امەريكالىق اتوم ەلەكتر ستانسالارى قازاقستاندىق ۋراندى تۇتىنۋدى كوبەيتۋ ۇستىندە
بۇل ەلدىڭ نارىقتاعى تۇتىنۋى كولەمىنىڭ 23 پايىزى دەگەن ءسوز (53.3 ميلليون فۋنت). ال بۇعان دەيىن اتالعان ءونىمدى ا ق ش- قا جەتكىزۋ نەگىزىنەن 3 ەلدىڭ - اۆستراليا، كانادا جانە رەسەيدىڭ قۇزىرىندا بولعان.
جالپى العاندا، ەلىمىزدە يادرولىق وتىن نارىعى دەڭگەيى بويىنشا ناتيجە اسا جوعارى. تەك ءبىر جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاندىق ۋراننىڭ ا ق ش- قا جەتكىزىلىمى ءتىپتى 2 ەسەگە دەيىن كوتەرىلدى (2013 -جىلى 6,5 ميلليون فۋنت).
بۇنداي جەتىستىككە جەتۋدىڭ باستى سەبەبى - وزگە باسەكەلەستەرىنە قاراعاندا، قازاقستاندىق ۋراننىڭ سوڭعى ەكى جىلدىڭ ىشىندە ارزانداۋى. مىسالعا العاندا، 2014 - جىلى ق ر- دان تاسىمالدانعان ۋراننىڭ 1 فۋنتى 44.47 دوللاردى قۇرادى، ال ولشەنگەن ورتاشا باعا 46.65 دوللار دەڭگەيىندە تۇردى.
قازاقستان 2007 - جىلدان بەرى يادرولىق وتىن ونەركاسىبىندە ءونىم شىعارۋدى 3 ەسەگە ارتتىرىپ، وسى سالادا كوش باستاپ كەلەدى. حالىقارالىق ساۋدا كوميسسيانىڭ اقپاراتىنشا، قازاقستاندىق يادرولىق وتىننىڭ ەكسپورتى 2014 - جىلى 1.9 ميلليارد دوللارعا باعالاندى. ونىڭ باسىم بولىگى (%63) - 1.2 ميلليارد - قىتايدىڭ ەنشىسىندە، سونداي- اق رەسەي مەن كانادانىڭ دا ۇلەستەرى سالماقتى. ال ا ق ش- قا 112 ميلليون دوللاردىڭ وتىنى تاسىمالداندى.
دەگەنمەن، «ەكسپەرت قازاقستان» جۋرنالىنىڭ جازۋىنشا، ءونىمنىڭ الەمدىك باعاسىنىڭ تومەندەۋى كەزەڭىن باستان كەشىرىپ وتىرعاندىقتان، ەلىمىزدە ۋران ەكسپورتىنىڭ تومەندەۋى بايقالىپ وتىر. سوندا دا، قازاقستان ءوزىنىڭ نارىقتاعى ورنىن تۇراقتى تۇردە نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن ءونىم ءوندىرۋدى جانە سىرتقا شىعارۋدى ارتتىرۋ ۇستىندە. اتاپ ايتقاندا، 2012 - جىلى ءبىزدىڭ ەكسپورت 2.75 ميلليارد دوللاردى، ال ءبىر جىلدان كەيىن 2.33 ميلليارد دوللاردى قۇرادى.
بۇعان شيكىزات قورىنىڭ مولدىعى دا سەپتىگىن تيگىزۋدە. ونىڭ ۇستىنە ءالى زەرتتەلمەگەن، اشىلماعان كەنىش كوزدەرى دە بارشىلىق.
«قاز اتوم ونەركاسىپ» ۇ ا ك» ا ق- نىڭ يادرولىق- وتىن سيكلى جونىندەگى باسقارۋشى ديرەكتورى سەرگەي پولتوراتسكي 8 - قازاندا وتكەن «ەكسپەرت» كلۋبىنىڭ وتىرىسىندا قازاقستاندا ۋران قورى 80-100 جىلعا مولىنان جەتەتىندىگىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ەدى.
«قاز اتوم ونەركاسىپ» الەمدىك نارىققا تابيعي ۋراندى نەگىزگى جەتكىزۋشى بولىپ تابىلادى. الەمدىك نارىققا قازاقستاننان شامامەن 35-40 پايىز تابيعي ۋران شىعارىلادى. قازىرگى ءوندىرۋ كولەمى اياسىندا ۋران قورى الداعى 80-100 جىلعا جەتەدى. بۇل قوسىمشا گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىن ەسەپكە الماعاندا»، - دەيدى ول.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان جولى - 2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى جولداۋىندا بۇل سالانىڭ اسا ماڭىزدىلىعى جايلى كەڭىنەن توقتالىپ وتكەن ەدى.
«يادرولىق ەنەرگەتيكانى دامىتۋدىڭ كەلەشەگىن ۇمىتپاۋ كەرەك. الەمنىڭ تاياۋداعى دامۋ كەلەشەگىندە ارزان اتوم ەنەرگياسىنا دەگەن قاجەتتىلىك وسە تۇسەتىن بولادى. قازاقستان - ۋران وندىرۋدە الەمدىك كوشباسشى. ءبىز ا ە س (اتوم ەلەكتر ستانسالارى) وتىنى ءۇشىن ءتول ءوندىرىسىمىزدى دامىتىپ، اتوم ستانساسىن سالۋعا ءتيىسپىز»، - دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن مەملەكەت باسشىسى.
ەندەشە، وسى سالادا قاداۋ- قاداۋ ىرگەلى ىستەردىڭ نىقتاپ قولعا الىنىپ جاتقانى كوڭىل قۋانتادى.
