جارقىن بولاشاققا بىرلەسكەن قادام - باسپا سوزگە شولۋ
كەشە بايقوڭىر عارىش ايلاعىنان توقتار اۋباكىروۆ، تالعات مۇسابايەۆتان كەيىن ءۇشىنشى قازاق ازاماتى عارىشقا ۇشتى. بۇل تۋرالى، ارينە، ەلىمىزدىڭ، سونداي-اق شەت ەلدەردىڭ باسىلىمدارى جارىسا جازۋدا. «ايقىن» رەسپۋبليكالىق باسىلىمى بۇگىنگى سانىنىڭ ءبىرىنشى بەتىن ايدىن ايىمبەتوۆتىڭ عارىشقا ساپارىنا ارناعان.
«2015 -جىلعى 2 -قىركۇيەك كۇنى قازاق عارىش تاريحىنا تاعى ءبىر ەسىم جازىلدى. ول عارىشكەر - ايدىن ايىمبەتوۆ. استانا ۋاقىتى بويىنشا ساعات 10.37 دە بايقوڭىر عارىش ايلاعىنان «سويۋز- ت م ا-18م» عارىشتىق كەمەسى ۇشتى. ەكيپاج قۇرامىندا كەمە كومانديرى، رەسەيلىك عارىشكەر سەرگەي ۆولكوۆ، بورتينجەنەرلەر - دانيانىڭ العاشقى استروناۆتى اندرەاس موگەنسەن مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عارىشكەر- سىناقشىسى ايدىن ايىمبەتوۆ. الاڭدا ەكيپاج ۇشىرىلىمىن جۇزدەگەن ادام تاماشالادى. ولاردىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ ۆيتسە- پرەمەرى بەردىبەك ساپاربايەۆ، «روسكوسموس»، «قازعارىش»، ەۋروپالىق عارىش اگەنتتىگىنىڭ باسشىلارى، عارىشكەرلەردىڭ جاقىن- تۋىستارى بار. بالاسىن عارىش ساپارىنا شىعارىپ سالۋ ءۇشىن ايدىن ايىمبەتوۆتىڭ اناسى جۇماگۇل اپا، سەرگەي ۆولكوۆتىڭ اكەسى - عارىشكەر الەكساندر ۆولكوۆ، ەكيپاجدىڭ بارلىق ءۇش مۇشەسىنىڭ زايىپتارى مەن بالالارى كەلدى»، - دەپ جازادى باسىلىم. قازاق عارىشكەرىنىڭ كوككە ساپارى تۋرالى بۇل باسىلىمنىڭ «قازاق ۇلانى عارىشقا اتتاندى!» دەگەن ماقالاسىنان تولىق وقي الاسىزدار.
ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇلكەن قورى - «سامۇرىق- قازىنا» ءال-اۋقات قورىنىڭ باسشىلىعى جىلىنا 345 ميلليون تەڭگە كولەمىندە بونۋستىق سىياقى الادى ەكەن. بۇنداي اقپارات عالامتور ارقىلى تەز تارادى. «ايقىن» گازەتىنىڭ جازۋىنشا قوردىڭ قارجى ديرەكتورى- باسقارما مۇشەسى نۇرلان راحمەتوۆ پەن ادام رەسۋرستارى باسقارماسىنىڭ باس ديرەكتورى دەنيەل كريۋسبەرگ شۇعىل تۇردە شاقىرىلعان تىلشىلەردىڭ الدىنا شىعىپ، وسى ماسەلەگە قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەرگەن. «جىل قورىتىندىسى بويىنشا بونۋستار كۇللى الەم بويىنشا دا قوردىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ شەشىمى بويىنشا عانا مەنەدجمەنتكە تولەنەدى جانە ولاردىڭ مولشەرى قىزمەتتىڭ ناقتى نەگىزگى كورسەتكىشتەرى بويىنشا ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ دارەجەسىنە تاۋەلدى. الايدا ءۇش جىلدىق جالاقىدان اسپاۋى قاجەت. ياعني بونۋستار قاتاڭ تۇردە زاڭناماعا سايكەس تولەنەدى. ال اڭگىمەگە اينالعان 345,5 ميلليون تەڭگە كولەمىندە سان - بۇل جالاقى مەن جىلدىق بونۋستى قوسا العاندا 2014 -جىلى قور باسقارماسىنىڭ مۇشەلەر العان سىياقىنىڭ جيىنتىق سوماسى. ناقتىلاپ ايتقاندا 2014 -جىلى الىنعان جىلدىق بونۋس، بۇل - 2013 -جىلدىڭ جۇمىسى ناتيجەسىندە، مەنەدجمەنتكە اۋدارىلعان بونۋس بولىپ تابىلادى. 