دۇنيەءجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ارنايى توبى وزبەكستانداعى قازاقتارمەن كەزدەسۋ وتكىزدى
«وزبەكستانداعى جالپى حالىقتىڭ سانى - 27 ميلليوننان استام. ال، بەيرەسمي مالىمەت بويىنشا 1,5 ميلليونى قازاقتار. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن وزبەكستانداعى قازاقتار ونداعى حالىقتىڭ %4 ىن قۇراعان. ءبىرىنشى ورىندا - وزبەكتەر، سوسىن - ورىستار، ءۇشىنشى ورىندا - تاجىكتەر، ال، ءتورتىنشى ورىنعا - قازاقتار تابان تىرەيدى. 1991 -جىلدان كەيىن وزبەكستانداعى قازاقتاردىڭ كوپشىلىگى قازاقستانعا كوشىپ كەلدى.
رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، 1991-2007 -جىلدارى قازاقستانعا كەلگەن قازاقتاردىڭ %61 ى وزبەكستاننان قونىس اۋدارعان. كەڭەس وداعى ىدىراعان جىلداردا وزبەكستاندا 700 گە تارتا قازاق مەكتەبى بار ەدى. قازىرگى كۇنى 235 مەكتەپتە 100 مىڭنان استام وقۋشى ءبىلىم الادى. وزبەكستاننىڭ حالىققا ءبىلىم بەرۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 2002-2003 -جىلدارى قازاق- وزبەك تىلىندە ءدارىس بەرەتىن ارالاس مەكتەپتەردىڭ سانى 581 بولسا، 2006-2007 -جىلدارى 521 ارالاس مەكتەپ بولعان. ال، تازا قازاق مەكتەپتەرىنىڭ سانى 234 كە جەتكەن. مەكتەپتەردە ساباق لاتىن جازۋىمەن وقىتىلادى، جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەپتەرى 9 -سىنىپقا دەيىن عانا ءبىلىم بەرەدى. ودان كەيىنگى ءبىلىم كوللەدجگە اۋىستىرىلادى. ونداعى ساباقتار تەك وزبەك، ورىس تىلدەرىندە عانا جۇرگىزىلەدى»، - دەگەن ەدى ءبىر سۇحباتىندا تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى قالىبەك قوبىلاندين مىرزا.
قازاقتاردىڭ ەڭ كوپ ورنالاسقان جەرلەرى قاراقالپاقستان مەن تاشكەنت. قاراقالپاقستاندا قازاقتاردىڭ 15 پايىزى، تاشكەنت وڭىرىندە 15 پايىزى، ال، قالعان 15 پايىزى جىزاق، بۇقارا جانە ناۆوي وبلىستارىندا تۇرادى. قازاقتار تۇتاس اۋدان، اۋىل بولىپ شوعىرلانعان. مۇنداعى قازاقتاردىڭ باستى ايىرماشىلىعى - وزبەكستان اۋماعىندا قالىپ، ەجەلدەن وسى ايماقتا تۇرىپ، تەرەڭ تامىر تارتقان ۇلت بولىپ تابىلادى. ونىڭ ۇستىنە ايماقتاردا، ەلدى-مەكەندەردە تىعىز ورنالاسۋ بالالاردىڭ ءوز انا تىلىندە وقىپ ءبىلىم الۋىنا مۇمكىندىگى زور. ولار وزدەرىن وزبەك جەرىندە قازاق دياسپوراسىمىز دەپ سانامايدى. كەرىسىنشە، ءتۇپ تامىرىمىز تەرەڭدەگەن اتامەكەندەمىز دەپ ەسەپتەيدى.
وزبەكستاندا تۇراتىن قازاقتارعا رۋحاني، مادەني قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ دەلەگاتسياسى جۋىقتا وزبەكستاننىڭ تاشكەنت، سامارقاند قالالارىندا جانە ناۆوي وبلىسىندا كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ، ءىسساپاردا بولىپ قايتتىق. «تاشكەنت» اۋەجايىنان وزبەكستان رەسپۋبليكالىق ۇلتارالىق مادەنيەت ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ناسرەددين مۋحامماديەۆ، قازاقستاننىڭ ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى رۋسلان رۋستامبەكوۆ، ناۋرىز ايداروۆپەن بىرگە ءبىر توپ قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرى قارسى الدى.
