قازاق قىزى نەلىكتەن كورەي ازاماتىنا تۇرمىسقا شىققانىن بايانداپ بەردى
بۇل تۋرالى nur.kz پورتالى Gonzo.kz سايتىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابار تاراتتى.
«مەن كورەياعا مۇعالىم بولىپ بارعان قازاقتىڭ ءبىر قىزىمىن. ول جاقتا قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن ۋنيۆەرسيتەتتە جۇمىس جاسادىم. جالپى، جۇمىستى الدىمەن عالامتور ارقىلى تاپتىم. «قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن انا ءتىلى قازاق ءتىلى بولعان ءمۇعالىم كەرەك» دەگەن حابارلاندىرۋدى وقىپ، قۇجاتتارىمدى جىبەردىم. ەكى جىلدىق كەلىسىمشارتپەن شەت تىلدەرىن وقىتاتىن ۋنيۆەرسيتەتتە قىزمەتكە ورنالاستىم. بۇل كەزدەر ءومىرىمنىڭ بيىك بەلەستەرى دەپ ايتسام بولادى. سەبەبى شەتەلدە قىزمەت ىستەۋ، تاجىريبە جيناۋ، ءومىردى تانۋ مەن ءۇشىن ارمانىم بولاتىن. بالا كۇنىمنەن شەتەلدە ءبىلىم العان ادامدارعا قىزىعا قارايتىنمىن. جانىمداعى دوس قىزىم «مەن تۇرمىسقا شىققىم كەلەدى» دەپ ارماندايتىن، ال مەن شەتەلدە جۇمىس ىستەسەم دەپ ارماندادىم. مۇمكىندىكتى بوسقا جىبەرمەي، تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، كورەياعا اتتانىپ كەتتىم. بۇل مەن ءۇشىن ماتەريالدىق، رۋحاني جاعىنان بولسىن، ءومىردىڭ ءبىر بەلەسى بولدى»، - دەيدى ءوزىن بيبىگۇل دەپ تانىستىرعان قازاق قىزى.
ول وڭتۇستىك كورەيادا مۇعالىم مارتەبەسىنىڭ تىم جوعارى ەكەنىن ايتا كەلە، قازاقتىڭ سالت- داستۇرلەرىن تانىتۋعا بارىنشا تىرىسقانىن جەتكىزدى.
«شەتەلدە مۇعالىم دەگەن ءسوز مينيستر سياقتى قۇرمەتكە، اتاققا يە. مەن تەك ساباق قانا بەرىپ قويماي، قولىمنان كەلگەنشە قازاقتىڭ سالت- داستۇرلەرىن تانىتۋعا تىرىستىم. ءار ساباق سايىن كۇي، مۋزىكا تىڭداتتىم. سەنبى، جەكسەنبى كۇندەرى ۇيگە قوناققا شاقىرعان كەزدەرىم بولدى. باۋىرساق، سامسا ءپىسىردىم (كۇلىپ الدى). قازاقتىڭ قوناقجايلىعىن تانىتتىم»، - دەيدى ول.
ول كورەي ازاماتىنا قالاي تۇرمىسقا شىققانىن دا بايانداپ بەردى.
