڭ ءوزى ايتقان. فيلمنىڭ كورەرمەنگە جەتۋى ءۇشىن كوپ جەرگە بارعان.  ول قازىر اۋرۋحانادا جاتىر ەكەن. اتالعان ماسەلەگە بايلانىستى «قازاق فيلم» دە ەش ارەكەت جاساماي وتىرعانىن ايتادى ول.

تەك «ارمان» كينوتەاترى 26 -قاراشا كۇنى كورسەتەتىن بولىپ كەلىسكەن. ال وزگە قالالار جەلتوقسان ايىنىڭ باس كەزىندە كورسەتەمىز دەپ سەندىرگەن كورىنەدى.

بۇل جاعدايعا بايلانىستى ق ر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى مۇرات ابەنوۆ فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىندا ماسەلە كوتەرىپ، ق ر باس پروكۋراتۋراسىنىڭ نازارىنا ۇسىندى.

م. ابەنوۆ جازباسىنىڭ تولىق ءماتىنى مىناداي:

«كينوتەاترلار ۇلتتىق كينومىزدى كورسەتۋدى تالاپ ەتەمىز!

ق ر «مادەنيەت تۋرالى» زاڭنىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋعا الىپ، ۇلتتىق فيلمدەردى كورسەتۋگە كەدەرگى جاساۋ ارقىلى زاڭ تالاپتارىن بۇزعانداردى، ونى ورىنداتۋعا جاۋپتى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ كەرەك.

بيىلعى جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ 16 -جۇلدىزىندا استانا قالاسىندا رەجيسسەر دوسحان جولجاقسىنوۆ تۇسىرگەن «قۇنانباي» كوركەم فيلمىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتىپ ونەر سۇيەر قاۋىم ءبىر قۋاندى. كوپتەن بەرى كۇتكەن شىعارماشىلىق تۋىندى ەدى! سەناريىن دوسحان جولجاقسىنوۆ پەن بىرگە ارامىزدان ەرتە كەتكەن حالقىمىزدىڭ اياۋلى پەرزەنتى، جازۋشى، مادەنيەتتانۋشى، قازاق رۋحانياتىنىڭ تاڭعاجايىپ قۇبىلىسى تالاسبەك اسەمقۇلوۆ جازعان.

ءبىراق ارادا جارتى جىلدان استام ۋاقىت وتكەنىمەن بۇل فيلم ءالى كورەرمەنگە جەتكەن جوق. جەكە كينوتەاترلار ءارتۇرلى سىلتاۋمەن ەكرانعا شىعارۋعا قارسىلىق جاساۋدا. بۇل زاڭ تالاپتارىنىڭ ورەسكەل بۇزىلۋى بولىپ تابىلادى. سەبەبى ق ر «مادەنيەت تۋرالى» زاڭىنىڭ 28 -بابىنا سايكەس «كينەماتوگرافياداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىمدىقتارى» بولىپ «شەتەلدىك فيلمدەرگە قاراعاندا ۇلتتىق فيلمدەردى شىعارۋعا، ولاردىڭ تارالىمىن كوبەيتۋگە جانە پروكاتتاۋعا باسىم جاعدايلار جاساۋ» تالاپ قويىلعان. سونداي ۇلتتىق كينو رەتىندە «قۇنانباي» فيلمى ءبىرىنشى قاتارىندا بولاتىنى ءسوزسىز. سەبەبى حالىقتىڭ رۋحاني قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا، مەملەكەتتىك مۇددەلەرگە، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىن كينو ونەرى ارقىلى الەمدىك دەڭگەيدە تانىپ- بىلۋگە قىزمەت ەتۋىنە تولىق مۇمكىنشىلىگى بار.

ەگەردە مەملەكەتتىك قارجىعا، مەملەكەتتىك تىلدە، ۇلتتىق «قازاق فيلم» كومپانياسىندا، مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن تۇسىرىلگەن بۇنداي ۇلتتىق فيلم بۇل زاڭمەن قورعالماسا، جەرگىلىكتى كينوتەاترلار ونى ىسىرىپ تاستاپ شەتەلدىڭ كينوسىن تورگە شىعارسا، وندا بۇنداي زاڭ كىمگە كەرەك؟ كينوتەاترلار يەلەرى قازاقستان ازاماتتارىنىڭ قۇقىعىن، مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى زاڭ تالاپتارىن ورەسكەل بۇزىپ جۇرگەندىكتەرىنىڭ تاعى دا ءبىر دالەلى - ول وسى 28 -باپتىن تاعى دا ءبىر تالابىن ورىنداماۋلارى.

