شەتەلدەگى قازاقتار: بىزگە ورتاق ءالىپبي قاجەت

الماتى. قازاقپارات - شەتەلدە تۇراتىن قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرى «تۇركىستان» گازەتىنىڭ رەداكسياسىنا سالەمدەسە كەلدى.

«ءتۇبى ءبىر تۇركىنىڭ جۇرتى، الاشتىڭ قارا شاڭىراعى -  تۇركىستان شەتەلدەگى اعايىن ءۇشىن ايبىندى اتاۋ»، -  دەيدى قوناقتار.

قوناقتار قازاقستانعا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ باستاماسىمەن «شەتەلدە تۇراتىن قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرىن قازاقستاندىق قوعاممەن اقپاراتتىق جۇمىس جۇرگىزۋ ءۇشىن جۇمىلدىرۋ» اتتى جوبا اياسىندا كەلگەن.

دەلەگاتسيا قۇرامىندا ارداگەر جۋرناليست ابدۋلسامەت التاي (فرانسيا)، ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسىنىڭ ءتوراعاسى ابدۋلقايىم كەسىجى مەن «قازاق مادەني ورتالىعىنىڭ» ءتوراعاسى شۇعايىپ ەرول (گەرمانيا)، «استانا» قورىنىڭ پرەزيدەنتى جارقىن وتەشوۆا (رەسەي)، ەتنوگراف قۇندىز باحاترىسباي (موڭعوليا)، مەسەنات سۇلەيمان شادكام، كاسىپكەر حارۋن حۇدايار (ساۋد ارابياسى) جانە ەلىمىزدەن سۋرەتشى كاميلا جاپالوۆا، شىعىستانۋشى عالىم يسلام جەمەنەي، «جاناشىر» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى جاڭىل اپەتوۆا سىندى كىسىلەر بار. ۇلت باسىلىمىن ارداقتاعان اعايىندى «تۇركىستان» گازەتى رەداكتورىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، جازۋشى، م. ماقاتايەۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ يەگەرى جاڭابەك شاعاتاي، جاۋاپتى حاتشى كولباي ادىربەك ۇلى، جۋرناليست ەسەنگۇل كاپ قىزى باستاعان رەداكسيا ۇجىمى قارسى الدى.

قوناقتارعا «تۇركىستان» گازەتى رەداكتورىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جاڭابەك شاعاتاي شىعارماشىلىق ۇجىمدى تانىستىرىپ، «تۇركىستان» حالىقارالىق گازەتىنىڭ قۇرىلۋ تاريحى، بۇگىنگى اقپاراتتىق باعىتى، ۇستانىمى تۋرالى كەڭىنەن اڭگىمەلەدى. ال اتاجۇرتتان جىراقتا جۇرگەن اعايىن «تۇركىستان» گازەتىنىڭ شەتەلدەگى قانداستار ماسەلەسىن، كوشى- قون تاقىرىبىن كۇن تارتىبىنەن تۇسىرمەي جازىپ كەلە جاتقاندىعىنا ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى.

بۇدان بولەك قانداستارىمىز بۇگىنگى الەم قازاقتارىن بىرىكتىرۋدەگى باستى تۇيتكىلدى اتاپ ءوتتى. «قازاق ەلى بۇگىندەرى بارلىق كورسەتكىشتەر جاعىنان ىلگەرى تۇرعان مەملەكەتكە اينالۋدا. وسى ورايدا تىلەگىم، ءبىزدى اتاجۇرتپەن بايلانىستىراتىن ارنايى گازەتتىڭ شىعارىلۋى قايتا قولعا الىنسا دەيمىز. بىرىنشىدەن، بۇل ەلارالىق بايلانىستى نىعايتسا، ەكىنشىدەن، توتە جازۋ دەگەن ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدىڭ ساقتالۋىنا دەمەۋ بولار ەدى.

