قازاقستانعا كوشىپ كەلەتىن قانداستارىمىزدىڭ ازايۋ سەبەبى نەدە؟

استانا. قازاقپارات - مامانداردىڭ پىكىرىنشە، الىس-جاقىن شەتەلدەردەن قازاقستانعا قونىس اۋداراتىن ورالمانداردىڭ قارقىنى سايابىرسۋىنا كوشى-قون زاڭى سەبەپكەر.

وزبەكستاندا تۇرعان ەتنيكالىق قازاق بۋايدا باباقۇلوۆا الماتىعا كوشىپ كەلگەن ءۇش بالاسىنىڭ سوڭىنان ءوزى دە قازاقستانعا قونىس اۋدارعان. ءبىراق ول تاريحي وتانىنا ورالعان كەزدە كوپ كەدەرگىگە جولىققانىن ايتادى.

- وتكەن جىلى شالىمىز ەكەۋىمىز بالالارىمىزعا كوشىپ كەلسەك، ءبىزدى ورالمان رەتىندە قابىلداماي قويدى. ەسەپشوت اشىپ، وعان اۋەلى كۇيەۋىم ەكى ميلليون تەڭگەدەن استام اقشا قۇيىپ، تۇراقتى تىركەۋگە تۇردى. ودان كەيىن التى اي وتكەندە مەن دە سونداي جولمەن تۇراقتى تىركەۋگە تۇردىم. تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ماشاقاتىمەن جۇرگەندە التى ايعى زەينەتاقىمنان ايرىلدىم، - دەيدى بۋايدا باباقۇلوۆا.

«2013 جىلعى زاڭنىڭ كەسىرى»

ورالمانداردىڭ «وتانداس ەل» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ باس حاتشىسى قايرات بايتوللانىڭ سوزىنشە، قازاقستانعا شەتتەن كەلگەن سوڭ مۇنداي قيىندىققا تاپ بولعان تەك بۋايدا باباقۇلوۆا عانا ەمەس. ول ماسەلەنىڭ توركىنىن 2013-جىلى قابىلدانعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭ اكتىلەرىنە ەڭبەك ميگراتسياسى ماسەلەلەرى بويىنشا تۇزەتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭنان ىزدەيدى.

- زاڭعا وزگەرىس ەنگەننەن كەيىن سىرتتان كەلەتىن ورالمانداردىڭ سانى كۇرت ازايعانى بەلگىلى. ويتكەنى سىرتتان كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتار ءتورت جىلدان سوڭ عانا بارىپ ازاماتتىق الاتىن بولدى. بۇل زاڭعا قاراماي كوشىپ كەلگەندەر قازىر قازاقستاندا بوسقىننان دا جامان كۇن كەشىپ ءجۇر، - دەيدى قايرات بايتوللا.

ول بىلتىر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ قاراۋىنا قايتا ءتۇسىپ، بيىل قازان ايىندا سەناتقا جىبەرىلگەن جاڭا كوشى-قون تۋرالى زاڭ جوباسى ماقۇلدانسا، قازاقستانعا كەلەتىن ورالماندار كوبەيۋى مۇمكىن دەپ سانايدى.

كوشى-قون جايلى 2013-جىلعى زاڭ قازاقستانعا ورالمانداردىڭ كەلۋىن شەكتەپ وتىرعانىن دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ ەڭبەك، الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە كوشى-قون كوميتەتىنىڭ ەتنيكالىق جانە ىشكى كوشى-قوندى رەتتەۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى مارات توقسانبايەۆ تا راستايدى.

- قازىرگى قولدانىستاعى زاڭ بويىنشا ەڭ اۋەلى كوشىپ كەلگەن ادام تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋى كەرەك. تۇراقتى تىركەۋدەن، تەكسەرۋدەن وتكەننەن كەيىن عانا ورالمان ماسەلەسىنە يە بولادى. بۇل - ءبىرىنشى كەدەرگى. ەكىنشىسى - ازاماتتىق الۋ ماسەلەسى. بۇرىن جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن ازاماتتىق الاتىن، بىردەن ورالمان مارتەبەسىن الاتىن. مىنە، وسى ماسەلەلەرگە بايلانىستى كوش توقتاپ تۇر، - دەيدى ول.