تاشكەنتتەگى رەسپۋبليكالىق ۇلتارالىق مادەنيەت ورتالىعىنىڭ كىشى زالىندا «قازاق حالقىنىڭ ۇلى ويشىلى - اباي قۇنانبايەۆتىڭ تۋعانىنا 170 جىل» جانە «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» اتتى جولداۋدى ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا حالىقارالىق «دوڭگەلەك ۇستەل» سۇحباتتارى بولىپ ءوتتى. ونىڭ مودەراتورى اكادەميك ساتتار ءماجيتوۆ بولدى.
«تۇركىستان» سارايىندا ەكى ەلدىڭ ونەر شەبەرلەرىنىڭ «دوستىق» حالىقارالىق ونەر فەستيۆالى اتتى گالا كونسەرتى ءوتتى. قازاقستاننان «دەنار» جانە «سەرىلەر» توبى، ءبيشى گۇلنار نۇرسۇلتان مەن ءداستۇرلى ءانشى ۋاتقان زاحان ءوز ونەرلەرىن كورسەتتى. جيىنعا حالىق كوپ جينالدى. كونسەرتتى تاماشالاۋعا كەلگەن ءدۇيم حالىق وزدەرىنىڭ ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، راحمەتىن ايتىپ، كوڭىلدى كۇيدە ۇيلەرىنە قايتتى.
قازاقستاندىق قوناقتار، ونەرپاز ءانشى، دومبىراشى جاستار مەن جەرگىلىكتى مادەني ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جەڭىل اۆتوكولىكپەن جۇيتكىپ وتىرىپ، تال تۇستە ناۋاي وبلىسىنىڭ «نۇر اتا» اۋدانىنا كەلدىك. بىزدەردى ناۋاي قالالىق مادەني ورتالىعىنىڭ ءتوراعاسى كلارا سادىربايەۆا مادەني ورتالىقتىڭ جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە كۇتىپ الدى. مۇنداعى سەيىتقۇل اتا مەن دانىشپان ايتەكە ءبيدىڭ كەسەنەسىنە ءتاۋ ەتتىك. سامارقاندتا بولىپ، ءامىر، تەمىر بابالاردىڭ، تاشكەنتتە تولە ءبي بابامىزدىڭ باسىنا بارىپ، قۇران باعىشتادىق. ايتەكە ءبي مۇراجايىنا كىرىپ، قولتاڭبالارىمىزدى قالدىردىق. ءتۇس اۋا قالانىڭ ورتاسىنداعى مەيرامحانادا جەرگىلىكتى اقساقالدارمەن سۇحباتتاس بولىپ، ونەرپاز جاستاردىڭ شاعىن كونسەرتىن تارتۋ ەتتىك. ولارمەن بىرگە ناۋايلىق وپەرالىق ءانشى، بىرنەشە كونكۋرستىڭ لاۋرەاتى سەرجان جاناحمەتوۆ ابايدىڭ ولەڭدەرىن ورىنداپ، كوپشىلىكتىڭ قۇرمەتىنە بولەندى. د ق ق ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات اسىل ۇلى كلارا سادىربايەۆاعا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىق مەرەكەلىك مەدال قۇرمەتپەن تابىس ەتتى.
ناۆوي وبلىسىنداعى قازاق قانداستارىمىزبەن جولىعىپ، جاعدايلارىمەن تانىستىق. الىستان ىزدەپ بارعانىمىزعا ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى. تاشكەنت پەن ناۆوي قالاسى 650 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان. جول بويىنداعى اۋىلدار جاپ-جاسىل، تازا، كوزگە تارتىمدى. حالقىنىڭ ەڭبەكقورلىعىن وسىدان-اق كورۋگە بولادى.
ءبىزدىڭ شەتەلدەگى اعايىندارمەن كەزدەسىپ، ولارمەن ديدارلاسىپ قايتۋىمىزعا قولداۋ كورسەتىپ، دەمەۋشىلىك جاساعان مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تىلدەردى ۇيىمداستىرۋ جانە قوعامدىق- ساياسي جۇمىس كوميتەتى مەن «سامۇرىق قازىنا» ءا ۇ ق- ىنا العىسىمىز شەكسىز. الىستاعى اعايىن امان بولسىن!
بوتاگوز ۋاتقان
الماتى - تاشكەنت - ناۆوي - تاشكەنت - الماتى
BAQ.kz
