ش. نۇرىشەۆ: قازاقستان مەن قىتاي اراسىندا ساياسي پروبلەما جوق

بەيجىڭ- شاڭحاي. قازاقپارات - بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان مەن قىتاي اراسىندا ساياسي پروبلەما جوق.

بۇل تۋرالى شاڭحاي شەتەل تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىندەگى تۇڭعىش «قازاقستان ورتالىعىنىڭ» اشىلۋ راسىمىندە ق ر- دىڭ ق ح ر- داعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى شاحرات نۇرىشەۆ ايتتى.

«قازاقستان- قىتاي قارىم- قاتىناسىنىڭ قازىرگى كەزەڭىن شىن مانىندە جان- جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك دەڭگەيىنە جەتكەن، ءبىزدىڭ مەملەكەتتەرىمىز بەن حالىقتارىمىزدىڭ دوستىعى يگىلىگىنىڭ ۇزاقمەرزىمدى باسىمدىعى ەسكەرىلە قالىپتاسقان ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق مودەلى دەپ ساناۋعا بولادى. قازاقستان مەن قىتاي وتكەن داۋىردەن مۇرا بولىپ قالعان شەكارا ماسەلەسىن رەتتەپ، ۇزاق تاريحي كەلەشەككە تەڭقۇقىلى ءوزارا ءتيىمدى سەرىكتەستىك ءۇشىن نەگىز قالادى. ناتيجەسىندە، بۇگىندە ەكى ەلدىڭ اراسىندا ساياسي پروبلەما جوق»، - دەگەن ول تاۋەلسىزدىك جىلدارى ىشىندەگى قازاقستاننىڭ ساياسي، ديپلوماتيالىق جانە ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرىنە كەڭىنەن توقتالدى.

ديپلومات ەكىجاقتى بايلانىستاردىڭ جوعارى قارقىندا قالىپتاسۋىنا ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى اراسىنداعى تۇراقتى ساياسي سۇحباتتاستىقتىڭ جوعارى رولگە يە ەكەندىگىن باسا ايتتى.

«ق ر پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ پەن ق ح ر ءتوراعاسى شي جينپيڭ اراسىندا وتە جاقسى ىسكەرلىك جانە جەكە بايلانىس ورناپ، ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىققا ماڭىزدى سەرپىن بەرۋدە. ماسەلەن، اعىمداعى جىلدىڭ مامىرىندا ق ح ر ءتوراعاسى قازاقستانعا رەسمي ساپار جاساسا، قازاقستان كوشباسشىسى تامىز ايىنىڭ سوڭى مەن قىركۇيەكتىڭ باسىندا قىتايعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلىپ، جاپوندىق باسقىنشىلارعا قارسى قىتاي حالقى جەڭىسىنىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى اسكەر پارادقا قاتىستى»، - دەدى ەلشى.

ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، ساياسي ءوزارا سەنىمنىڭ قول جەتكىزىلگەن دەڭگەيى ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ءوزارا ءىس- قيمىلدىڭ وسىمىنە سەنىمدى نەگىز بولىپ وتىر. بىرنەشە جىل قاتارىنان قىتاي قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى سىرتقى ساۋدا سەرىكتەسى بولۋدا. بۇل ەلمەن قازاقستاننىڭ سىرتقى ساۋدا اينالىمى 20 پايىزدان اسىپ جىعىلادى. 2014 -جىلى ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى تاۋار اينالىمى، قىتايدىڭ ستاتيستيكالىق دەرەكتەرىنە سايكەس 22,4 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. قازاقستان دا قىتايدىڭ ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى جانە ت م د- داعى رەسەيدەن كەيىنگى ەكىنشى ساۋدا سەرىكتەسى بولىپ وتىر.

سونىمەن قاتار ەلشى بۇگىنگى كۇنى قىتاي قازاقستاننىڭ نەگىزگى شەتەلدىك ينۆەستورلارى اراسىندا كوشباسشىلىق ورىنعا يە بولىپ وتىرعاندىعىن دا باسا ايتتى.

«تاۋەلسىزدىك جىلدارى ىشىندە قازاقستاندىق ەكونوميكاعا 20 ميلليارد دوللاردان استام قىتاي ينۆەستيتسياسى تارتىلدى، ونىڭ 6 ميلليارد دوللارى - تىكەلەي ينۆەستيتسيا. تەك سوڭعى 2 جىلدا عانا سوماسى 70 ميلليارد دوللاردان اسىپ جىعىلاتىن ينۆەستيتسيالىق جوبالار بويىنشا ەكىجاقتى قۇجاتتارعا قول قويىلدى»، - دەدى ش. نۇرىشەۆ.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، شاڭحاي شەتەل تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىندەگى ءبىرىنشى «قازاقستان ورتالىعى» شاڭحايداعى ق ر باس كونسۋلدىعىنىڭ، «حالىقارالىق باعدارلامالار ورتالىعى» ا ق- نىڭ جانە اتالعان قىتاي جوعارى وقۋ ورنىنىڭ باستاماسىمەن اشىلدى. تاياۋ ارالىقتا ءدال وسى وقۋ ورنىندا شەتەلدىك ستۋدەنتتەر ءۇشىن قازاق ءتىلى كافەدراسى اشىلماق.

اۆتور: مارلان جيەمباي