اي تۇتىلعان ءتۇنى

  استانا. قازاقپارات - نەگە ەكەنىن قايدام، سول جۇمىسقا زاۋقىم سوقپادى. قالجىراۋ ما، الدە باسقا ما، تاڭ اتقاننان باستاپ ءىسىم كەرى كەتكەنتىن. اۋەلى ورنىمنان تۇرىپ توسەكتەن تۇسە بەرە قارالا مىسىقتى باسىپ كەتىپ، بالتىرىمدى تىرناتىپ الدىم.

تۇزگە شىعام دەپ بارا جاتىپ تابالدىرىققا ءسۇرىنىپ، ەكى تىزەم مەن شىنتاعىمدى وڭباي جارالاپ الدىم. جۇمىسقا كەلە باستىقتان ۇرىس ەستىدىم. قويشى، ايتەۋ بۇل كۇن مەنىڭ كۇنىم ەمەس- تۇعىن. جولىم بولماي تۇر.

سىرتقا شىعىپ، شىلىم شەگىپ بوي سەرگىتپەك بولىپ ەسىككە جەتە بەرگەنىمدە، جۇمىس ستولىمداعى قارا تەلەفونبەبەۋلەي جونەلدى.

تۇتقانى كوتەرۋ- كوتەرمەۋ تۋرالى ءسال ويلاندىم. تاعى سول باستىق ىزدەپ جاتقان بولار دەپ اقىرى تەلەفوندى قۇلاعىما توستىم.

- اللو، سالەمەتسىز بە؟ ! - ار جاعىنان ىزبارلى ەر ادامنىڭ داۋىسى ەستىلدى.

- سالەمەتسىز، كىمسىز؟ كىم كەرەك؟ - ءبىر ءتۇرلى جۇرەگىم سازىپ قويا بەردى.

ارعى جاقتاعى ادام مەنىڭ اتى- ءجونىمدى تولىعىمەن ايتىپ:

- ءسىز بە؟ - دەپ سۇرادى.

- ءيا، مەنمىن، قانداي شارۋامەن حابارلاسىپ تۇرسىز؟

ەندى قارسى جاقتاعى ادامنىڭ داۋىسى تىپتەن كۇشەيە ءتۇستى.

- ولاي بولسا سول ورنىڭىزدان قوزعالماي كۇتە تۇرىڭىز. ءسىزدىڭ ۇستىڭىزدەن كىسى ولىمىنە قارسى ارىز ءتۇستى. ءبىز قازىر سىزگە بارا جاتىرمىز دەدى.

نە ايتارىمدى بىلمەي ەكى تىزەم قالتىراپ، ورىندىققا وتىرا كەتتىم. قولىمداعى تەلەفون تۇتقاسى جەرگە شارق ەتە قالدى.

ادام ءولتىرۋ تۇگىلى ومىرىمدە ءتىرى تىشقان ءولتىرىپ كورمەگەنىمدى سانامدا سان مىڭ قايتالاي ويلاعانىممەن، قايتادان جاۋاپ قايتارۋعا دارمەنىم جەتەر ەمەستى.

شاماسى ولار جاقىن ارادا بولۋ كەرەك، ءيا بولماسا مەن ەسىم اۋىم كوپ وتىرعان بولارمىن. قاراپايىم كيىنگەن ەكى ازامات كىرىپ كەلدى دە: «بەلگىلەنگەن ءتارتىپ بويىنشا ءسىزدى جۇمىس ورنىڭىزدان زورلىقپەن اكەتۋگە ەمەس، ءوز ەركىڭىزبەن بىزبەن ەرىپ جۇرۋگە بۇيىرامىن» . جاس شاماسى مەنىمەن قارايلاس جىگىت بارىنشا باياۋ سويلەگەنىمەن، كومەيىنەن ادامنىڭ جان- ءتانىن قارىپ جىبەرەتىن سۋىق ىزبار سەزىلەدى.