كوشىپ كەلۋشىلەر ەكى جىلدا جەتى ەسە ازايعان

2013-جىلى ماقۇلدانعان كوشى-قون زاڭى نەگىزىندە ۇكىمەتتىڭ «ورالمانداردى قونىستاندىرۋ ءۇشىن وڭىرلەردى ايقىنداۋ تۋرالى» 248-قاۋلىسى (2014-جىلعى 20- ناۋرىز) شىققان. ول قاۋلى نەگىزىندە ورالمانداردى قابىلدايتىن جەتى وبلىس قانا (اقمولا، اتىراۋ، باتىس قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان جانە شىعىس قازاقستان) اتالعان. ءبىراق ۇكىمەتتىڭ سول جىلى شىلدەنىڭ 8 ءى كۇنى قابىلداعان 783-قاۋلىسى ورالمانداردى قابىلدايتىن تىزىمگە ەلدەگى 14 وبلىستى تۇگەل قوسقان. سوڭعى قاۋلىدان كەيىن ازاتتىققا تۇسىنىكتەمە بەرگەن ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى وكىلى ورالماننىڭ بۇدان بىلاي كەز كەلگەن وبلىسقا بارۋىنا رۇقسات ەتىلگەنىمەن، «ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە كەلگەن ورالمانداردىڭ جول شىعىنى وتەلەتىنىن جانە ولار قىزمەتتىك باسپانامەن قامتاماسىز ەتىلەتىنىن» ايتقان.

ء​بىراق ۇكىمەت ايقىنداعان وبلىستاردىڭ ءبىرى - پاۆلودار وبلىسىنىڭ كوشى-قون ءبولىمىنىڭ اتى-ءجونىن اتاماۋدى وتىنگەن قىزمەتكەرىنىڭ سوزىنشە، ول وڭىرلەر دە ورالمانداردى قابىلداۋعا دايىن ەمەس.

- ۇكىمەت اسىعىس شەشىم قابىلدادى. اۋەلى جەتى ايماقتى ايقىندادى. كەيىن ول قاۋلىنىڭ كۇشىن جويدى. استانا مەن الماتىدان باسقا وڭىرلەردىڭ بارلىعىنا ورالمانداردى قابىلداۋعا بولاتىنى، ءبىراق العاشقى اتالعان جەتى وبلىسقا بارعان ەتنيكالىق قازاقتارعا جاعداي جاسالىناتىنى ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىندا ايقىن كورسەتىلگەن. ءبىراق بيۋدجەتتەن ول وڭىرلەرگە قارجى بولىنگەن جوق. سول سەبەپتى ورالمانداردى قابىلداۋعا مۇمكىندىك جوق. وبلىستىق بيۋجەتتىڭ شاماسى وعان جەتپەيدى، - دەيدى پاۆلودارلىق مامان.

دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قازاننىڭ 20 سى كۇنى جاريالاعان دەرەگىنە قاراعاندا، 2015-جىلدىڭ العاشقى 9 ايىندا قازاقستانعا 3012 ەتنيكالىق قازاق (1164 وتباسى) كوشىپ كەلگەن. بۇل بىلتىرعى وسى مەرزىمدەگى كورسەتكىشتەن (2014 -جىلدىڭ العاشقى 9  ايىندا 7468 ورالمان كەلگەن) ەكى جارىم ەسە، الدىڭعى جىلعى وسى كەزەڭدەگىدەن (2013-جىلدىڭ العاشقى 9  ايىندا 21949 ورالمان كەلگەن) جەتى ەسە از.

مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستانعا بيىل شەتەلدەن ورالعان ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ 78,6 پايىزى - وزبەكستاننان، 6,7 پايىزى - تۇركىمەنستاننان، 6 پايىزى - قىتايدان، 3,1 پايىزى - موڭعوليادان، 5,6 پايىزى باسقا مەملەكەتتەردەن كەلگەن. ولاردىڭ 61 پايىزى - ەڭبەك جاسىنداعى ادامدار، 33 پايىزى - 18 جاسقا دەيىنگى بالالار، 6 پايىزى - زەينەتكەرلەر.

«ازاتتىق»