«بۇيىرعان كەتپەيدى، جۇگىرگەن جەتپەيدى» دەگەن ءسوز بار عوي قازاقتا. قازاقستاننان تۇرمىس قۇرماي كەتكەن ەدىم. وعان سەبەپ: جارىمدى ومىرلىك تالعاممەن ىزدەدىم. ىشىمدىك ىشپەيتىن، تەمەكى تارتپايتىن، سالاۋاتتى ءومىر زاڭدىلىعىمەن ءومىر سۇرەتىن ادامدى ىزدەدىم. ەلىمىزدە جەتىم قالعان بالا، اجىراسقان ايەل كوپ قوي. نەگە بالا جەتىم قالادى، نەگە ەرلى- زايىپتىلار اجىراسادى دەگەن سۇراقتار مەنى قاتتى مازالادى. «ۇيلەنۋ وڭاي، ءۇي بولۋ قيىن» دەگەن ءسوز بار، وتاۋ قۇرۋ ەر كىسىگە دە، ايەل ادامعا دا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى. مەن تۇرمىسقا شىعۋدان بۇرىن ايەل، انا رەتىندە وتباسى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى كوپ ويلادىم. ارينە، كورەياعا كەتپەي تۇرىپ تانىسقان ازاماتتار دا بولدى. تالعامىما، تالابىما ساي كەلمەدى. ماعان كەزدەسپەدى. تاعدىر عوي ەندى. كورەيادا ءبىر كارىس ازاماتىمەن تانىستىم. جاسى مەنەن كىشى. جولداسىم مەنى ءبىلىمدى دەپ ويلاپ، بىلىمىمە قىزىققان بولسا كەرەك. دۇرىس ءتۇسىنىڭىز، مەن ءوزىمدى ءبىلىمدى دەپ وتىرعام جوق (كۇلىپ الدى). جولداسىممەن كەيىن بولعان اڭگىمە عوي. ول دا «ۇرپاعىن امانات ەتە الاتىن» ايەل ىزدەگەن ەكەن. جار تاڭداۋدا ادامنىڭ ءتۇرلى ەسەبى بولادى عوي. ءبىرى جارىنىڭ ادەمى بولعانىن، ءبىرى باي بولعانىن قالايدى. جولداسىم مادەنيەتى، ءبىلىمى جوعارى جان بولسا، ۇرپاعىما دۇرىس تاربيە بەرەدى دەپ ويلاپتى. ارينە، سەزىمنىڭ قۇشاعىندا ءجۇرىپ تۇرمىس قۇردىق دەپ ايتا المايمىن. ەڭ الدىمەن ادامگەرشىلىكتى، سىيلاستىقتى، دوستىقتى ءومىردىڭ ءمانى ەتىپ الدىق»، - دەيدى بيبىگۇل.
سونىمەن قاتار، ول كورەيالىق ازاماتقا تۇرمىسقا شىعۋىنىڭ سەبەپتەرىن دە ايتتى.
«ول ماعان ەڭ العاش ءسوز سالعاندا قارسى بولىپ، شەتەل ازاماتىنا تۇرمىسقا شىقپايتىنىمدى ايتتىم. ول شەتەل ازاماتى ءارى جاسى مەنەن كىشىلەۋ. ءبىزدى بايلانىستىراتىن ورتاق مۇددەمىز، قىزىعۋشىلىعىمىز بولماۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتىم. ول ماعان: «مەن مۇسىلمانمىن، ءسىز مۇسىلمانسىز. نەگە ورتاق مۇددەمىز بولماۋى كەرەك؟» - دەگەن سۇراقتى قويدى. ءبىر باعىتتا ءومىر سۇرە الاتىنىمىزدى ايتتى. وڭتۇستىك كورەيادا كەيبىر جاستار شىركەۋگە تانىسۋ ءۇشىن، ۇيلەنۋ ءۇشىن بارادى. ءدىننىڭ ءۇش ءتۇرى جاقسى دامىعان: كاتوليك، پروتەستانتتىق، بۋدديزم. اركىم ءوز باعىندا جۇرگەن جانمەن ۇيلەنگىسى، تۇرمىس قۇرعىسى كەلەدى. جاستاردىڭ ءبىر- ءبىرىن ءتۇسىنۋى ماحابباتتان باستالسا دا، ءدىني- نانىم- سەنىمدەرى دە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. كورەيالىق جاستاردىڭ ەلۋ پايىزى ءوز ءدىني باعىتىنداعى اداممەن وتباسىن قۇرۋعا تىرىسادى. اتا- اناسى دا وزدەرى پروتەستانت بولسا، كەلىندەرىنىڭ دە پروتەستانت بولعانىن قالايدى. سەبەبى ءدىني راسىمدەر قاراما- قايشىلىق تۋدىرماۋى كەرەك. جولداسىم يسلام ءدىنىن قابىلداعاندىقتان، ول دا مۇسىلمان قىزبەن ۇيلەنۋدى قالاعان ەكەن»، - دەيدى قازاق قىزى.