اراعا ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىت سالىپ، قالانىڭ ورتالىعىنداعى ساقشى مەكەمەسىنە جەتتىك.

قالتىراعان ەكى تىزەمدى ازەر باسىپ ءبىر سۇركەيلى بولمەگە كىردىك.

قارسى الدىمدا ايباتىن ات كوتەرە المايتىنداي پوليتسيا مايورى وتىر قاسقايىپ:

«مەن ءسىزدى جاقسى تانيمىن. كىتاپتارىڭىزدى ءسۇيىپ وقيتىنمىن. جۇمىستىڭ اتى- جۇمىس. ءسىزدىڭ ۇستىڭىزدەن ەركە اتتى ايەل كۇيەۋىمدى ءولتىردى دەپ ارىزدانىپ وتىر. مەيلى قانداي جاعداي بولسا دا، وسى مەكەمەنىڭ اتىنا كەلىپ تۇسكەن ءاربىر ارىزدى مىندەتتى تۇردە تەكسەرۋىمىزگە تۋرا كەلەدى. ءسىزدىڭ سۇيىكتى وقىرمانىڭىز بولعاندىعىمنان ءىستى اشىپ ايتىپ وتىرمىن. مىناۋ ەركە حانىمنىڭ ارىزى. ءارى سىزبەن قانداي قاتىسى بارلىعىن انىقتاماققا فوتو سۋرەتىندە الىپ قالعانمىن، مىنە، » - دەپ الدىما ءبىر فوتونى تاستاي سالدى.

اققۇبا ءجۇزدى، ءموپ- ءمولدىر، قاپ- قارا قاراشىعى كوزىنىڭ اعى مەن قاراسىنىڭ ەرەكشە ءبىر ۇيلەسىمدىلىگىن ايگىلەگەندەي. بەت بىتكەننىڭ ءارلىسى، تەك سول قاپ- قارا جاناردا قاراعان ادامدى تەرەڭ شۇڭەتىنە تارتاتىن ءبىر سىيقىرلى تىلسىم مۇڭ جاتقانداي.

قايدان بولسا دا ايتەۋ ءبىر كورگەن ادامىم، قانشا ويلانسام دا ەسىمە تۇسىرە الماي سانام سان- ساققا ءبولىنىپ سابىلىپ وتىرمىن. ويىمدى: «زاۋدە عالام وسى ءسىزدىڭ تانىسىڭىز ەمەس پە، » - دەپ سۇراعان مايور مىرزانىڭ ءسوزى ءبولىپ كەتتى.

- بىلمەيمىن، ءبىر قاراسام تانيتىن سىقىلدىمىن. دەگەنمەن ەسىمە تۇسىرە المادىم. بالكىم، بىرەۋگە ۇقساتقان شىعارمىن. قىسقاسى تاني المادىم، - دەدىم ماڭگىرىپ.

- بەك مۇمكىن، ول دا ءسىزدى كەزىكتىرمەگەنىن ايتقان- تۇعىن.

- وندا قالاي ارىزدانىپ وتىر؟

مەن وسى سۇراقتى قالاي قويعانىمدى وزىمدە بىلمەي قالدىم.

- مىنا ارىزدى ءوزىڭىز باستان اياق وقىپ شىعىڭىز. بۇل جەردە ءسىزدىڭ سوڭعى كىتابىڭىز تۋرالى ايتىلعان.

مەن ارىزدى قولىما الدىم، جازۋى مارجانداي. جۇرەگىم ءدىر ەتە قالدى. تانىس قولتاڭبا، ءبىراق كىمدىكى ەكەندىگىن ەسىمە تۇسىرە المادىم.

قۇرمەتتى سوت مىرزا!