سولاردىڭ ءبىرى - «قاز اتوم ونەركاسىپ» ۇلتتىق اتوم كومپانياسى» ا ق ترانسفورماتسيالاۋ باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋى.
كۇنى كەشە، ياعني، 16 - قازاندا العاشقى قادام باستاعان بۇل باعدارلامانىڭ ارقاسىندا قازاقستان الەمدىك نارىقتا ۋران ءوندىرىسى بويىنشا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ۋران جەتكىزۋ بويىنشا دا كوشباسشى پوزيتسيالارعا كوشۋى ءتيىس. «قاز اتوم ونەركاسىپ» ۇلتتىق اتوم كومپانياسى» ا ق باسقارما ءتوراعاسى اسقار جۇماعاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، بولاشاقتا اتالمىش باعدارلاما ەل ەكونوميكاسىنىڭ قاينار كوزىنىڭ بىرىنە اينالماق.
ناقتى ايتقاندا، «قاز اتوم ونەركاسىپتىڭ» جاڭا ستراتەگياسىندا 2025 - جىلعا قاراي كومپانيانىڭ قۇنىن 3 ەسەگە ۇلعايتۋ سياقتى دامۋدىڭ شەشۋشى ماقساتتارى بەلگىلەنىپ وتىر.
ا. جۇماعاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، ءوندىرىستى ءارتاراپتاندىرۋ الەمنىڭ اتوم ەلەكتر ستانسالارى ءۇشىن دايىن ءونىم ساتۋ ارقىلى كومپانيانىڭ قوسىمشا تابىس تابۋىنا مۇمكىندىكتەر اشادى.
ترانسفورماتسيا اياسىندا ماركەتينگ قىزمەتىن نىعايتۋعا دا جەتە ءمان بەرىلمەك. اتالمىش بلوكتى كۇشەيتۋمەن قاتار حالىقارالىق ءىرى ۋران ءوندىرۋشى كومپانيالار ءتارىزدى «قاز اتوم ونەركاسىپ» ونىمدەرىن ساۋدالايتىن ترەيدينگ كومپانياسىن قۇرۋ دا جوسپارلانعان.
«سونداي- اق وزگەرىستەر جوسپارىندا بارلىق كۇشتى نەگىزگى قىزمەتكە جۇمىلدىرۋ ماقساتىندا كومپانيانىڭ ۇيىمدىق قۇرىلىمىن وزگەرتۋ جانە بەيىندى ەمەس اكتيۆتەردى شىعارۋ دا قاراستىرىلعان. 2019 - جىلعا قاراي نەگىزگى قىزمەتكە قاتىسى جوق قىزمەتتەر كورسەتەتىن 27 بەيىندى ەمەس كاسىپورىن، اتاپ ايتقاندا، ءتۇرلى حيميالىق ءوندىرىس ورىندارى مەن سەرۆيستىك كومپانيالار «قاز اتوم ونەركاسىپ» قۇرامىنان شىعارىلادى»، - دەيدى كومپانيا باسشىسى.
ا. جۇماعاليەۆ كومپانيادا قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باعدارلاماسى كۇشەيتىلىپ، پايدالى قىزمەت كورسەتكىشىنىڭ ورىندالۋىنا قاراي ەڭبەككە اقى تولەۋدىڭ سارالانعان جۇيەسى ەنگىزىلەتىنىن، قىزمەتكەرلەردىڭ جەكە ءوسۋى مەن كوشباسشىلىق ساپاسىن دامىتۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالاتىنىن اتاپ كورسەتتى.
ترانسفورماتسيا باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋ راسىمىنە قاتىسقان «سامۇرىق- قازىنا» ۇ ءا ق» ا ق باسقارما ءتوراعاسى ءومىرزاق شوكەيەۆتىڭ ايتۋىنشا، «قاز اتوم ونەركاسىپ» كومپانياسىندا بۇل ۇدەرىستى دەر كەزىندە جانە دۇرىس ىسكە قوسۋ ءۇشىن كوپ كۇش- جىگەر جۇمسالعان. «ءبىز الدىمەن «قاز اتوم ونەركاسىپ» ا ق ترانسفورماتسيا باعدارلاماسىنىڭ ۇزاقمەرزىمدى ماقساتتارى مەن باستامالارىن انىقتاپ الدىق، ونىڭ ءبارى ديرەكتورلار كەڭەسى بەكىتكەن كومپانيانىڭ جاڭا ستراتەگياسىندا كورىنىس تاپقان»، - دەدى ول. سونداي- اق، ءو. شوكەيەۆ «قاز اتوم ونەركاسىپتىڭ» جاڭا ستراتەگياسىندا 2025 - جىلعا قاراي كومپانيانىڭ قۇنىن 3 ەسەگە ۇلعايتۋ سياقتى دامۋدىڭ شەشۋشى ماقساتتارى بەلگىلەنگەنىن اتاپ ءوتتى.
ارينە، مۇنداي زور ماقساتتارعا 1-2 جىلدا قول جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس ەكەندىگى تۇسىنىكتى. ويتكەنى، ترانسفورماتسيا - ۇزاقمەرزىمدى ۇدەرىس. «ونىڭ ناتيجەسىن ءبىز 2018 - جىلدان باستاپ كورۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز»، - دەدى «سامۇرىق- قازىنا» ۇ ءا ق» ا ق باسقارما ءتوراعاسى.
ەندەشە، جاسىل ەكونوميكانى باستى باعىت رەتىندە ۇستانىپ وتىرعان قازاقستاننىڭ وسىناۋ تىڭ باستاماسى ەل ەكونوميكاسىنىڭ قۋاتتانۋىنىڭ قاينار كوزدەرىنىڭ ءبىرى بولاتىندىعى داۋسىز.
ەرلان قوجاكەلديەۆ