بيبىگۇل اتا- ەنەسىنىڭ ءدىني ۇستانىمدارى ءارتۇرلى ەكەنىن دە اتاپ ءوتتى.
«جولداسىمنىڭ اكەسى كاتوليك، اناسى بۋدديزم ءىلىمىن ۇستانادى. ارينە، ءدىن ادامدارى ەمەس. تەك اركىم ءوزىنىڭ كەيبىر ءدىني داستۇرلەرىن ساقتايدى، عيبادات قۇلشىلىقتارىن جاسايدى. مەنىڭ مۇسىلمان ەكەنىمدى بىلەدى. ءبىزدىڭ ۇلكەن وتباسىندا دىنگە بايلانىستى كيكىلجىڭ ەشقاشان تۋعان ەمەس. قايتا ۇقساس، ورتاق قۇندىلىقتارىمىز كوپ بولىپ شىقتى. ءدىن دەگەنىمىز - ادەپ، تاربيە، كوركەم مىنەز، سونىمەن قاتار اداممەن، قوعاممەن يدەيالدى قارىم- قاتىناس قوي"، - دەيدى ول.
بيبىگۇلدىڭ ايتۋىنشا، اتا- اناسى وزگە ۇلت وكىلىنە تۇرمىسقا شىعۋعا اسا قارسى بولماعان.
«ەڭ الدىمەن اتا- انامنان وسىنداي كارىس ازاماتىنا تۇرمىسقا شىقسام بولا ما دەپ سۇراعانىمدا، ولار تاڭعالدى. العاش ونىڭ ءدىنىن سۇرادى. اجەم سۇندەتكە وتىرىپ- وتىرماعانىن سۇرادى (كۇلىپ الدىق). جولداسىمنان ەستۋىمشە، كارىستەر مەديتسينا زاڭدىلىعى بويىنشا بىزدەگىدەي سۇندەت دەپ ايتپاسا دا، ولار سۇندەتكە وتىرعىزادى ەكەن. تۋعان- تۋىستارىم مەنىڭ بۇل شەشىمىمە تاڭىرقاپ قالدى. قازاق جىگىتى تابىلمادى ما دەپ ايتتى. ارينە، قازاقتىڭ ءبىر جىگىتىنە كەلىن بولىپ، اتا- ەنەمە جاقسى قارايمىن دەپ ويلايتىنمىن. اقىرىندا تۋعان- تۋىسىم جولداسىممەن تانىسقاننان كەيىن ونىڭ مادەنيەتتى، جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى ازامات ەكەنىن كورىپ، قازاقتىڭ جىگىتىنەن ەش ايىرماشىلىعى جوق ەكەنىن، باستىسى مۇسىلمان ەكەنىن ايتتى»، - دەيدى بيبىگۇل.
سونىمەن قاتار، ول كارىس تويىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى اڭگىمەلەيدى.
