ىشكى نارىقتى قورعاۋ شارالارى كۇشەيتىلەدى - اپتالىق شولۋ
استانا كلۋبىنىڭ العاشقى وتىرىسىنا ا ق ش، رەسەي، ەۋروپالىق كەڭەس، قىتاي، تۇركيا، يران جانە وزگە دە ەلدەردەن 50 دەن استام ەكونوميكا، ساياسات، حالىقارالىق قاتىناستار سالاسىنداعى جەتەكشى ساراپشىلار جينالدى. ولاردىڭ ىشىندە بۇرىنعى جوعارى دەڭگەيلى مەملەكەتتىك قايراتكەرلەر، رەسەي فەدەراتسياسىنداعى قىتايدىڭ بۇرىنعى ەلشىسى، ق ح ر مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ دامۋدىڭ زەرتتەۋ ورتالىعى جانىنداعى ەۋروپا جانە ازيا ەلدەرىنىڭ الەۋمەتتىك دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى لي فەنلين، پاكىستاننىڭ بۇرىنعى قارجى ءمينيسترى جانە الەمدىك بانكتىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى شاحيد دجاۆەد بۋركي، سينگاپۋر س ءى م ەرەكشە تاپسىرمالار جونىندەگى ەلشىسى بيلاحاري كۋسيكان سىندى تۇلعالار بار.
«تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ، مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الەمنىڭ بارلىق مەملەكەتتەرىمەن كوپ ۆەكتورلى جانە بەيبىت قارىم- قاتىناستاردى دامىتۋعا اتسالىسىپ كەلەدى. رەسەي - ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق سەرىكتەس، ق ح ر - ءبىزدىڭ سەرىكتەس، ەۋروپالىق وداقپەن جەلتوقساندا سەرىكتەستىكتىڭ سەرپىندى كەلىسىمىنە قول قويامىز دەپ كۇتىلۋدە»، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
«ءبىزدىڭ پرەزيدەنت ءوزىنىڭ جەكە قارىم- قاتىناستارىن ورناتا ءبىلدى. قىركۇيەك، قازان، قاراشا ايلارىنداعى ونىڭ ءىسساپارلارىن قارايتىن بولساق، گەوگرافياسى سان ءتۇرلى. ول الەمنىڭ بارلىق ءىرى ويىنشىلارىمەن كەزدەستى دەسە دە بولادى. پرەزيدەنتىمىز جاقىندا عانا ۇلى بريتانيا جانە فرانسيادان ورالدى. بارلىق وسى كەزدەسۋلەر ءبىر- بىرىمەن بايلانىستى»، - دەدى ك. ءماسىموۆ.
سونىمەن قاتار وتىرىس بارىسىندا ۇكىمەت باسشىسى جەكەشەلەندىرۋ كەزىندە قانداي ينۆەستورلارعا باسىمدىق بەرىلەتىنىن ايتىپ بەردى.
«الداعى جەكەشەلەندىرۋگە قاتىستى. ءبىز اسا ءبىر جەڭىلدىكتەر قاراستىرىپ وتىرعانىمىز جوق. سوندىقتان ينۆەستور كەز كەلگەن ەلدەن، كەز كەلگەن ايماقتان كەلە الادى. بۇل جەكەشەلەندىرۋدىڭ وتكەن عاسىردىڭ 90- جىلدارداعى جەكەشەلەندىرۋدەن ايىرماشىلىعى - بىزگە قازىر رەسۋرس ماڭىزدى ەمەس. ەگەر 90- جىلدارى بىزگە ساتىلىمعا شىعارىلعان نىسانداردان مەيلىنشە كوپ قاراجات تارتۋ بولسا، قازىر تەحنولوگيالار مەن قۇزىرەتتىلىك ماڭىزدىراق. بىزگە كىرەتىن ينۆەستوردا جاڭا تەحنولوگيالار مەن ەكونوميكانى ءارى قاراي ءارتاراپتاندىرۋعا ۇلەس قوساتىنداي قۇزىرەتى بولۋى ءتيىس. سوندىقتان بارلىق مەملەكەتتەردىڭ ينۆەستورلارىن جەكەشەلەندىرۋ ناۋقانىنا قاتىسۋعا شاقىرامىن. ول قاتىسسا، بىردەن قازاقستاندىق كاسىپورىنعا يەلىك ەتەتىن قازاقستان سۋبەكتىسى بولا الادى»، - دەدى پرەمەر- مينيستر.
