بەيىمبەت مايلين. ... دەگەن ەكەن
بىرگە دەم الۋ ءۇشىن كەيىندەۋ كەلمەكشى بولىپ بەيىمبەت قالادا قالادى.
سودان ەلگە بۇرىن كەلگەن گۇلجامال بەيىمبەتتى قۋانتۋ نيەتىمەن، ول كەلگەنشە: كۇيمەلى ات، بەس قۇلىندى بيە، بىرنەشە سيىر، ءبىر قوراداي قوي، كيىم- كەشەك، كىلەم سياقتى ءۇي جيھازدارىن ساتىپ الادى عوي.
بۇعان قوسا تاڭداپ ءجۇرىپ العان ەكى كوك اربا مەن ءشوپ شاباتىن ماشينا دا ءۇي ماڭىنىڭ قارا- قۇراسىن مولايتادى. سودان اق كوڭىل، مەيىربان گۇلجامال وزىنشە بەيىمبەتتى قۋانتپاقشى بولىپ، بار جايدى ايتىپ حات جازادى عوي. سوندا حاتتى وقىپ، قاتتى رەنجىگەن بەيىمبەت: «مەنى ساۋداگەر دەيسىڭ بە، الدە كاپيتاليست بولادى دەپ ءجۇرمىسىڭ؟ ماسقارالىق جاساپسىڭ! ءبارىن دە سات! جۇرتقا تارات! وسى مىنەزىڭ ءۇشىن سەنەن ءبىرجولا بەزۋگە بارمىن!..» دەپ دەرەۋ جاۋاپ حات جازعان ەكەن.
بەيىمبەتكە قالاۋلى جار بولعان گۇلجامال وسى وقيعانى بەرتىن كەلگەنشە ەسىنە الىپ:
- بەيىمبەت اشۋلانبايتىن ەدى، اشۋلانسا قاتتى كەتەتىن. مەنىڭ سونداعى قىلىعىما كۇيىنگەندىگى سونشا، - ءبىر مەزەت مەنى كورمەي كەتۋدى دە ويلاپتى... اقىرى دەمالىسقا، ەلگە كەلىسىمەن ساتىپ العان دۇنيەنى جۇرتقا تەگىس تاراتىپ بەردى، - دەپ وتىرادى ەكەن.
***
جازۋعا دەن قويعاندا كۇي تالعامايتىن جازۋشىنىڭ ءبىرى بەيىمبەت بولعان. كۇندىز بولا ما، ءتۇن بولا ما نەمەسە تىنىشتىق پا، شۋ ما - ول ءۇشىن ءبارى ءبىر ەدى دەيدى.
بىردە ءتۇن ورتاسى بولسا كەرەك، ءۇي-ءىشى تەگىس شىرت ۇيقىدا بولسا كەرەك. ءبىر ۋاقىتتا بەيىمبەتتىڭ :
- گۇلجامال، ا گۇلجامال! - دەگەن داۋسى ەستىلەدى.
- ە، نە بوپ قالدى؟! - دەپ گۇلجامال دا باسىن كوتەرىپ الادى عوي. سوندا بەيىمبەت:
- وسى كۇرىشتى تاتارشا قالاي اتاۋشى ەدى؟ - دەپتى.
- وي ءتايىر- اي، بىردەڭە بولىپ قالعان ەكەن دەسەم، «دۇگ» دەيدى تاتارلار...
- بولدى- بولدى، ەندى ۇيىقتاي بەر! - دەپ، بەيىمبەت جازۋعا كىرىسىپ كەتكەن ەكەن.
***
بەيىمبەتتىڭ ءوز كىندىگىنەن بەس بالاسى بولسا، بۇعان قوسا پاناسىز قالعان ءۇش بالانى اسىراپ العان. ادەتتەگىدەي، بىردە بار ىنتاسىمەن جۇمىس ىستەپ وتىرسا بالالار اسىر سالىپ ويناپ، شۋىلداپ قويماسا كەرەك. سوندا قاشاندا قاس- قاباعىنا قاراپ، بەيىمبەتتىڭ جازۋىنا جاعداي جاساپ وتىراتىن جۇبايى گۇلجامال جاڭاعى تىڭداماعان بالالارىنىڭ ءبىرىن جازالاپ، جىلاتىپ قويسا كەرەك. بۇعان بەيىمبەت كادۋىلگىدەي كەيىپ:
- گۇلجامال- اۋ، نەڭ بار ءوز بەتىمەن ويناپ جۇرگەن بالالاردا، مەن سولاردىڭ ايقاي- شۋىن ەستىپ وتىر عوي دەيمىسىڭ! ەستىسەم دە كەدەرگىسىنىڭ جوق ەكەنىن بىلمەيمىسىڭ! - دەگەن ەكەن.
***
1928 -جىلى قازاقستان باسپاسىندا باس رەداكتور بولىپ تۇرعان جەرىنەن ءسابيت مۇقانوۆ لەنينگرادقا وقۋعا كەتەدى. سابەڭنىڭ ورنىنا پارتيانىڭ ولكەلىك كوميتەتى ىڭعايلى ادام دەپ بەيىمبەت مايليندى شاقىرادى. سوندا بەيىمبەت باس رەداكتورلىققا كەلىسىم بەرمەي، ورنىنا عابيت مۇسىرەپوۆتى ۇسىنادى. ال عابەڭ بولسا، بۇرىن رەداكسيا قىزمەتىندە ىستەمەگەنىن ايتىپ، كەلىسە قويماپتى. بەيىمبەت ەكەۋىن ءبىرازعا دەيىن جوعارعى جاق مازالاي بەرسە كەرەك. سوندا بەيىمبەت عابيت مۇسىرەپوۆكە:
- سەن باسشىلىقتى ال، سوۆەشانياعا، جينالىستارعا ءجۇرىپ تۇر، ال رەداكتورلىق جۇمىس بىتكەندى ءوزىم تىندىرام، - دەپ قوياردا- قويماي كوندىرگەن ەكەن.
***
بەيىمبەت مايلين 1935 -جىلى تولتىرعان دوكۋمەنتىندە «كاسىبى؟» دەگەن سۇراققا: «جۋرناليست»، «ستاجى» دەگەن سۇراققا: «ون جەتى جىل» دەپ جاۋاپ قايىرعان ەكەن.
***
ءسوز زەرگەرى بەيىمبەت مايلين 1930 -جىلى ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ «دالا» پوەماسىن وقىپ شىعىپ، اقىننىڭ شالىمىنا ءتانتى بولىپ:
- ەندى مەن ولەڭ جازباسام دا بولادى، - دەگەن ەكەن.
ەل اۋزىنان جيناعان: اقسەلەۋ سەيدىمبەك
adebiportal.kz