«تويىمىز كارىستەردىڭ جاڭا ءداستۇرلى تويى ءارى ەسكى ۇلتتىق ادەت- عۇرىپتارىمەن ءوتتى. بەتاشار بولعان جوق. اتا- اناعا ءيىلىپ سالەم سالدىم. كارىستەردىڭ سالتى بويىنشا كەلىن ءوزىنىڭ اكە- شەشەسىنە، سوسىن اتا- ەنەسىنە ءيىلىپ سالەم بەرەدى. تويدا سىيلى ءبىر اقساقالدىڭ باتاسىن الادى. باتا دەگەندە الاقانىن جايىپ المايدى. ءومىر كورگەن ونەگەلى ادامنان تىلەك الادى. ونىڭ ناسيحاتى جارتى ساعاتقا سوزىلادى. جارتى ساعات اياقتا تۇرىپ تىڭدايسىز. كارىس تويىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى - قىسقا وتەدى. تويدىڭ ۇزاقتىعىنىڭ ءوزى ءبىر- اق ساعات. جىگىتتىڭ نە بولماسا قىزدىڭ دوسى ءبىر ءان ايتادى. بولدى. ىسىراپشىلدىق اتىمەن جوق. توي ۇستىندە بولسىن، تويدان كەيىن بولسىن، قوقىسقا تاستالىنىپ جاتقان تاعام تۇرلەرىن كورمەيسىز. بىزدەگى ءبىر تويدىڭ داستارقانىنا ولاردا 5-6 تويدىڭ ادامدارىن كۇتۋگە بولادى. توي داستارقانى فۋرشەت تۇرىندە وتەدى»، - دەيدى ول.
بيبىگۇل ەكى قىزىنىڭ قازاقشا، اعىلشىنشا، كورەي تىلدەرىن مەڭگەرگەنىن، ۇيدە قازاق، كارىس تىلدەرىندە سويلەيتىنىن جانە جولداسىنىڭ دا قازاقشا ۇيرەنگەنىن ايتتى. سونىمەن قاتار، ول تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىش سەزىمىن سوزبەن جەتكىزۋدىڭ قيىن ەكەنىن دە ەسكە سالدى.
«ساعىنىشتى سوزبەن جەتكىزۋ قيىن. ابايدى وقىپ وسكەن قىزبىن. قازاق ءتىلى، ادەبيەتى مامانىمىن. مۇستافا شوقايدى، مۇستافا وزتۇركتى بىلەسىز. تاعدىرلارىن دا بىلەسىز. شەتەلدە تۇرعان ازاماتتار. كەز كەلگەن قازاقتىڭ بالاسى شەتەلدە جۇرگەندە وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى، ماحابباتى ارتا تۇسەدى. قازاقتىڭ تاۋ- تاسىن، جۋسانىن، باۋىرساعىن، ءان- كۇيىن - بارلىعىن ساعىناسىز. سول ساعىنىشتى ورامالعا ءتۇيىپ، جۇرەگىڭىزگە بايلاپ قوياسىز. مەن جولداسىمنان قيانات كورگەن ەمەسپىن، كارىس حالقىنان دا جامانشىلىق كورمەدىم. ادامنىڭ جاسى ۇلعايعان سايىن، ونىڭ ساعىنىشى دا وسە بەرەدى. تۋعان- تۋىسىڭا جانىڭ اشىپ، ەلگە كەلگىڭ كەلىپ تۇرادى. «جۇپار ءيىسى اڭقىعان» اۋىلىڭدى ساعىناسىڭ. ەشبىر «جەر ءجانناتى» دا تۋعان جەرىڭە جەتپەيدى. عالامتور ارقىلى ەلىمنىڭ جاڭالىقتارىن قاراپ وتىرامىن. كورەياداعى قازاق بالالارىمەن ارالاسىپ تۇرامىن. سولارمەن ارالاسۋ ەلگە دەگەن ساعىنىشىمدى باسادى. جالپى، كارىس حالقى - ەڭبەكقور حالىق. تاڭ ازانمەن جۇمىسقا كەتىپ، كۇن باتقاندا كەلەدى. اۆتوبۋستان مەتروعا، مەترودان اۆتوبۋسقا سەكىرىپ جۇرگەن، ايتەۋىر ءبىر جاققا اسىعىپ كەتىپ بارا جاتقان ادامداردى كورەسىز. بىلايشا ايتقاندا، ادامدا بوس ۋاقىت جوق. بار ۋاقىتتار جۇمىسپەن، ارپالىسقان تىرشىلىكپەن وتەدى. بۇل دا ءبىراز نارسەنى ۇمىتتىرىپ جىبەرەدى»، - دەيدى ول.