بۇلاي دەپ وتىرعانىم، كەشەگى تەمىر قۇرساۋ كەزەڭدە شەتەلدەگى اعايىنداردى ۇلتتىق مادەنيەتكە ۇيرەتكەن وسى توتە جازۋ ەدى»، - دەيدى ابدۋلقايىم كەسىجى باسپا ءسوزدىڭ شەتەل قازاقتارى ومىرىندەگى ماڭىزى جايلى ايتقان سوزىندە. ال ابدۋلسامەت التاي: «قازاقستانداعى لاتىن قارپى، قىتايداعى لاتىن قارپى جانە ەۋروپادا قولدانىلاتىن لاتىن قارىپتەرى مۇلدەم بولەك. ورتاق ءالىپبي بولماعان سوڭ قانشاما ۇلتتىق دۇنيەلەرىمىزدى، ۇرپاقتارىمىزعا جەتكىزە الماي وتىرمىز. وسى ورايدا شەتەلدەگى قازاقتار ءۇشىن لاتىن ءالىپبيىنىڭ ورتاق ۇلگىسىن قۇرىپ، ونى بىرىزدەندىرۋ ءالى كۇنگە دەيىن شەشىمىن تاپپاي وتىر. بۇل ماسەلەنى الداعى ۋاقىتتا شەشۋ قاجەت»، - دەگەن ويىن ورتاعا سالدى.

سونداي- اق، رەسەي قازاقتارى دا قازاقستان تاراپىنان ۇلكەن قولداۋعا مۇقتاج ەكەن. بۇل تۋرالى ماسكەۋدەگى «استانا» قورىنىڭ پرەزيدەنتى جارقىن وتەشوۆا: «الماتىدا ءبىر ورىس حالقىنىڭ قوعامى قۇرىلسا، وعان بولمە بەرىلىپ، وزدەرىنىڭ گازەتتەرىن شىعارۋعا قازاقستان كومەكتەسىپ جاتىر. ال بىزدە قالاي؟!

ءبىر ەمەس، رەسەيدىڭ 17 وڭىرىندەگى «قازاق قوعامىن» دامىتۋعا بولمە دە بەرىلمەدى، گازەتى دە شىعىپ جاتقان جوق. سوندىقتان وسى ماسەلەگە مەملەكەت كوڭىل بولسە دەيمىز. الەم بويىنشا 42 مەملەكەتتە 5 ميلليون قازاق تۇرىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، سونىڭ باسىم بولىگى رەسەيدە. ەۋروپاداعى قازاقتارعا قاراعاندا، رەسەيدەگى قازاقتار اتا- باباسىنان باستاپ سوندا تۋىپ- وسكەن. ماسەلەن، ومبى، ورىنبور، ساراتوۆ، ماسكەۋ سىندى قالالارىندا اتا- بابالارىنان باستاپ سوندا ءومىر سۇرەتىن قانشاما قازاق وتباسى بار. وسى ماسەلەنى مەملەكەت ۇمىتپاسا دەيمىن»، - دەدى.

قيىر قىستاپ، شەت جايلاپ جۇرگەن قانداستارىمىزدىڭ اتاپ ايتقان مۇقتاجدىقتارى شەشىمىن تاپپايتىن كۇرمەۋى كۇردەلى دۇنيە ەمەس. جاۋاپتى مينيسترلىكتەر تاراپىنان ىنتا مەن جىگەر جەتىسپەگەندىكتەن «تۇرالاپ» تۇرعان ءىس.

قازاقستاننىڭ بەدەلى الەمگە تانىلعان سايىن الىستاعى اعايىننىڭ دا مەرەيى ارتا تۇسۋگە ءتيىستى. ال ءالىپبي ماسەلەسىندەگى تۇيتكىلدى كوكپارداي تارتقىلاپ جۇرگەن زيالى قاۋىم مەن جاۋاپتى مامانداردىڭ ىمىراعا كەلەر كۇنىن زور ۇمىتپەن كۇتەمىز.