سپورت پاديشاسى
تورتكۇل دۇنيەنىڭ تەڭدەسسىزدەرى باس قوسقان بۇعان دەيىنگى جارىستاردا نەگىزگى باسەكەلەستىك ادەتتە ا ق ش پەن رەسەي كوماندالارى اراسىندا ءوربيتىن.
كوبىنە- كوپ جانكۇيەرلەر وسى قوس الپاۋىت مەملەكەت وكىلدەرىنىڭ ءوزارا تارتىسىن تاماشالاپ، ءماز- مەيرام بولاتىن. ال بەيجىڭدەگى باسەكەدە ەشكىم كۇتپەگەن ناتيجە تىركەلىپ، كەنيانىڭ سپورتشىلارى ءوز تاريحىندا تۇڭعىش رەت دۇنيەجۇزىلىك دودادا دارا شىقتى.
اسپاناستى ەلىندە قارا قۇرلىقتىڭ وكىلدەرى 7 التىن، 6 كۇمىس جانە 3 قولا مەدالدى قورجىنعا سالىپ، كوماندالىق باسەكەدە باس جۇلدەنى ولجالادى.
بۇل جۇلدەلەردىڭ دەنىن كەنيا سپورتشىلارى ءتۇرلى قاشىقتىقتار بويىنشا وتكەن جەلاياقتاردىڭ سايىسىندا جەڭىپ الدى. تارقاتىپ ايتساق، ەرلەر اراسىندا دەۆيد رۋديشا (800 مەتر)، اسپەل كيپروپ (1500 مەتر)، نيكولاس بەتت (400 مەتر، كەدەرگىلەر) جانە ەزەكيل كەمبوي (3000 مەتر، كەدەرگىلەر)، ال ايەلدەر باسەكەسىندە ۆيۆيان چەرۋويت (10000 مەتر) مەن حيۆين دجەپكەموي (3 000 مەتر، كەدەرگىلەر) سىندى سپورتشىلار الدارىنا جان سالمادى. تاعى ءبىر باس جۇلدەنى نايزا لاقتىرۋشى دجۋليۋس يەگو يەلەندى. راسىندا دا، ولاردىڭ بۇل تابىسى كوپشىلىكتى تاڭداندىرماي قويمادى.
الەم چەمپيوناتىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەكىنشى ورىندى يامايكا قۇراماسى يەلەندى. داڭقى جەر جارعان ۋسەين بولتتىڭ وتانداستارى 7 التىن، 2 كۇمىس جانە 3 قولا مەدالدى قورجىنعا سالدى. ال ايگىلى ا ق ش قۇراماسى نەبارى ءۇشىنشى ورىندى قاناعات تۇتتى. امەريكالىقتار 6 التىن، 6 كۇمىس جانە 6 قولا جۇلدەنى ەنشىلەدى. ودان كەيىنگى ورىندارعا ۇلى بريتانيا (4 التىن+1 كۇمىس+2 قولا)، ەفيوپيا (3+3+2)، پولشا (3+1+4)، كانادا مەن گەرمانيا (2+3+3)، رەسەي (2+1+1) جانە كۋبا (2+1+0) قۇرامالارى جايعاستى.
مىنە، الەم چەمپيوناتىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ۇزدىك وندىقتىڭ قاتارىنا وسى كوماندالار ەندى. سونىمەن قاتار قىتاي (1+7+1)، گوللانديا (1+1+1)، وار (1+0+2)، بەلارۋس (1+0+1)، كولۋمبيا، چەحيا، ەريترەيا، يسپانيا جانە سلوۆاكيا (1+0+0) ەلدەرىنىڭ ءانۇرانى بەيجىڭ كوگىندە ءبىر مارتە شىرقالدى.
