اشارشىلىقتاعى جانتۇرشىگەرلىك وقيعالار

استانا. قازاقپارات - اشارشىلىقتاعى جانتۇرشىگەرلىك وقيعالار كۋاگەرلەر كوزىمەن (قاز قالپىندا بەرىلدى).

قارا قارعالار سەكىلدى ەسەكتىڭ ەتىن جەيتىن

- مەن، ءىنىم، قارىنداسىم ۇشەۋمىز بالالار ۇيىندە قالا بەردىك. شيكى بىلامىق جەپ كۇندىز-ءتۇنى ءولىپ جاتقان بالالاردا ەسەپ جوق. ولگەندەرىن بالالار ۇيى جانىنداعى ويپاڭداۋ جەرگە 2-3 بەل كۇرەك قازىپ، ءبىر شۇڭقىرعا بىرگە كومە سالاتىنبىز. دەتدومنىڭ (بالالار ۇيى) 4-5 كۇشىگى، قارا الا ءيتى ءبىر تۇندە جوق بولىپ كەتتى، اشىققاندار ۇرلاپ كەتسە كەرەك.

دەتدومنىڭ الدىنان قوڭىراتقا اپاراتىن جولدا كەتىپ بارا جاتىپ، قولدارىندا پىشاعى بار ارىقتا وتىرعان ادامداردى كورەتىنبىز. ولار بازارلاپ جۇرگەن ادامنىڭ ءيتىنىڭ، ەسەگىنىڭ قارنىنا پىشاق تىعىپ، ىشەك-قارنى شۇباتىلعان ەسەك قۇلاعاندا، 20-25 ادامداي توپ كادىمگى قارا قارعالار قۇساپ جابىلىپ، تيگەن جەرىنەن كەسىپ الىپ جاتاتىن.

التىنبەك تولەكوۆ، 1916-جىلى تۋعان. جاڭاوزەن قالاسىنىڭ تۇرعىنى:

قالانى اش ادامنان تازالاۋ ءۇشىن كوجەگە ۋ قوسىپتى

- تاشكەنت قالاسىندا بوسىپ جۇرگەن 5-14 جاس ارالىعىنداعى قازاق بالالارى اسكەرلەردەن قالعان تاماقتىڭ قالدىعىنا تالاسىپ، توبەلەسەتىن. اسكەردەگى كىلەڭ ورىستىڭ ىشىندەگى جالعىز قازاق مەن بولعاندىقتان، بالالار «اعاكەلەپ» تەرەزەدەن تەلمىرىپ تۇراتىن. مەن بار ناندى لاقتىرىپ جىبەرەمىن. اس پىسىرۋشىلەر قۋىپ جىبەرگەندە ولار ءيت قۇساپ ءار جەرگە بارىپ شوقيىپ وتىراتىن دا كوپ ۇزاماي قايتىپ كەلەتىن. ترويتسك لاگەرى جانىنان وتەتىن «قاراسۋ» دەگەن سۋ بار ەدى. 1932-جىلى كۇزدە سول سۋدىڭ جانىنداعى توعايدا كوپ قازاققا قازان اسىلدى.

وزبەكستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى فايزۋللا حودجايەۆتىڭ بۇيرىعىمەن كوجە ءپىسىرىلىپ، اش بالالارعا تاماق بەرىلدى. كوجەنى ىشكەن بالالار ءولىپ قالدى. سويتسە، قالانى اشتاردان تازالاۋ ماقساتىمەن كوجەگە ۋ قوسىلعان ەكەن.

ءزامىن سۇلەيمەنوۆ، 1916-جىلى تۋعان. قىزىلوردا وبلىسى جاڭاقورعان اۋدانى «زاداريا» سوۆحوزىنىڭ تۇرعىنى:

كومەتىن جەر بولماي، ءوز ۇيلەرىن مولاعا اينالدىردىق

- جۇمىس ىستەگەندەرگە كۇنىنە 500 گرام ءبيداي بەرىپ وتىردى. ال كولحوزدىڭ جۇمىسىنا شىعاتىن ادامى جوق ۇيلەرگە ەشتەڭە بەرىلمەدى. اشتىقتان ولگەندەردى جەرلەۋگە شامامىز كەلمەگەندىكتەن، ۇيلەرىنىڭ تىرەۋ اعاشتارىن وگىزبەن سۇيرەتىپ، ۇيلەرىن قۇلاتىپ، ءوز ۇيلەرىن مولالارعا اينالدىردىق.