ق ر ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي تەتىكتەر ەل ەكونوميكاسىنا قاراجات سالعان بارلىق شەتەلدىك ينۆەستورلارعا دا تاراتىلماقشى.
قازاقستاندا يننوۆاتورلارعا قولداۋ جاسالادى
استاناداعى تاۋەلسىزدىك سارايىندا «قازاقستان - جاڭا جاھاندىق يننوۆاتسيالىق حاب» حالىقارالىق يننوۆاتسيالىق فورۋمى ءوتىپ، وعان يننوۆاتسيا سالاسىنىڭ ساراپشىلارى، ينۆەستورلار، 150 ۇزدىك ستارتاپتىڭ نەگىزىن قالاۋشىلار مەن ورتالىق ازيا، اقش، ەۋروپا جانە تمد ەلدەرىنەن كەلگەن 1500 مەيمان قاتىستى.
فورۋم بارىسىندا ق ر پرەمەر- ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆ يننوۆاتسيالاردى دامىتۋ جانە ستارتاپتار جولى وتە كۇردەلى بولاتىنىنا توقتالا كەلە، ءدال وسىنداي باسەكە- تارتىستا جەتىستىككە جەتۋ ەڭ باستى ماقسات ەكەنىن، سونداي- اق بۇل سالانىڭ ماماندارى الدىندا تۇرعىن قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە قاۋقارلى بولۋى قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
ك. ءماسىموۆتىڭ پايىمىنشا، ۇكىمەتتىڭ ماقساتى - يننوۆاتورلاردى قولداي الاتىن ينستيتۋتتار قۇرۋ. ء«بىزدىڭ ماقسات - ءسىزدىڭ تاپقان يدەيانى جۇزەگە اسىرۋعا جاعداي جاساۋ. وسى تۇرعىدا ءبىز سىزدەرگە كومەكتەسەمىز»، - دەدى ق ر پرەمەر- ءمينيسترى.
ايتا كەتەيىك، «قازاقستان - جاڭا جاھاندىق يننوۆاتسيالىق حاب» حالىقارالىق يننوۆاتسيالىق فورۋمى اياسىندا جىلدىڭ ۇزدىك ەڭ جاس عالىمدارى بەلگىلى بولدى.
جالپىۇلتتىق يننوۆاتسيالار بايقاۋىنداعى «ۇزدىك جاس عالىم» اتالىمىنا 100 دەن استام ءوتىنىم كەلىپ تۇسكەن. ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ساراپشىلىق كوميسسيا 10 قارجىگەردى ىرىكتەدى. بۇگىن كونفەرەنتسيا اياسىندا 10 جاس عالىم وزدەرىنىڭ جوبالارى بويىنشا تانىستىرىلىم وتكىزدى. وسى اتالىمعا قاتىسۋدا ەڭ جوعارى بەلسەندىلىكتى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى مەن عالىمدارى تانىتتى. «جىلدىڭ ۇزدىك جاس عالىمى» اتاعى مەن 7500000 تەڭگە كولەمىندەگى باس جۇلدەنى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى دانا اقىلبەكوۆا جەڭىپ الدى. ول بايقاۋعا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى عىلىمي زەرتتەۋىن ۇسىندى. جاس عالىم ديابەتتىڭ ەكىنشى تيپىمەن اۋىراتىن ادامدارعا ينسۋلين ەنگىزۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن زەرتتەۋمەن اينالىسۋدا.
ەكىنشى ورىن مەن 1500000 تەڭگە سوماسىنداعى سىيلىقتى دا نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وكىلى ايدار كەمەلباي ەنشىلەدى. ال ءۇشىنشى ورىن مەن 1000000 تەڭگەلىك سىيلىققا بيوتەحنولوگيا سالاسىنداعى ءوزىنىڭ عىلىمي جەتىستىكتەرىمەن تانىلعان دامەل مەكتەپبايەۆا لايىق دەپ تانىلدى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، بۇل اتالىمدا جەڭىسكە جەتكەن جانە سىيلىق العاندار ۇلىبريتانياعا EducationTour ساپارىنا بارۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى. ال ءبىرىنشى ورىندى يەلەنگەن دانا اقىلبايەۆا قازاقستان اتىنان لوندوندا وتەتىن جاس عالىمداردىڭ حالىقارالىق بايقاۋىنا قاتىسادى.
اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ دەڭگەيى 4,5 ەسەگە دەيىن ارتۋى ءتيىس
وسى اپتانىڭ باسىندا ماجىلىستە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ سالاداعى وزەكتى ماسەلەلەر جايىندا بايانداپ بەردى.
«اگروبيزنەس - 2020» باعدارلاماسى قابىلدانعانىن ەسكە سالىپ وتكەن ول، وسىعان بايلانىستى اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ دەڭگەيى 2020 -جىلدارعا قاراي 4,5 ەسەگە دەيىن ارتۋى ءتيىس ەكەنىن جەتكىزدى. «ءبىز بۇل باعىتتاعى ساياساتتى ودان ءارى جالعاستىرامىز. سونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ بارىسىندا تيىمدىلىك ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە بولادى. ياعني، سۋبسيديالىق ساياساتتا تيىمدىلىكتى ارتتىرۋ كوزدەلەدى: ءتيىمسىز سۋبسيديالار قىسقارىپ، ول قاراجاتتار سۋبسيديانىڭ مەيلىنشە ءتيىمدى باعىتىنا قاراي بولىنەدى»، - دەدى ا. مامىتبەكوۆ.
بۇدان بولەك، ۆەدومستۆو باسشىسى حالىقتىڭ از قورعالعان توپتارى ءۇشىن عانا نان باعاسى ارزان بولاتىنىن ءسوز ەتتى. ۇكىمەت سوڭعى 5-6 جىلدا جىل سايىن ءبىرىنشى سورتتى، 600 گرامم بولكە نان باعاسىن تومەندەتۋ ءۇشىن 7-8 ميلليارد تەڭگە شىعىنداپ كەلەدى. ءتىپتى كەيبىر جىلدارى بۇل كورسەتكىش 12-15 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن.
«سوندىقتان دا، وسىدان ەكى جارىم جىل بۇرىن نان باعاسىن سۋبسيديالاۋ بىرتىندەپ قىسقاراتىنى تۋرالى نورماتيۆتەر قابىلدانعان، نان باعاسى نارىقتىق باعاعا سايكەستەلۋى كەرەك. ياعني، نان باعاسى رەتتەلەتىن، ارزانداتىلعان بولماۋى كەرەك، نارىق ونى ءوزى رەتتەۋى كەرەك»، - دەدى ا. مامىتبەكوۆ.
اتاپ ايتقاندا، نان باعاسىن سۋبسيديالاۋ مەملەكەت ءۇشىن تىم قىمباتقا ءتۇسىپ وتىر. سوندىقتان دا، ەندى نان باعاسى اتاۋلى توپتار ءۇشىن عانا ارزانداتىلادى جانە مەملەكەت بۇعان بۇرىنعىداي 7-8 ميلليارد ەمەس، 1,5 ميلليارد تەڭگە شىعىندايتىن بولادى.
«نە سەبەپتى وسىنداي شەشىم قابىلداندى دەگەنگە كەلسەك، بىرىنشىدەن، قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز ناندى بايلار ءۇشىن دە، كەدەيلەر ءۇشىن دە ارزانداتىپ جاتىرمىز. بۇل دۇرىس ەمەس: نان باعاسىن حالىقتىڭ بارلىق ساناتى ءۇشىن سۋبسيديالاۋ مەملەكەتكە تىم قىمباتقا ءتۇسىپ جاتىر. نەلىكتەن اۋقاتتى ازاماتتار ءۇشىن مەملەكەت نان باعاسىن ارزانداتۋى كەرەك، ولار نەگە ناندى ارزان باعامەن ساتىپ الۋى كەرەك؟ بۇل الەۋمەتتىك تۇرعىدا ادىلەتسىز سانالادى. ەكىنشىدەن، بۇل كۇردەلى ءارى جەمقورلىققا جول اشاتىن تەتىك.