سپورتتىڭ بۇل تۇرىنە ءبىزدىڭ ەرەكشە نازار اۋدارۋىمىز بەكەر ەمەس. سەبەبى ءدۇبىرلى دودالاردا ەڭ كوپ مەدال ءداپ وسى جەڭىل اتلەتتەر سايىسىندا تاراتىلاتىنى بەلگىلى. تارقاتىپ ايتساق، وليمپيادا ويىندارى مەن الەم چەمپيوناتىندا بارلىعى 47 جۇلدە جيىنتىعى ساراپقا سالىنادى. وسىدان- اق جەڭىل اتلەتتەر باسەكەسىندە قاي مەملەكەتتىڭ كوشى ىلگەرى بولسا، كەشەندى جارىستاردىڭ جالپى كوماندالىق ەسەبىندە دە سول ەلدىڭ ورەندەرى وزاتىنىن الدىن الا اڭعارۋعا بولادى. سول سەبەپتى دە جەڭىل اتلەتيكانى جانكۇيەر قاۋىم «سپورت پاديشاسى» دەپ اتايدى.
تاريحقا ۇڭىلسەك، جەڭىل اتلەتيكادان الەم چەمپيوناتى 1983 -جىلدان بەرى ۇزدىكسىز ۇيىمداستىرىلىپ كەلەدى. حەلسينكيدە تۇساۋى كەسىلگەن جارىستا 153 مەملەكەتتەن 1355 ۇمىتكەر قاتىسىپ، 41 جۇلدەلەر جيىنتىعى ءۇشىن تالاستى. بۇل تارتىس گەرمانيا دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ (گ د ر) جەڭىسىمەن اياقتالدى. نەمىستەر 22 (10 التىن+7 كۇمىس+5 قولا) رەت جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلدى. ا ق ش (8+9+7) پەن ك س ر و- نىڭ (6+6+11) گ د ر- دان جۇلدەسى كوپ بولعانىمەن، التىننىڭ ازدىعىنان ولار باستى قارسىلاستارىنا جول بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. فينلياندياداعى جارىستا كەڭەس وداعى قۇرامىندا 4x100 ەستافەتالىق سايىستا ونەر كورسەتكەن قاراعاندىلىق جەلاياق ۆلاديمير مۋراۆيەۆ قولا مەدالدى يەلەندى.
1987 -جىلى ريمدە وتكەن جارىستا گدر قۇراماسى تاعى دا توپ جاردى. بۇل جولى نەمىستەر 31 (10+11+10) جۇلدەگە قول جەتكىزدى. ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىندارعا قايتا اقش (10+4+6) پەن ك س ر و (7+12+6) كوماندالارى جايعاستى. جەلاياقتاردىڭ ەستافەتالىق سايىسىندا وداقتىڭ جۇيرىكتەرى تەك امەريكالىقتاردان عانا قالىپ قويىپ، كۇمىس مەدالدى ەنشىلەدى. سول كوماندانىڭ ساپىندا ءبىزدىڭ ۆلاديمير مۋراۆيەۆ تا ب ا ق سىنادى.
سونداي- اق مارافونشى زويا يۆانوۆا كۇمىس السا، ءۇش قارعىپ سەكىرۋدە ولەگ ساكيركين قولاعا قول سوزدى.
1991 -جىلعى جارىستى توكيو قابىلدادى. كۇنشىعىس ەلىندە ا ق ش سپورتشىلارىنىڭ اسىعى الشىسىنان ءتۇسىپ، ولار 26 (10+8+8) رەت جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلدى. ەكىنشى ورىن كسرو- عا (9+9+11) بۇيىرسا، ءۇشىنشى ساتىعا گەرمانيا (5+4+8) جايعاستى.