دامەتكەن شوتباەۆا، 1894-جىلى تۋعان. قىزىلوردا وبلىسى شيەلى اۋدانى «جاقايەۆ» كولحوزىنىڭ تۇرعىنى:

ولگەندەر كومۋسىز جاتا بەرەتىن

- جۇمىس ىستەگەندەرگە قاسىقتاپ ءدان بەرەتىن. كولحوز ءبىر كەلى استىق بەرسە، ونىڭ جارتىسىن باسقارما، بەلسەندىلەر الىپ قوياتىن. باس كوتەرۋ بولدى ما دەيسىڭ، قاراعىم، قايدان باس كوتەرەسىڭ. ۇلكەن ادامنىڭ كوبىن قامادى. ۇستاپ اكەتىپ، اتىپ ءولتىردى. سوقىر سوت دەگەن بولعان ول ۋاقىتتا. ءولىپ جاتقاندارعا ەشكىم قارامايتىن، كومۋسىز جاتا بەرەتىن. اشتىقتا ءوز بالاسىن ءوزى سۋعا تاستاعاندى كوردىك.

ءرازيا تاجىباەۆا، 1916-جىلى تۋعان. جامبىل وبلىسى مويىنقۇم اۋدانى تالدىوزەك اۋىلىنىڭ تۇرعىنى:

كوجەگە قولىن تىعىپ جىبەرىپ، سونى تالعاجاۋ ەتەتىن

- اش ادامدار بازاردا تابا ناندى الا قاشاتىن. يەسى ارتىنان تۇرا قۋسا، قاشىپ بارا جاتىپ ناندى اۋزىنا تىعىپ، شايناماي جۇتىپ جىبەرەتىن. بىرەۋلەردىڭ ءىشىپ وتىرعان اتالا كوجەسىنە قولىن تىعىپ جىبەرىپ، قاشىپ بارا جاتىپ قولىن جالاپ، سونى تالعاجاۋ ەتەتىن. دۇكەنشى تولقىنباي، ەت الۋشى يساقجان سارت، دۇكەنشى مىرسىدىق سارت - وسىلار توق بولدى. كەيىننەن حالىقتان قورقىپ، بار تاماعىن ىشە المادى سورلىلار. وكىمەت «پرودپوموش» دەگەن بىردەڭە بەردى. ونىڭ ءوزىن دەتدوم اشىپ، بالاسى بار ايەلدەرگە بەردى. وعان كىم جارىعان؟

قىرىلعاننىڭ ءبارى - قازاقتار

- كوپ ادام سىرتقا تەنتىرەپ كەتتى. سىرتتان بىزگە كەلىپ جاتقاندار دا بار. كىمدى كىم ءبىلىپ بولعانداي. ايتەۋىر، قىرىلعاننىڭ ءبارى - قازاقتار. وي، ادام كوپ قىرىلدى عوي. تالقانىن قۇشاقتاپ اشتان ولگەن ايەلدىڭ بالاسى ەمشەگىن ەمىپ جاتقانىن كوزىم كوردى. كەيبىرەۋلەر بالاسىن بەسىگىمەن تاستاپ كەتتى.

تىشقان مەن قۇرباقانى قولى جەتكەندەر عانا جەدى

- ولگەندەردىڭ ءبارىن جەلديىرمەن دەگەن جەردەگى شۇڭقىرعا كومە سالاتىن. وكىمەتكە قارسى شىعۋعا ءبارى دە قورقاتىن. ءسىڭلىم ءمارزيا ەكەۋمىز اكەمنىڭ ماقسىم دەگەن تامىر ورىسىنىڭ ۇيىندە جۇردىك. ايەلى، بالالارى بار. قازاقشاعا سۋداي. ول كەزدە شۋ وزەنىنىڭ سۋى كوپ. الگى ورىس وزەننەن بالىق اۋلاپ اكەلەتىن. كەيدە بىرنەشە ادام جابىلىپ، ونىڭ اۋلاعان بالىعىن تارتىپ الادى ەكەن.