2012 -جىلدىڭ 1 -قاڭتارىنان باستاپ» پروكاتتاۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنا اكەلىنەتىن (جەتكىزىلەتىن) بارلىق فيلمدەرگە قازاق تىلىندە دۋبلياج جاسالۋى ءتيىس». ءبىر دە ءبىر كينو قازاق تىلىنە اۋدارىلماي كورسەتىلمەۋى ءتيىس. ءبىراق بۇل تالاپ ورىندالماي كەلەدى! باسىم كوپشىلىگى مۇلدەم اۋدارىلماعان. ونى كورىپ جۇرگەن وسى ماسەلەنى باقىلاۋعا جاۋاپتى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر 3 جىلدان بەرى نەگە ۇندەمەي كەلەدى؟

مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ %80 ستۋدەنتتەردىڭ %80 قازاق تىلىندە ءبىلىم الاتىنىن بىلەمىز. سوندا ول جاستار باسقا ەلدەگى تۇراتىن ءوز قۇربىلارىمەن قاتار كينوعا بارۋى قۇقىقتارى نەگە بۇزىلۋى كەرەك؟ ءبىزدىڭ جاستار كىمنەن كەم؟ ءوز اقشالارىن كينونى قازاقشاعا اۋدارۋعا قيمايتىن كينوتەاتر باسشىلارى ەندى مىنە دايىن قازاقشا ۇلتتىق فيلم دارەجەسى بار كينونى جارىققا شىعارۋعا كەدەرگى جاساۋمەن كوزگە ءتۇستى. تاعىدا زاڭسىزدىعىن اقتايتىن قىزمەتكەرلەر تابىلا ما؟

ەگەمەندى ەل بولعانىمىزدان نە پايدا، ەگەر ءوز بالالارىمىزعا، ءوز ۇلتتىق كينومىزدى، ءوز ەلىمىزدە كورسەتە الماساق؟ مەملەكەتتىك ءتىلدى قۇرمەتتەمەيتىن، مەملەكەتتىك زاڭدى بۇزعان، مەملەكەتتىك مۇددەمىزگە قارسى شىققان كينوتەاتر باسشىلارى نەگە جاۋاپكەرشىلىككە وسى ۋاقىتقا دەيىن تارتىلماي كەلەدى.

ال قولدان كەلەمەسە - ونى دا مويىندايىق! قازاقستاندا قازاقشا كينونى كورسەتۋ قولىمىزدان كەلمەيدى، مەملەكەتتىڭ كۇشى جەتپەدى، كينوتەاترلار جەڭدى، جاستارىمىزدىڭ ەندى قاي تىلدە قانداي كينو كورەتىنى بىزگە ءبارىبىر دەپ جاريالاپ، زاڭدى قايتا وزگەرتەيىك ... ۇيات ەمەس پە؟!

وسىدان كەيىن جاستارىمىزدان زاڭدى سيلاۋدى، مەملەكەتتىك ءتىلدى قۇرمەتتەۋدى، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى دارىپتەۋدى، مادەنيەتىمىزدى ناسيحاتتاۋدى قالاي تالاپ ەتەمىز؟ زاڭ جوق بولسا ەكەن، ول بار، ناقتى تالاپ قويدى، مەرزىمىن بەلگىلەدى، ەندى تەك ماجبۇرلەپ ورىنداتۋ كەرەك. ۇگىتتەيتىن ۋاقىت ءوتىپ كەتتى. وزىمىزدەن باستايىق!

بۇل ماسەلەنى كوتەرۋىمە سەبەپ بولعان فيلمنىڭ سەناريىن جازعان مارقۇم اعامىز تالاسبەك اسەمقۇلوۆتىڭ ۇيىندەگى جەڭگەمىز، ءوزىم ەرەكشە قۇرمەتتەيتىن زيرا ناۋرزبايەۆانىڭ كەشەگى حابارلاماسى.

سوندا بۇل كىسى ماسەلە كوتەرمەسە ، قالعانىمىز ءۇن قاتپاي جۇرە بەرەمىزبە؟ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ايتىلماسا ءبىز دە وعان كىنالىمىز. ءبىز ۇندەمەي وتىرساق بالالارىمىزدىڭ قۇقىعىن كىم قورعايدى؟ بىرنەشە جىل بويى وسى زاڭ ورىندالۋىنا جاۋاپتى سانالاتىن ءبىراق «سەن تيمەسەڭ - مەن تيمەن» دەپ باسىن بۇعىپ جۇرگەن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى ارەكەتسىزدىك تانىتۋ ارقاسىندا زاڭدى بۇزۋعا جول بەرگەن باسشىلاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ كەرەك.

PS. ءتىلى قازاقشا شىققان نەمەرەلەرىمىز، انا تىلىندە قىزىق مۋلتفيلمدەردى تابا الماي، ولاردى باسقا تىلدە كورىپ جۇرگەنىن بايقاپ، انا ءتىلىن ۇمىتپاسا ەكەن دەپ ۋايىمدايتىن بولدىق ...

PPS. قولدايمىن دەۋشىلەر بولسا باس پروكۋراتۋراعا رەسمي حات رەتىندە جولداۋعا دايىنمىن».

ەسكە سالا كەتەيىك، «قۇنانباي» - قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، قازاق مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرى، ونەر ارداگەرى، ۇلتتىق تەاتر جانە كينو اكتەرى، رەجيسسەر، سەناريست، پروديۋسەر دوسحان جولجاقسىنوۆتىڭ رەجيسسەر رەتىندە تۇسىرگەن ەكىنشى كوركەم فيلمى.

كينوكارتينا اتاقتى دالا كەمەڭگەرى، قارادان شىعىپ حان اتانعان قۇنانباي وسكەنباي ۇلىنىڭ ونەگەلى ءومىرىنىڭ ءبىر كەزەڭىن قامتيدى. فيلمدە قۇنانبايدىڭ تەك جەكە باسى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، XIX عاسىرداعى قازاق قوعامىنىڭ شىنايى كەلبەتى مول كورىنىس تاپقان.

«ۇلت- اقپارات»