نان باعاسى جەرگىلىكتى بيۋدجەت دەڭگەيىندە ارزانداتىلادى، ءبىراق، ارزانداتىلعان ۇن، بيداي ناقتى ماقساتقا قول جەتكىزىپ وتىر ما؟ ويتكەنى، ارزانداتىلعان ۇن نارىققا دا شىعىپ جاتىر عوي»، - دەدى مينيستر مامىتبەكوۆ.
مۇنىمەن قوسا، ۇكىمەت ساعاتىندا اشم باسشىسى ەلىمىزدە ىشكى نارىقتى قورعاۋ شارالارىن، سونىڭ ىشىندە باقىلاۋدى، كونترافاكتىلىك جانە جالعان، بۇرمالانعان ازىق- تۇلىك ونىمدەرىنە قارسى شارالاردى كۇشەيتۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ءمينيستردىڭ پايىمىنشا، قازىرگى تاڭدا ازىق- تۇلىك باعاسىن شەكتەۋلەردى الىپ، تياناقتى تۇردە قايتا رەتتەۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر.
«ءبىز قازىر اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنە ءتۇرلى سەبەپتەردى العا تارتىپ، باعالاردى ءبىر دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرۋعا ماجبۇرلەپ وتىرمىز.
بۇل نارىقتىڭ ارتۇرلىلىگىنە قاراماستان سولاي بولىپ وتىر، ال سونىمەن ءبىر مەزگىلدە، يمپورتتى دا، ساۋدا- ساتتىقتى دا رەتتەي الماي وتىرمىز. ناتيجەسىندە، قۇس فابريكالارىنىڭ قاقپاسىنان ءار داناسى 10-12 تەڭگەدەن شىعاتىن جۇمىرتقا دۇكەندەردە 20-25 تەڭگەدەن ساتىلىپ جاتىر. ساۋداداعى شەكتەۋلەر 100 پايىزعا دەيىن جەتەدى، ال اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەر بۇعان بار ەڭبەگىن سارقي ءجۇرىپ، كورەتىن رەنتابەلدىلىگى ءبىر جۇمىرتقادان ءارى كەتسە ءبىر تەڭگە عانا. سوندىقتان دا، ەلىمىزدە ىشكى نارىقتى قورعاۋ شارالارىن كۇشەيتۋ كەرەك، اسىرەسە بۇلار - كونترافاكتىلىك جانە جالعان، بۇرمالانعان ازىق تۇلىك تاۋارلارىنا قارسى باقىلاۋدى كۇشەيتۋ»، - دەدى مينيستر.
بۇل رەتتە ساۋدا ءۇشىن رەنتابەلدىلىكتى شەكتەۋدىڭ قاجەتى شامالى. الايدا، ۆەدومستۆو باسشىسى ءونىم مەن تاۋار وندىرۋشىدەن تۇتىنۋشىعا دەيىنگى ارالىقتا دەلدالدار سانىن قىسقارتۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى.
«ەگەر فابريكادان وندىرىلگەن تاۋاردىڭ تۇتىنۋشىعا جەتكەنگە قانشا قولدان تىزبەكتەلىپ وتەتىنىن قاراساق، الگى 100 پايىز پايدانى كىمنىڭ كورىپ وتىرعانىن دا تۇسىنبەيمىز. ال ولار سالىق تولەپ جاتىر ما؟ ياعني، وسى تۇستا سالىقتىق مىندەتتەمەلەر ەسەبىنەن، باقىلاۋدى كۇشەيتۋگە ءتيىسپىز. ەكىنشى جاعىنان فابريكا مەن زاۋىتتان تىكەلەي دۇكەنگە قىسقا جولمەن جەتكىزىلەتىن لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ كەرەك»، - دەدى ا. مامىتبەكوۆ.
ۇلتتىق فيلمدەردى قارجىلاندىرۋ جالعاسادى
رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەگى وڭتايلاندىرۋعا قاراماستان، ۇلتتىق فيلمدەردىڭ تۇسىرىلىمدەرىن قارجىلاندىرۋ جالعاسادى. بۇل اپتادا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مادەنيەت جانە ونەر ىستەرى دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى اقتوتى رايىمقۇلوۆا وسىلاي ءمالىم ەتتى.