ءسىزدىڭ جانابىڭىزعا جابىرلەنۋشى ەركە ماران قىزى جازۋشى ەسەت قارىتبايدىڭ ۇستىنەن وسىدان 12 جىلدىڭ الدىندا تۋرا 5 - مامىردا ءوز ۇيىمدە كۇيەۋىم ەسجاندى ءولتىردى دەگەن كۇمانمەن ارىز بەرىپ وتىرمىن. تارقاتا ايتار بولسام، ۇيلەنگەننەن سوڭ، ءۇش جىل ۋاقىتتان كەيىن، بەلگىسىز بىرەۋ ۇيدە جالعىز قالعان كۇيەۋىمدى ءوز توسەگىندە باۋىزداپ كەتكەن ەدى. قانشا ۋاقىت وتسە دە، قاندى قول قىلمىسكەر ءالى كۇنگە ۇستالىپ، ءتيىستى جازاسىن الماي كەلەدى. بۇل تۋرالى سىزدەردىڭ قۇزىرلى ورىندارىڭىزدا دا ءىس سان مارتە قارالعاندى. دەگەنمەن ەش ءونىم جوق- تى. ارادا قانشا ۋاقىت وتكەن سوڭ، وتكەن اپتادا مەنىڭ ءبىر قۇربىم ەسەت قارتبايدىڭ «اي- قارا» اتتى رومانىن اكەلىپ بەردى. سول روماندى وقىپ شىققاننان سوڭ، بىردەن وسى ارىزدى جازۋعا تۋرا كەلدى. ول روماندا اۆتور مارقۇم كۇيۋىم ەكەۋمىزدىڭ بالالىعىمىزدان باستاپ قالاي تانىسىپ، قالاي ۇيلەنگەنىمىزگە دەيىن، اي تۇتىلعان ءتۇنى مارقۇم كۇيەۋىمدى قالاي ازاپتاپ ولتىرىلگەنىنە دەيىن تايعا تاڭبا باسقانداي انىق جازعان. مەنىڭ كۇيەۋىم ولتىرىلگەن كۇنى اي تۇتىلعان ەدى. ءتىپتى رومانداعى ادام اتتارى، ۋاقىت پەن كەڭىستىك، ءبارى- ءبارى ءبىر- بىرەنە سونشالىقتى سايكەس كەلەدى. ءسوزىم دالەلدى بولۋ ءۇشىن «اي- قارا» اتتى رومان مەن قوسا مارقۇم كۇيەۋىم ەكەۋمىزدىڭ جەكە ءومىرباياندىق قۇجاتتارىمىزدى دا الىپ كەلىپ وتىرمىن. ءىستىڭ انىق قانىعىنا جەتىپ، قانىشەر جازۋشىنى جازالاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىن. »

جالپى حاتتىڭ مازمۇنى وسىلاي. ۇستەلدىڭ بەتىن قالامساپپەن تىقىلداتىپ، اۋىر ويعا شوگىپ كەتكەن مەنى وزىنە قايتا قاراتقان مايور مىرزا ماعان ءوزىمنىڭ سوڭعى رومانىممەن بىرگە بۋىلعان ءبىر قۇشاق قۇجاتتار مەن فوتو سۋرەتتەردى الدىما تاستادى.

بارلىعىن دەرلىك اقتارىپ شىققان سوڭ مەنىڭ باسىم اينالا، كوزىم قاراۋىتىپ سول جەردە قۇلاپ قالدىم.

كوز الدىمدا تەك شىعارماداعى كەيىپكەرىم كەسكەستەپ تۇردى- دا الدى.

اۋرۋحانا. مەن پالاتادا جاتىپ ەسىمدى ءبىر- اق جيدىم. كوزىمدى اشۋعا دارمەنىم جەتپەي جاتىر. قاسىمداعى ادامداردىڭ داۋسى ەمىس- ەمىس قۇلاعىما جەتەدى.

- اندا عانا تەلەديداردان كورسەتكەن اتاقتى جازۋشى- عوي.

