تىرىدەي جەرلەنگەن كەيۋانا

 استانا. قازاقپارات - ءبىزدىڭ اۋىلدا ەرلى- زايىپتى قاريالار تىرشىلىك ەتەتىن. بالالارى جوق.

 اۋىلدىڭ كونەكوز كىسىلەرى ول قاريالاردىڭ ءبىر ۇل، ءبىر قىزى بولعان دەسەتىن. ءبىراق ءبىرى 4-تە، ءبىرى 2 جاستا بولعاندا، بالالاردىڭ ەكەۋى بىردەي، جۇمباق جاعدايدا ءبىر كۇندە قايتىس بولىپتى. جۇمباق جاعدايدا دەيتىنى ەكى بالا دا اۋىرماعان. جانە ءبىر ءتۇنى قايتىس بولعان. سول كەزدە اۋىل ىشىندە «بالالاردى اناسى ءوزى ولتىرگەن» دەگەن قاۋەسەت تە تاراعان ەكەن.

كەيۋانا كورشى- قولاڭمەن ارالاسپايتىن، ەشكىممەن سويلەسپەيتىن كىسى ەدى. ءتۇسى وتە سۋىق بولاتىن. ۇنەمى قارا كيىم كيىپ، قارا ورامال ورانىپ جۇرەتىن. ول اجەيدى بالالار «مىستان كەمپىر» دەپ اتايتىنبىز. بالا بىتكەن ول ءۇيدىڭ ماڭىنا جولامايتىن. ويتكەنى، اجەي بىردە باقشاسىنا تۇسكەن ءبىر بالانى ۇستاپ الىپ ولىمشە ەتىپ ساباعان. سودان كەيىن بالا بىتكەن ول ۇيدەن اۋلاق جۇرەتىنبىز.

ال اقساقال وتە مومىن كىسى بولاتىن. كەيدە قورعان سىرتىنا شىعىپ كىسىلەرمەن اڭگىمەلەسىپ قالاتىن. ونداي كەزدە «مىستان كەمپىر» قاباعىنان قار جاۋىپ ءبىر قاراعاندا اقساقال اڭگىمەسىن سول جەردەن دوعارىپ، قوشتاسپاستان اسىعىس قورعانىنا كىرىپ كەتەتىن. «مىستان كەمپىردىڭ» سۇسىنان قايمىعا ما، ايتەۋىر اۋىل قاريالارى دا اقساقالمەن اڭگىمە قىلۋعا قۇشتار بولا قويمايتىن. كوپشىلىك باس يزەپ امانداسىپ، وتە شىعاتىن.

كۇندەردىڭ- كۇنىندە «مىستان كەمپىر» قايتىس بولدى. مۇنى ەستىگەن بالالار قۋانىسىپ قالدىق. ال ۇلكەندەر جاعى اقساقالعا كوڭىل ايتىپ كىرىپ شىعىپ جاتتى. «مىستان كەمپىردى» سول كۇنى اۋىل ماڭىنداعى زيراتقا جەرلەدى. جەرلەۋ راسىمىندە دە كوپ كىسى بولماپتى. جەرلەپ قايتقان سوڭ كىسىلەر تەز تاراسىپتى. قاريا ۇيدە جالعىز قالادى.

تۇندە ۇيىقتاپ جاتقان قاريانىڭ قۇلاعىنا بىرەۋدىڭ اعاشتى تىرنالاعان داۋىسى كەلىپ، ويانىپ كەتەدى. داۋىس تەرەزە جاقتان شىعىپ جاتادى. قاريا ورنىنان تۇرىپ تەرەزەگە بارادى. پەردەنى اشاقاندا ءوز كوزنە ءوزى سەنە المايدى. كەمپىرى اۋزىن ايقارا اشىپ، تەرەزەنىڭ جاقتاۋىن تىرمالىپ تۇر. جالىنىشتى ۇنمەن «مەن ولگەن جوقپىن، مەنى قازىپ ال» دەيدى. قاريا تەرەزەنى اشپاق بولعاندا كەمپىرى ساعىم بولىپ جوق بولىپ كەتەدى.

قاريا ەرتەڭىندە تۇندە كورگەنىن كورشىسىنە ايتىپ، «جۇرەگىم بىردەڭەنى سەزەدى، كەمپىرىم ءتىرى سياقتى، بارىپ قازىپ الايىق» دەيدى. مىنا شال جىندانايىن دەگەن بە دەپ ويلاعان كورشىسى «ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس» دەپ قاريانى جۇباتادى. ەرتەڭىندە تۇندە قاريا كەمپىرىن تاعى كورەدى. كەمپىرى تاعى دا «مەن ولگەن جوقپىن، مەنى قازىپ ال، قۇتقار» دەپ جالىنادى.

ەرتەڭىندە قاريا كورشى ماڭداعى ءۇيدىڭ اقساقالدارىنىڭ بارىنە بولعان جايدى ايتىپ، «كەمپىرىمدى قازىپ الايىق» دەيدى. ءبىراق اۋىل ادامدارى «كەمپىرى ولگەن سوڭ مىنا شال اقىلىنان اداسىپتى. كەمپىرى الىپ كەتكەلى ءجۇر» دەپ اقساقالدىڭ ايتقانىنا سەنبەيدى. «مىستان كەمپىردى» قايتا قازىپ الۋعا ەشكىم كەلىسپەيدى.

ءۇشىنشى ءتۇنى دە كەمپىرى ءۇيدىڭ تەرەزەسىن تىرمالىپ «قۇتقار» دەپ جالىنادى. قاريا تاڭەرتەڭ تۇرا سالا، قولىنا كۇرەك الىپ، اۋىل سىرتىنداعى زيراتقا جول الادى. قولىنا كۇرەك الىپ كەتىپ بارا جاتقان قاريانى كورشىس كورىپ، ءمان- جايدى بىردەن ۇعادى. ەكى- ءۇش كورشىنى جيناپ، قاريانىڭ سوڭىنان زيراتقا بارادى. بۇلار بارعاندا قاريا مولانى قازىپ، تابىتتى سىرتقا شىعارىپ، بەتىن اشىپ جىلاپ وتىر ەكەن. جاقىن بارىپ قاراعان كورشىلەر «مىستان كەمپىردىڭ» اۋزى ايقارا اشىق جاتقانىن، اعاشتى تىرنالاي بەرىپ، تىرناقتارىنىڭ ەتى شىعىپ، قانعا بويالىپ جاتقانىن كورەدى.

 

(ماقالا ورىس تىلىنەن اۋدارىلعان)

  «الاش ايناسى»