تىشقان، قۇرباقانى قولى جەتكەن ادام جەيتىن. ادام جەگەندەر دە بولدى. تەك ەكى تابان، ەكى الاقان، ەكى بەتتىڭ ۇشى اشى بولعاندىقتان جەمەيدى ەكەن. قالعانىن جەپ قويادى. ورمان دەگەن بايدىڭ بالاسى كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە ءولىپ قالسا، بىرەۋلەر ءۇيدىڭ ۋىعىن سىندىرىپ، الگىنىڭ سانىن جەپ كەتىپتى. ءبىر ىشكەن تاماعى ءۇشىن 7 ادام ۇزىنشاش دەگەننىڭ باسىن كەسكەن...

جۇلدىزاي سمايىلوۆا، 1917 -جىلى ىلەدە تۋعان:

ەركەكتەر تاماق ءۇشىن قاتىنىن ساتقان

-  سول جىلى قىس قاتتى بولدى. ىشۋگە تاماق جوق، ەل قىرىلىپ قالدى. ەركەكتەردىڭ كوبىسى تاماق ءۇشىن قوينىنداعى قاتىندارىن قىرعىزدارعا ساتقان. مالدىڭ ءبارىن تارتىپ العان. ەل اتقۇلاق، شىرماۋىق، جاۋجۇمىر، جەلكەك، قويانشوپ دەگەن شوپتەردى قورەك قىلدى. ولەڭ دەيسىڭ بە، ءاي، قايدام، ەسىمدە قالماپتى:

 -  ويانعان ۇلتىمىز،

 جانقيار جۇرتىمىز.

 ءبىز سوۆەت قۇراتىن،

ۇيىمنىڭ كىلتىمىز. وسىلاي شىعار، ۇمىتتىق قوي.

ماۋيا تاسەكەەۆا، 1905-جىلى تۋعان:

بالانى جەيمىن دەگەن شالعا كەمپىرى اراشا ءتۇستى

- مويىنقۇمعا ارقادان اۋىپ كەلگەنبىز. بايدىڭ قىز-كەلىنشەكتەرى التىن-كۇمىستى كەبەككە ايىرباستايتىن. اكەم ءبىزدى دالاعا شىعارمايتىن. ەشتەڭەسىن الماڭدار، التىنى وزدەرىنە دەيتىن. كەيىن جامبىلعا كەتىپ بارا جاتىپ جولدا تالايدى كوردىك. ءبىر شال 5-6 جاسار بالانى جەيمىن دەيدى. كەمپىرى تالاسىپ بەرمەيدى. اقىرى كەمپىرى بالانى الىپ بولەك كەتتى...

ءالىقۇل ابدانباەۆ، 1912-جىلى تۋعان:

وزىمىزگە ءوزىمىزدى ايداپ سالاتىن

-  ءبىز باي بالاسىمىز، قۇمدا تۇردىق.

1928-29-جىلدارى كامپەسكە ءجۇردى. 1930-جىلى اكەم 3-4 كۇن اۋىرىپ ءولدى. «حالىق جاۋى» دەگەنگە ىلىكپەي قالدى. ولمەگەندە يتجەككەنگە كەتەتىن ەدى. وكىمەت مالدى سىپىرىپ الدى. 1931-جىلى لۋگوۆوي، اۋليەاتا، مەركى جاققا قاشتىق. 1932-جىلى قىرعىز اسىپ، قارا بالتا، پىشپەك، اقسۋعا اۋدىق. قارا بالتادا ولگەندەردى جيناپ، وزەككە توگىپ، ورتەگەندەرىن كوردىك. ءوزىمىزدى وزىمىزگە ايداپ سالاتىن.

«قىرىق جىل قىرعىن بولسا دا اجالدى ولەدى» دەگەندەي، سول اشارشىلىقتان ءتىرى قالدىق. قىرعىزدا جۇرگەنىمىزدە قىرعىز كەمپىر كارتوپ ەكتىرەدى. تۇندە بارىپ سول ەككەن كارتوبىمىزدى قازىپ الىپ جەيتىنبىز. 1933-جىلى اعام مەنى اۋىلعا ەرتىپ اكەلدى. كورمەگەنىمىز جوق. ەسەك جەدىك... ۇستاساق تاسباقا، قارعانىڭ بالاپانىن جەدىك. جاۋجۇمىر دەگەن تامىرجەمىستى جابايى وسىمدىك بار. كارتوپ سياقتى. سونى وتقا كومىپ جەيمىز. كوپ جەي بەرسەڭ ول دا اۋرۋ قىلادى...