- ءيا، سەن ءالى ەستىمەدىڭ بە؟ انا ەسىكتى ساقشىلار نەگە كۇزەتىپ تۇرعانىن بىلەسىڭ بە؟

- جوق، نەگە؟

- ءبارىمىز تالاسا- تارماسا وقىعان اناۋ ءبىر رومان بار عوي، ەسجان دەگەن جىگىتتى ءولتىرىپ كەتەتىن...

- ءيا.

- سول شىن ۋاقيعا ەكەن.

- قالاي؟

- سول ەسجاندى وسى جازۋشىڭ ءولتىرىپتى.

- قاشان؟

- ويبوي، سەندە ءبىر، مىنا دۇنيەدە نە بولىپ جاتقانىنان بەيحابار ەكەنسىڭ عوي. گازەت- جۋرنال وقىمايسىڭ با؟ ! تەلەديدار قارامايسىڭ با؟ ! وسى ادام وسىندا تۇسكەلى اپتا بويى شۋلاسىپ جاتىر عوي.

- سودان؟

- سودان سول، ون ەكى جىلدىڭ الدىندا ءولتىرىپ تاستاپتى. سونى رومان قىلىپ جازىپ شىعىپتى. اناۋ بار عوي، سول رومانداعى كىم ەدى الگى، ءيا- ءيا، ەركە دەگەن قىز بار عوي، ەسجاننىڭ سۇيگەنى سول وسى روماندى وقىپ قىلمىسكەردى تاۋىپتى. سودان ارىزدانعان ەكەن.

- ەندى نە بولادى؟ ءالى ەسىن جيماي جاتىر عوي؟

- قاندى- قان جىبەرمەيدى عوي، قۇربىم. ەرتەڭ- اق ەسىن جيادى. سوسىن قولىمەن ىستەگەندى موينىمەن كوتەرەدى. جازالانادى!..

وسى سوزدەردى ەستىگەندە تۇلا بويىم تۇرشىگىپ كەتتى. مەن «ناقاقپىن» دەپ ايقايلاماق بولىپ ەم، ءۇنىم شىقپاي قويدى.

تالىعىپ بارىپ، تاعى دا تالماۋسىراپ ۇيىقتاپ كەتتىم. شىم- شىتىرىق ءتۇس كورىپ جاتىرمىن. انادايدا موينىنان قان سورعالاپ ءوز كەيىپكەرىم ەسجان جۇگىرىپ كەلە جاتىر ماعان. ارتىندا عاشىعىم ەركە. ەركە بار داۋسىمەن ايقايلاپ ەسجاندى توقتاتا الماي كەلەدى ەكەن دەيمىن. ەسجان مەنى موينىنان اتقاقتاعان قىپ- قىزىل قانعا تۇنشىقتىرا قۇشاقتاپ جىبەرمەي جاتىر ەكەن دەيمىن. جانىم قينالىپ بارىپ، اق تەر- كوك تەر بولىپ، باستىرىپ ازەر ويانام. ايقايلاپ بىرەۋدى كومەككە شاقىرايىن دەسەم، ءۇنىم شىقپايدى... قانشالىقتى ۇيىقتاماۋعا تىرىسسام دا كوزىم قايتا ءىلىنىپ كەتەدى. ەندى مەنى تۇنشىقتارا بۋىندىرىپ جاتقان ەسجاننان ەركە كەلىپ قۇتقارىپ الادى. جوق، ەركە ەسجاننىڭ ەمەس، مەنىڭ ايەلىم ەكەن دەيمىن. ەركە كەلىپ ەسجاندى جۇلقىپ قالعان زامان ەسجان عايىپ بولىپ كەتىپ ءوزىمنىڭ قوس قولىم موينىما جارماسا كەتەدى. "مەنى قالاي قيىپ تاستاپ كەتەسىڭ جانىم، "- دەپ ەڭىرەپ ەكى قولىما تاستاي جابىسىپ العان. ەركەنىڭ شىرىلىنان قايتا ويانىپ كەتەمىن، بىلمەيمىن وسىلاي كۇي كەشىپ قانشا جاتقانىمدى.