«قازىرگى كەزدە ءبىز ەكونوميكالىق احۋالدى ەسكەرۋىمىز كەرەك. ناقتى كورسەتكىشتەردى (قارجىلاندىرۋ كولەمىن) مەن ازىرگە ايتا المايمىن، سەبەبى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ءالى قاراستىرىلعان جوق. ارينە، ءبىز ءوزىمىزدىڭ ۇسىنىستى ەنگىزدىك. بۇلار ءبىرىنشى كەزەكتە بيىل باستالعان جوبالاردى جالعاستىرۋعا نەگىزدەلگەن قارجىلاندىرۋ. ياعني، وسى جوبالاردى اياقتاۋدى كوزدەپ وتىرمىز»، - دەدى ا. رايىمقۇلوۆا.
سونىمەن قاتار ول مينيسترلىك دەمەۋشىلىك قارجىنى تارتۋمەن اينالىسىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. «قازىرگى كەزدە مينيسترلىكتە مەملەكەتتىك- جەكەشەلىك ارىپتەستىك بويىنشا قارجى تارتۋ اياسىندا ەلەۋلى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە»، - دەپ توقتالدى دەپارتامەنت باسشىسى.
ءوز كەزەگىندە پروديۋسەر ارمان اسەنوۆ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي ءتۇسىرىلىپ جاتقان «قازاق ەلى» اتتى 10 سەريالى فيلمنىڭ تۇسىرىلىمدەرى قارقىندى ءجۇرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
«وسى جۇمىسىمىزدىڭ بارىسىندا ەشقانداي پروبلەمالاردى بايقاپ وتىرعانىمىز جوق. اۋا رايىنا بايلانىستى كەيبىر قيىندىقتار بولدى، دەگەنمەن ءبىز ءوزىمىزدىڭ سۇيىكتى ىسىمىزبەن اينالىسۋدامىز. قازىرگى كەزدە ءتۇسىرىلىم الاڭىندا 205-300 گە جۋىق ادام جۇمىس ىستەپ جاتىر. بۇگىندە 70 كە تارتا كورىنىستەر ءتۇسىرىلىپ بولدى. سەريالداعى جالپى حرونومەتراجى 150 كورىنىستى قامتىپ وتىر»، - دەدى ول.
«قازاق ەلى» تاريحي فيلمى الداعى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلادى دەپ كۇتىلۋدە.
ارمان اسەنوۆتىڭ سوزىنشە، 10 سەريالى كوركەم فيلمنىڭ تۇسىرىلىمدەرىنە 150 ميلليون تەڭگە حالىقتىق اقشا جينالدى. «قازاقستاندا قۇندى قاعازدار ارىعىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن رەسەيلىك ينۆەستيتسيالىق كومپانيا بىردەن 100 ميلليون تەڭگە اۋداردى. كەشە ولار قوسىمشا قارجىنى ءبولدى. وسى اپتادا ءىرى ونەركاسىپتىك توپپەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋدەمىز جانە ولار 500 ميلليون دەمەۋشىلىك قارجىنى اۋدارۋعا نيەتتى»، - دەدى ا. اسەنوۆ.
وسى ورايدا ول سەريالدىڭ باستاپقى بيۋدجەتى 5,5 ملرد. تەڭگە بولعانىن ەسكە سالىپ ءوتتى. «سەناريدەگى قىسقارتۋلاردان كەيىن بيۋدجەت 2 ميلليارد 167 ميلليون تەڭگەنى قۇرادى. بىزگە 1 ميلليارد تەڭگەنى ءبولدى، قازىرگى كەزدە قوسىمشا 450 ميلليون تەڭگە اۋدارىلماق. جانە 500 ميلليون تەڭگەنى ءبىز مەسەناتتاردان تارتۋدامىز. وسى قارجى جەتكىلىكتى بولادى»، - دەپ توقتالدى پروديۋسەر.
سونىمەن قاتار ا. اسەنوۆ فيلمنىڭ كينوتەاترلاردا كورسەتۋ ارنالعان نۇسقاسىن دا شىعارۋ جوسپارلانىپ وتىرعاندىعىن جەتكىزدى.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