جۇمجۇما نازارقۇلوۆ، 1902-جىلى تۋعان:

كيىز، ارقان، كوڭ ءپىسىرىپ، تاپساق تاسباقا جەدىك

- اشارشىلىقتا كوپ ادام قىرىلدى. كيىز، ارقان، كوڭ ءپىسىرىپ جەيمىز. تاپساق تاسباقا جەيمىز. ول قۇر شاندىر بولادى ەكەن. جۇمىرتقاسى كوپ بولادى. ءبىزدىڭ جۇرتتا 5-6 ءۇي قالعان. ءالىمباي دەگەننىڭ تامىنا بارسا، ءىشى تولا باس دەيدى، كوبى ايەلدىكى. سودان بەيسەمباي دەگەن ءداۋ جىگىتتى ۇكىمەت ۇستادى...

سابىر احمەتوۆ، 1920-جىلى تۋعان:

اش كەمپىر مەنى باس سالدى

- 1932-جىلى گۋليايەۆكادان (قازىرگى مويىنقۇم) ينتەرنات اشىلدى. ونى ۇيىمداستىرعان قازاقستان باسشىلارىنىڭ ءبىرى وراز جاندوسوۆ بولاتىن. مەنى سوندا بەردى. ينتەرناتتا كوپ بالا اشتىقتان ءارى اۋرۋدان ءولدى. ولگەندەردى سۇيرەتىپ اپارىپ شۇڭقىرعا كومدى. بىردە تىشقان اۋلاپ ءجۇرىپ ءبىر كەمپىرگە كەزدەسىپ قالدىم. شاشى جالبىراپ، مەنى باس سالعانى. ارى-بەرى جۇلقىنىپ، ازەر بوسانىپ شىقتىم-اۋ، ايتەۋىر. ايتپەسە الگى كەمپىرگە جەم بولار ەدىم.

ماكە مولدابەكوۆ، الماتى ويازى قاراكەمەر اۋدانى سارىتاۋ اۋىلىندا 1910-جىلى تۋعان:

جۇسىپبەك شال ولگەن بالاسىن ءپىسىرىپ جەدى

- سول كەزدەرى «كورنەكتىنى كورگە تىق، ورتاشانى ورعا تىق، كەدەيدىڭ كەڭىردەگىن سىق!» دەگەن ۇران شىقتى. ەشكىمدى اياعان جوق. 1931-جىلى قاراعاندى، بالقاشتان جالاڭاشقا 300 ءتۇتىن الىپ كەلدى. ەل ونسىز دا اش. بەرەيىن دەسە وزدەرىندە ەش نارسە جوق. سولاردىڭ ىشىندە وزدەرىنىڭ اشتان ولگەن بالالارىن ءپىسىرىپ جەگەندەر بولدى. مىسالى، جۇسىپبەك دەگەن شال ءوزىنىڭ اشتان ولگەن بالاسىن ءپىسىرىپ جەگەن. بالالارىن جۇرتقا وراپ تاستاپ كەتكەندەر دە وتە كوپ بولدى. سەبەبى ونى كوتەرىپ جۇرۋگە شاماسى جوق بولاتىن.

ماقان قۇرمانقۇلوۆ، 1924-جىلى تۋعان. الماتى وبلىسى ەڭبەكشىقازاق اۋدانى جاڭاتۇرمىس اۋىلى:

«بىرەۋلەر سويىپ جەپ قويادى» دەپ مەكتەپكە جىبەرمەيتىن

- باسقالار سياقتى ءبىزدىڭ دە مالىمىزدى تارتىپ الدى. اكەم قۇرماندى اۋقاتتى دەپ ايداپ اكەتتى. اكەمنىڭ ءىنىسى مولداعۇلدى بايسەركەگە وقۋعا الىپ كەتتى. مولداعۇل ول جاقتان قاشىپ كەلىپ، جانىنا بالالاردى جيناپ، ۇرلىق، توناۋشىلىق جولىنا ءتۇستى. مولداعۇل كەلە جاتىر دەگەندە، بۇكىل ورىس، قازاق، ۇيعىرلار تىك تۇراتىن. ول ۇكىمەتكە دە باعىنبادى. سول اشارشىلىق كەزىندە ءبىزدىڭ ۇيگە ءبىر ورىستىڭ سيىرىن ۇرلاپ اكەلىپ سويىپ بەردى. سول سيىردىڭ ەتىن تۇندە اسىپ جەپ، كۇن كورىپ، اشتان امان قالدىق. مەن مەكتەپتە وقيتىنمىن. ءوزىم تولىق بولدىم. مولداعۇل اعام «بىرەۋلەر سويىپ جەپ قويادى» دەپ مەنى مەكتەپكە جىبەرمەي قويدى.