اراعا ءبىراز ۋاقىت سالىپ مەنى ەمحانادان شىعاردى. ارىبىردەن سوت زالىنان ءبىراق شىعاردى.

وزدەرىنىڭ سۇيىكتى جازۋشىسىنىڭ سوتىنا ادام سونشالىقتى مول جينالا قويماعان ەكەن.

ايىپتالۋشى ورنىنا جەتەلەپ اكەلگەن ەكەۋى مەنى يىعىمنان باسىپ ورىندىققا جالپ ەتكىزىپ وتىرعىزا سالدى.

مەنىڭ قيىس قارسى جاعىمدا ەركە وتىر. مەنى ايىپتاۋشى ەسجاننىڭ ايەلى ەركە ەمەس، تۋرا ءوز شىعارمامداعى ەسجاننىڭ ايەلى مەنىڭ سۇيىكتى كەيىپكەرىم ەركە.

مەن جاققا جالت قاراعان ەركە شىڭعىرىپ بارىپ تالىپ قالدى..

- قايتسىن، بايعۇس، كۇيەۋىنىڭ قانىن ىشكەن قانىشەردى كورگەن سوڭ ەسى شىعىپ كەتتى عوي دەپ زال ءدۇر ەتە قالدى.

وسى زالدا وتىرعان بار ادامنىڭ جانارلارى ەڭ ءبىر جيرەنىش كوزقاراسپەن مەنى قاراداي جەپ بارادى. قولدارىنا تۇسسەم مەنى ءتۇتىپ جەپ قويارداي. تۇلا بويىمنان سۋىق تەر بۇرق ەتە قالدى.

سوت دارىگەرىنىڭ كومەگىمەن ەسىن جيعان ەركە ەندى بەي- بەرەكەت ايقايعا باستى.

- قانىشەر، مەنىڭ كۇيەۋىمدى ءولتىرىپ قانا قويماي ونىڭ بار بولمىسىن تارتىپ الىپتى. ءتىپتى ماڭدايىنداعى تىرتىعىنا دەيىن سونىكى. سويلەگەن ءسوزى، داۋىسى، ءبارى- ءبارى سونىكى. قانىشەر، قايتار مەنىڭ كۇيەۋىمدى!

ەكى قولتىعىنان دەمەگەن مەدبيكەلەر ەركەنى سىرتقا الىپ شىعىپ كەتتى.

كىرە بەرىستە وتىرعان اپپاق قۋداي شالدىڭ : "اينام، وسى سەنىڭ ءوز كۇيەۋىڭ ەمەس پە؟ !" دەگەن ءسوزىن مەنەن باسقا ەشكىم دە ەستىمەدى. الدە ەلەمەدى.

مەن ويلانا باستادىم. راس، قاي كۇنگى مايور مىرزانىڭ كورسەتكەن سۋرەتىندەگى جابىرلەنۋشى تۋرا وزىمە ۇقسايتىن سەكىلدى. سول كەزدە نەگە ءساپ سالماعانىما تاڭ قالدىم. جوق! مەن ەسىمنەن اداسا باستاعان شىعارمىن.

سوت ءتوراعاسى اۋەلگى ءسوزدى ايىپتاۋشى جاقتىڭ جاقتاۋشىسىنا بەردى.

شىن ومىردەگى ەسجانمەن ەركەنىڭ جەكە قۇجاتتارىمەن مەنىڭ شىعارمامداعى كەيىپكەرلەرىمنىڭ ءومىر دەرەگىن اينا قاتەسىز سالىستىرعان ايىپتاۋشىم بۇلجىتپاس دالەلدەرمەن مەنىڭ قاندىقول قىلمىسكەر ەكەنىمدى بىردەن دالەلدەپ بەردى. زال تەڭسەلە كۇڭىرەنىپ كەتتى.

ءتىپتى مەنىڭ ءوزىمدى اقتاپ الۋىما دا ەش مۇمكىندىك قالمادى.