سودان كەيىن بۇرىنعى «باۋىرلاس» رەسپۋبليكالاردىڭ بارلىعى تاۋەلسىزدىك الىپ، جەكە- جەكە وتاۋ تىكتى.1993 - 2013 -جىلدار ارالىعىندا وتكەن الەم چەمپيوناتتارىنىڭ ناتيجەلەرىنە كوز جۇگىرتسەك، ساناۋلى عانا مەملەكەت وكىلدەرىنىڭ ۇزدىك ۇشتىكتىڭ قاتارىنا قوسىلعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ولار - ا ق ش، رەسەي، گەرمانيا، كۋبا، فرانسيا، ەفيوپيا، يامايكا جانە كەنيا. سول سەگىز كوماندانىڭ اراسىندا امەريكالىقتار مەن ورىستاردىڭ شوقتىعى بيىك ەكەنى ەش داۋ تۋعىزبايدى. دەسەك تە، بيىلعى جارىستا كەنيا مەن يامايكانىڭ جەڭىل اتلەتتەرى باستى قارسىلاستارىن باسىپ وزدى.
قازاقستان دەربەس كوماندا رەتىندە الەمدىك دوداعا 12 مارتە قاتىسىپ، 7 رەت جۇلدەلى ورىنداردى يەلەندى. اتاپ ايتساق، 1993 -جىلى گەرمانيانىڭ شتۋتگارت قالاسىندا سىرىقپەن سەكىرۋ سايىسىندا گريگوري ەگوروۆ كۇمىس مەدالدى ولجالادى. وتانداسىمىز ۋكراينانىڭ ماقتانىشى سەرگەي بۋبكانى عانا العا جىبەردى.
جالپى، شىمكەنت قالاسىندا تۋىپ- وسكەن بۇل جىگىتتىڭ سپورتتىق ءومىربايانىندا تولاعاي تابىستار از بولعان جوق. ول - سەۋل وليمپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، جابىق عيماراتتا وتكەن الەم جانە ەۋروپا چەمپيوناتتارىنىڭ ەكى دۇركىن كۇمىس جۇلدەگەرى، ەۋروپا چەمپيوناتىندا ەكىنشى ورىن الدى. نەگىزى، ايتۋلى سپورتشىنىڭ تۇعىرى بۇدان دا بيىك بولۋعا ءتيىس ەدى. ءبىراق جەرلەسىمىز كوپ جاعدايدا سەرگەي بۋبكا، راديون گاتاۋللين جانە پەتر بوچكاريەۆ سىندى الەمگە ايگىلى سىرىقپەن سەكىرۋشىلەردىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ قويدى. كەيىننەن قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ەگوروۆ الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس مەدالىمەن قاتار، ازيا ويىندارى جانە قۇرلىق بىرىنشىلىگىندە باس جۇلدەنى ولجالادى.
1995 -جىلى گەتەبورگتا 100 مەترگە كەدەرگىلەر ارقىلى جۇگىرگەن ولگا شيشيگينا كۇمىس السا، 2001 -جىلى ەدمونتوندا ول قولاعا قول سوزدى. الماتىلىق ارۋ سكانديناۆيا تۇبەگىندە اقش جەلاياعى گەيل ديۆەرسكە ەسە جىبەرسە، ۇيەڭكى جاپىراقتار ەلىندە امەريكانىڭ قوس جۇلدىزى - اندجانەتت كيركلەنت پەن گەيل ديۆەرستەن قالىپ قويدى.
داڭقتى سپورتشىمىزدىڭ دا ءجۇرىپ وتكەن جولى جانكۇيەرلەردىڭ كوز الدىندا. شيشيگينا - 2000 -جىلى سيدنەي الاۋى تۇتانعان وليمپيادا ويىندارىندا التىننان القا تاعىندى، جابىق عيماراتتا وتكەن الەم بىرىنشىلىگىندە ءبىر رەت التىن، ءبىر رەت كۇمىس الدى، ازيا چەمپيونىندا ءبىر مارتە جانە ازيا ويىندارىندا ەكى رەت توپ جاردى.