زاگۇل مولداباي قىزى 1908-جىلى قاپالدا كۇرەڭباي قىستاۋىندا تۋعان:

بالاسىن بەيىتكە تاستاپ كەتكەن

- اشتىق جىلى ۇيدە تىعىلىپ وتىرىپ تاماق ىشەتىن ەدىك. بازاربەك دەگەن كىسىنىڭ ەسىك الدىندا اشتان بۇراتىلىپ ءولىپ بارا جاتقانىن ءوز كوزىممەن كورگەنمىن. سول كەزدە ادام سىيلاۋ دەگەن جويىلعان بولاتىن. ءبىر تۋىسىمىز وتباسىن الىپ باجاسىنىكىنە بارسا، باجاسى جاقتىرماي، تەك بالدىزىن الىپ قالىپ، كۇيەۋىن جاس بالاسىمەن كىرگىزبەپتى. ول كىسى بالاسىن كوتەرىپ، زيراتتىڭ قاسىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، اشىق تۇرعان بەيىتكە بالاسىن تاستاپ كەتكەن دە، ءوزى قاڭعىپ ءجۇرىپ ولگەن.

وتەگەن مولداباەۆ، 1906-جىلى مايبۇلاق كولحوزى ءجۇزىم اۋىل سوۆەتىندە (قازىرگى شىمكەنت وبلىسى لەنين اۋدانى جاڭابازار سەلسوۆەتىندە) دۇنيەگە كەلگەن:

اتا-انام مەنى تاستاپ قاشىپ كەتتى

- اشارشىلىق كەزىندە اكە-شەشەم مەنى تاستاپ، تاشكەنتكە قاشىپ كەتكەن. سول كەزدەردە تاقياداي نان 10 سوم بولعان. سونىمەن بىرگە اشارشىلىققا وبا اۋرۋى قوسىلدى.

ابدىكارىم توعاەۆ، 1912-جىلى تۋعان. شىمكەنت وبلىسى لەنين اۋدانى لەنين سەلوسىنان:

ءبىزدى امان الىپ قالعان - تاشكەن

- جەرگىلىكتى جەردەن 10 پايىز ادام قىرىلدى. ءبىزدى امان الىپ قالعان - تاشكەن. ال ەندى وسى جەردەن تاشكەنگە دەيىن جول بويىندا ادامدار قىرىلىپ جاتاتىن. ولاردىڭ كوبىسى اۋىلدان كەلگەندەر ەدى. ءولىپ جاتقان ادامداردىڭ بەتىن جابۋ ءۇشىن تۇراتان قودار دەگەن ديىرمەنشىدەن ارپا-ۇن اكەلىپ، ادامدارعا ازىراق اۋقات بەرىپ تويدىرىپ، ولگەندەردىڭ ءجۇزىن جاسىرىپ كومدىرەتىن. ەسكى قۇدىققا، شۇڭقىرلارعا تاستاي سالاتىن.

ءۇزىمبالا ورازوۆا، 1907-جىلى قاڭتاردا قىزىلاعاش (بۇرىنعى اتى بۇقپاننىڭ قۇيماسى) سەلوسىندا تۋعان:

ۇلكەن ۇلىن سويىپ جەدى

- ءبىر شال قايتىس بولعان ەكەن، بۇرىن باي بولعان، جەرلەگەننەن كەيىنگى ءتۇنى ەكى جاس جىگىت قازىپ الىپ جەگەن. اقادىردا ەلى جاعىنان تۋىسىمىز بولعان. سول كىسىنىڭ ەكى ۇلى بولاتىن. ءبىرى - 3 تە، ەكىنشىسى - 6 دا. تۋىسىمىزدىڭ كورشىسى: «جەيتىن تاماق جوق، بالالارىڭا نە بەرەسىڭ، قالاي اسىرايسىڭ؟ ولار سەنى ولتىرەدى، نە بولماسا اشتان بۇراتىلىپ ءوزىڭ ولەسىڭ. ودان دا بىرەۋىن سويىپ جەيىك»، - دەپ ازعىرعان.