ايىپتاۋشى ءسوزىن اياقتاعان سوڭ، سوت ەندى مەنەن سۇراقتار سۇراي باستادى.

ءارى ارنايى تەرگەۋ امالدارىنىڭ جۇرگىزىلمەي بىردەن سوتقا كەلتىرىلۋىمنىڭ دە سەبەبى ايىپتاۋشى جاقتىڭ بۇلتارتپاس دالەدەرى بار ەكەندىگىن ايتتى.

- اتى- ءجونىڭىز.

- ەسەت قارىتباي.

- تۋعان ۋاقىتىڭىز.

- 1972 -جىلدىڭ 5 مامىرى.

- تۋعان جەرىڭىز

- تاسقاراعاي اۋدانى.

- ماعۇلماتىڭىز

- جوعارى

- كاسىبىڭىز.

- جازۋشى.

- بۇل قالاعا قاشان كەلدىڭىز؟

- 2 -جىل بۇرىن.

- «اي- قارا» اتتى شىعارماڭىزدى قاشان، قاي جەردە باستاپ جازدىڭىز جانە قاي ۋاقىتتا اياقتادىڭىز؟

- تۋرا ون ەكى جىلدىڭ الدىندا تاسقاراعاي اۋدانىنىندا تۇرمەدە باستاپ جازىپ وسىندا كەلگەن سوڭ اياقتادىم.

- تۇرمەدە قانشا ۋاقىت وتىردىڭىز؟

- ناقاق جالامەن ون ەكى جىلدىڭ الدىندا تۋرا بەسىنشى مامىر كۇنى كەشتە ءوز ۇيىمنەن الىپ كەتكەن. ارادا ون جىل وتكەرىپ اقتالىپ شىقتىم. تۇرمەدەن بوساي سالا جازىقسىزدان تار قاپاسقا قامالعان تۋعان اۋىلىمدا قالعىم كەلمەي وسىندا قونىس اۋدارعام. كەلە سالا جەكە مەنشىك ءبىر گازەتتە رەداكتوردىڭ كومەكشىسى بولىپ جۇمىس اتقارىپ كەلەمىن.

سوت ءۇنسىز ۇزاق وتىردى دا كىمگە ەكەنى بىلگىسىز:

- تاسقاراعاي اۋدانى وسىدان قانشالىقتى جەر؟ - دەپ سۇرادى.

- ءتورت مىڭ جەتى ءجۇز شاقىرىم.

- ...

- ...

- ءوزىڭنىڭ قاندى قول ەكەندىگىندى مويىندايسىڭ با؟

- جوق!

- قارسى جاقتىڭ ايىپتاۋىمەن كەلىسەسىڭ بە؟

- جوق!

تاعىدا ۇزىق ۇنسىزدىك جايلادى. نە ءبىر ۋاقىتتان سوڭ باسىن ارىلى- بەرلى شەڭبەكتەگەن سوت ءتوراعاسى:

- سوت وتىرسىن ءۇش كۇنگە كەيىنگە قالدىرامىن... وسى ءۇش كۇن ىشىندە ايىپتالۋشى جاقتىڭ بەرگەن تۇسىنىگىنىڭ جالعان، ءيا راس ەكەندىگىن انىقتايتىن بولامىز.. - دەپ جازا تاياعىمەن ۇستەلدى تاق ەتكىزدى دە، ورنىنان تۇرىپ كەتىپ قالدى.

 

جازىقسىز جالامەن ون جىل تۇرمە ازابىن تارتقانىم ەسىمە تۇسكەندە توبە شاشىم تىك تۇرىپ جانىم تىتىركەنىپ كەتەتىن. ەندى تاعى ءبىر سۇمدىقتىڭ ءتونىپ تۇرعانىن ويلاعاندا ءتىپتى جانىمنان قاسىم بولىپ كەتتىم.