2003 جانە 2007 -جىلدارى ونسايىسشىلاردىڭ سايىسىندا دميتري كارپوۆ ءۇشىنشى تۇعىرعا تابان تىرەدى. بويى 2 مەترگە تاياۋ، سالماعى 100 كەلى تارتاتىن قاراعاندى قالاسىنىڭ تۋماسىنىڭ ونسايىسشىلار باسەكەسىندە باق جۇلدىزى جاندى. سەن- دەنيدە امەريكالىق توم پاپاس پەن چەحيالىق رومان شەبرلە جانە وساكادا رومان شەبرلە مەن يامايكالىق ماۋريس سميت سىندى سايىپقىرانداردى العا جىبەرگەن كارپوۆ الەم چەمپيوناتىنىڭ ەكى دۇركىن قولا جۇلدەگەرى اتاندى.
ءدميترييدىڭ دە ولجالاعان جۇلدەلەرى از ەمەس. 2004 -جىلى افينىدا الاۋى تۇتانعان وليمپيادا ويىندارىن ول ءۇشىنشى ورىنمەن قورىتىندىلادى. جابىق عيماراتتاعى الەم بىرىنشىلىگىندە دە ءدال سونداي ناتيجە كورسەتتى. ازيا ويىندارىندا ەكى التىن جانە ءبىر كۇمىس مەدالدى كەۋدەسىندە جارقىراتتى. ازيا چەمپيونى جانە شىعىس ازيا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى دەگەن اتاقتارى بار.
2011 -جىلى ءۇش قارعىپ سەكىرۋدە ولگا رىپاكوۆا كۇمىس مەدال الدى. تەگۋدە ول ۋكراينالىق ولگا سالادۋحاعا ەسە جىبەردى. بيىلعى الەمدىك دودادا وتانداسىمىز قولا جۇلدەنى يەمدەندى. بەيجىڭدە كولۋمبيالىق كاترين يبارگۋەن دارا شىقسا، يزرايلدىك اننا كنيازيەۆا- مينەنكو ەكىنشى ورىندى ولجالادى.
ولگاعا العىستان باسقا ايتارىمىز جوق. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ وكىلى 2008 -جىلى بەيجىڭ وليمپياداسىندا جەڭىس تۇعىرىنا سىنىق- سۇيەم قالعاندا ءسۇرىنىپ، ءتورتىنشى ورىن السا، ارادا ءتورت جىل وتكەننەن كەيىن سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تۇزەدى. 2012 -جىلى لوندوندا ول وليمپيادا چەمپيونى اتاندى. رىپاكوۆانىڭ باسقا دا تولىپ جاتقان اتاقتارى بار.
مىنە، 32 جىلدىق تاريحى بار جەڭىل اتلەتيكادان الەم چەمپيوناتىنىڭ قىسقاشا تاريحى وسىنداي. بارلىق جارىستاردى قوسا العاندا قازاقستان قۇراماسى جالپى ەسەپتە 64-ورىندا تۇر. تاۋەلسىزدىك العان كەزدەن بەرى جەرلەستەرىمىز 12 رەت قاتىسىپ، 7 رەت جۇلدە الدى. تاعى بەس باسەكەدەن قۇر الاقان ورالدىق.
ال جۇلدەلەرىنىڭ سانى جاعىنان ا ق ش سپورتشىلارىنا تەڭ كەلەر ەشكىم جوق. امەريكالىقتار 293 (138+80+75) رەت جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلگەن ەكەن. ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىنداردا رەسەي 155 (48+57+50) رەت ال كەنيا 116 (48+39+32) رەت.
سونداي- اق «توپ-10» كوماندانىڭ قاتارىنا مىنا مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق قۇرامالارى ەنىپ وتىر: گەرمانيا - 97 (30+26+39) ، يامايكا 92 (21+38+33) ، ەفيوپيا 57 (21+19+17) ، كۋبا 48 (20+21+7)، پولشا 37 (13+9+15) . يتاليا 37 (11+14+12) جانە بەلارۋس 33 (11+11+11). مىنە، جەڭىل اتلەتتەر سايىسىندا ەڭ كوپ جۇلدە العان ەلدەر وسىلار.
عالىم سۇلەيمەن
«ايقىن»