سودان ەكەۋى ۇلكەن ۇلىن ۇيىندە سويىپ جەپتى. قانشا دەگەنمەن ەت تاۋسىلىپ، ەكىنشى ۇلىن دا سويىپ جەگەن ەكەن. كەيىننەن سول كىسى ايەلى ەكەۋى موسى مەن شوڭكەنى الىپ، دالا كەزىپ كەتەدى. ءبىر كۇنى قاپالعا بارىپ، جالعىز قايتىپ كەلە جاتقانمىن. ءوزىم ول كەزدە دەنەلى، ەتتى بولاتىنمىن. سويتسەم، الگى تۋىسىمىز (اتى ەربولسىن ەدى) قىرمان ماڭىندا قاڭعىپ ءجۇر ەكەن. مەنى كورە سالىپ، قۋالاپ بەردى. قانشا ايتقانمەن، ادام ەتىن جەگەن ءالسىز بولادى عوي دەيمىن، مەنى قۋىپ جەتە المادى. ەكى-ءۇش كۇننەن كەيىن اۋىل ادامدارى ەربولسىن مەن ايەلىنىڭ مايا تۇبىندە ءولىپ قالعانىن كورىپتى.

بۇل وقيعا ناۋرىز بەن كوكەك ايىنىڭ اراسىندا بولعان ەدى. اعايىندى 8 ۇيدەن مەن (ءۇزىمبالا)، 7 جاستاعى كەرىم، ونىڭ شەشەسى قىرعاۋىل ۇشەۋمىز عانا ءتىرى قالدىق. ولمەيتىن ادام ولمەيدى ەكەن، مەن قارا سۋ ءىشىپ ءتىرى قالدىم.

ماجىكەن سارسەنباەۆ، 1924-جىلى تۋعان:

قۇلقىن ءۇشىن جەمتىك ىزدەپ باسى اۋعان جاققا قاڭعىپ كەتتى

- سول كەزدەرى تەرەزەدەن قاراي قالساق، كوشەدە ءولىپ جاتقان قازاق، جۇرت ولاردى اتتاپ وتەدى، ادام ءولىپ قالىپتى دەپ جاتقان ەشكىم جوق. ونە بويى ءىسىپ-كەۋىپ، كوزىنىڭ الدى كۇلتىلدەپ، اياعىن ارەڭ الىپ بارا جاتقان اش-ارىق... كۇنى-ءتۇنى ەسىك بەكىتۋلى، ءتىرى جاندى ۇيگە كىرگىزۋ جوق، كىرىپ كەلسە، شاماسى بارلارى وڭەشتەن وتەتىندى تارتىپ ءىشىپ-جەپ كەتەدى.

تەزەكباي قۇسايىنوۆ، 1927-جىلى ىلە ءوڭىرى سارىتاۋقۇم دەگەن جەردە تۋعان:

ادام مال قۇرلى بولمادى

- كوپتەگەن ۇيلەر قاڭىراپ بوس قالعان. سول ۇيلەردەن، شەڭگەل، شي تۇبىنەن شاشىلىپ جاتقان ادام ولىكتەرىن كورەتىنبىز. ادام ءولىمى مال ءولىمى قۇرلى بولماعان. نەگىزى، كىسى ەتىن جەۋ اقكولدە بولعان. سول جەردە وتە قالىڭ شەڭگەل بولاتىن. ورتاسىندا باقاناسقا قاراي شىعاتىن جول بار. شەڭگەل تۇبىندە بۇعىپ جاتىپ، 1-2 ادامدى ۇستاپ الاتىن كورىنەدى. ادامدى ۇستاعاندا ويبايلايتىندىقتان، ول جەر «ويبايشەڭگەل» اتانعان.

(ەستەلىكتەر قازۇۋ-ءدىڭ تاريح فاكۋلتەتىنىڭ پروفەسسورى قامبار اتابايەۆ جەتەكشىلىك ەتكەن «32 ءنىڭ زۇلماتى» ۇيىرمەسىنىڭ ماتەريالدارىنان الىندى. ەستەلىكتەردى 1990-91-جىلدارى كۋاگەرلەر اۋزىنان جازىپ العاندار: گ. بايسەركەيەۆا، امانگەلدى الىپبايەۆ، سامات احمەتوۆ، دارحان جاقسىبەكوۆ، دينا يمانبايەۆا جانە ت. ب.).

anyzadam.kz

ماتەريالدى سايتقا دايىنداعان: كۇنسۇلتان وتارباي