تاس ەدەن، تار قاپاستا جاتىپ تۇندە وسى ازاپتان ءبىر جولا قۇتىلماققا ءوز- ءوزىمدى ولتىرمەك بولىپ بەكىندىم. ويلاعان ءىسىمدى جۇزەگە اسىرۋعا ەش قارۋ تابا الماعان سوڭ، اقىرى ءوز- ءوزىمدى بۋىندىرماق بولدىم.

وڭ قولىممەن القىمىمدى مىتىپ ەزە باستاپ ەدىم، سول قولىم ءوز ەركىمنەن تىس وڭ قولىمدى جۇلىپ الدى.

تاس ەدەنگە گۇرس ەتىپ قۇلاي كەتىپ، ەڭىرەپ جىلاپ جىبەردىم. سول ساتتە سول قولىمدى سونشالىقتى جەك كورىپ كەتتىم. ەسىمە ءبىر جازۋشى اعامنىڭ "وڭ قول" دەگەن اڭگىمەسى ءتۇستى...

سول قول قانشا ارا تۇسكەنىمەن بەيشارا قىزدىڭ جانىن اقىرى وڭ قول الاتىن ەدى. مەن ءوزىمدى ولتىرە الاتىنىما وسى شىعارمانى ويلاي وتىرىپ سەنىم بايلادىم وزىمە.

سول قولىمدى باستىرا ارقامدى قابىرعاعا تاقادىم دا، وڭ قولىممەن تاماعىمدى بارىنشا مىتىپ ەزە باستادىم. بۇل جولى مانادان تاۋىرىرەك بولدى. ەسەڭگىرەپ، بۋىنىم قۇرىپ، ءبىر جاعىما قاراي قۇلاپ بارا جاتقانىمدى سەزدىم. وڭ قولىم سوندا دا جىبەرەر ەمەس، ەزىپ بارادى.

ەندى ەسىمنەن اداسا باستادىم. تارس بەكىتىلگەن تەمىر ەسىك شارق ەتىپ اشىلىپ ەسىكتەن ەركە كىرىپ كەلەدى ەكەن دەيمىن.

شىنايى ومىردەگى ەسجاننىڭ ەركەسى ەكەن دەيمىن.

- ەسەت، جانىم، ولە كورمە! مەنى قالاي جالعىز تاستاپ كەتەسىڭ، - دەپ شىرىلداپ وڭ قولىمدى القىمىمنان جۇلىپ الماققا جانتالاسىپ جاتىر.

جوق، ومىردەگى ەسجاننىڭ ەمەس، شىعارماداعى ەسجاننىڭ ەركەسى ەكەن دەيمىن.

- كەشتىم سەنى، كەشتىم، جانىڭدى قيدىم. تەك ولە كورمە، - دەپ ەگىلىپ جىلاپ وتىر...

وڭ قولىم بولاتتاي قاتىپ قالعان. القىمىمدى شەڭبەكتەپ ءبۇرىپ بارادى.

وسى كەزدە ەركە تاعى قۇبىلىپ كەتتى. ومىردەگى دە، شىعارماداعى دا ەسجاننىڭ ەمەس، سول شاعارماداعى ءوزىمنىڭ سۇيىكتىم ەركە ەكەن دەيمىن.

- مەنى جالعىز قالدىرا كورمە، جانىم، جالعىزدىقتان ابدەن جابىقتىم - دەپ ەگىلەدى.

وسى ءسوزدى ەستي سالا مانادان ارقاممەن قابىرعاعا قىستىرىلىپ قيمىلسىز جاتقان سول قولىم وڭ قولىمدى تاماعىمنان جۇلىپ الدى.

ارادا ءۇش كۇن وتكەنشە ەركەدە ۇشكە قۇبىلىپ كوز الدىمنان كەتپەدى. وڭ قولىم دا مەنى ولتىرە المادى.

تاڭ بوزىنان كەلگەن سوت ورىنداۋشىلار مەنىڭ قۇر سۇلدەرىمدى سۇيرەتىپ، سوت زالىنا قايتا اكەلدى.

تۋرا ءۇش كۇننىڭ الدىنداعى كورنىس. تەك بۇل جولى ەركە باسىن جەردەن الا الماي وتىر. مەن جاققا قاراعانعا باتىلى جەتپەيتىندەي.

بۇل جولى باسقا تىڭداۋلار بولمادى. ءسوزدى سوت ءتوراعاسى ءوزى الدى.

- بۇل الەمدە سان ءتۇرلى عاجايىپتار بولادى. قۇرمەتتى سوت تىڭداۋشىلارى، ءبىز سىزدەردەن كەشىرىم سۇرايمىز. كەزدەيسوقتىق دەيمىز بە؟ ! الدە، سايكەستىك دەيمىز بە؟ قالاي دەسەك تە، اۆتوردىڭ "اي- قارا" رومانىنداعى بارلىق سايكەستىكتەردى سالىستىرساق تا، جازۋشى ەسەت قارىتباي مىرزانىڭ بەرگەن جاۋابى ونىڭ قاندى قول ەمەس ەكەندىگىن دالەلدەپ وتىر. تاسقاراعاي اۋدانىنداعى ارىپتەستەرىمىزبەن سەلبەسە جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا تۋرا وسىنداي ءبىر ولىمگە قاتىسى بار دەپ سول كۇنى ياعني بەسىنشى مامىر كۇنى كەشتە ەسەت قارتباي مىرزا قولعا الىنىپ، اباقتىدا ون جىل وتىرعان. ءارى ون جىلدان سوڭ اباقتىدا جازىقسىز وتىرعاندىعى دالەلدەنىپ بوستاندىققا شىققان. وسى سەبەپتەردى ەسەپكە الا وتىرىپ، ءبىز ەسەت قارىتباي مىرزانى سوت زالىنان بوساتامىز. ءارى وسى ءىستى جۇرگىزۋ بارسىندا جان كۇيزەلىسىنە ۇشىراپ، دەنساۋلىعىنا ايتارلىقتاي اقاۋ كەلگەنى ءۇشىن ارناۋلى ەمحانادا قالپىنا كەلگەنىنشە كۇتىمگە الىنادى.

سوت تارقادى.

مەنىڭ ەسىم كىرەسىلى- شىعاسىلى.

كەشەگى سۋىق تاس ەدەن ەمەس، اپپاق مامىقتاي اپپاق كورپەدە جاتىرمىن. تەك تۇلا بويىم الدىرمايدى. دەل- سال كۇيدەمىن.

ءتۇن ورتاسى اۋا ەسىك شيق ەتىپ اشىلدى. قاراڭعى بولمەدە اي ساۋلەسىنەن اپپاق كويلەگى بۋالدىرلانىپ ماعان قاراي كەلە جاتقان ەركەنى كورىپ قانداي سەزىمدە ەكەنىمدى ءوزىم دە بىلە المادىم.

ول ءۇنسىز. جايلاپ قانا كەلىپ، توسەگىمنىڭ اياق جاعىنا وتىردى.

مەن تەرەزەگە قارادىم. اسپانداعى كۇمىس ايناداي جارقىراعان ايدىڭ ءبىر شەتى قارايا باستاپتى. ايدى جەپ بارا جاتقانداي ءاپ- ساتتە ايدىڭ بەتىن قاپ- قارا توستاعان جاۋىپ قالعانداي بولدى. دەنەم ءدىر ەتە قالدى. ورنىمنان اتىپ تۇرماققا قانشا تىربىنسام دا دىعدىرىم كۇرىپ قوزعالا الماي قالدىم. الدە كىمدى كومەككە شاقىرماققا نيەتتەنىپ ەدىم ءۇنىم شىعار ەمەس.

اپپاق كورپە. اقكويلەكتى ايەل. قاپ- قارا ساۋلە... سول ساۋلەمەن جارقىلداعان اپپاق كەزدىك...

 

قويشىبەك مۇباراك