2013 -جىل- دىڭ وسى بونۋستارى بىرنەشە مارتە تالقىلانعان بولاتىن. مۇندا جەكە تابىس سالىعى مەن اۋدارىمدار دا قوسىلادى. سوندىقتان دا، جالاقى مەن اۋدارىمدار سوماسىن الىپ تاستاساق، 2013 -جىلعى باسقارمانىڭ بارلىق مۇشەلەرىنە اۋدارىلعان جىلدىق بونۋستىڭ مولشەرى 185,5 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. قور باسقارماسىندا التى ادام بارىن ەسكەرسەك، ورتاشا جىلدىق بونۋس 31 ميلليون تەڭگەگە تەڭ»، - دەپ جازادى ن. راحمەتوۆتىڭ ءسوزىن باسىلىم. ال، قوردىڭ باسقارما ءتوراعاسى ءو. شوكەيەۆتىڭ بۇل بونۋستى نەگە الماي جۇرگەنىن بىلگىڭىز كەلسە، «ايقىن» گازەتىنىڭ بۇگىنگى سانىنداعى «شوكەيەۆ بونۋستان باس تارتىپ ءجۇر» دەگەن ماقالانى وقىڭىز.
***
ال، «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنا مەملەكەتتىك ساپارىن جازۋدى جالعاستىرۋدا. كەشە ەلباسى بەيجىڭدە مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا ءبىرقاتار ەكىجاقتى كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتى جانىنداعى پارتيا مەكتەبىندە بولدى. بۇل تۋرالى جازا كەلە باسىلىم: «ەلباسى كەشە سونداي- اق، بۇكىلقىتايلىق حالىق وكىلدەرى جينالىسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى چجان دەتسزيانمەن كەزدەستى. كەزدەسۋدە ەكى ەلدىڭ پارلامەنتارالىق ءوزارا ءىس- قيمىل ماسەلەلەرى تالقىلاندى. مەملەكەت باسشىسى قازاقستان مەن قىتايدىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگاندارى باسشىلارىنىڭ تۇراقتى بايلانىستارى مەملەكەتارالىق ىنتى- ماقتاستىقتىڭ نەگىزگى باعىتتارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءتيىمدى قۇقىقتىق الاڭ قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى» ، - دەپ جازادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ وزگە دە ەكى جاقتى كەزدەسۋلەرى مەن پارتيا مەكتەبىندەگى ءدارىسى تۋرالى «جارقىن بولاشاققا بىرلەسكەن قادام» اتتى ماقالادان وقي الاسىزدار.
«قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى» مەرەيتويى اياسىندا بيىل قازاقتىڭ باتىرلارى مەن حاندارى تۋرالى ءبىراز دەرەكتەر جاريالاندى. الايدا، قازاق دەگەن ەلدىڭ شەكاراسىن بەكىتىپ، جاۋدى شەگىندىرۋ ءۇشىن كۇرەسكەن قانشاما باتىردىڭ ءالى اتىن دا بىلمەيمىز. سونىڭ ءبىرى - ەر جاۋعاش قىرباس ۇلى تۋرالى بۇگىن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى اۋقىمدى ماقالا ۇسىنىپ وتىر. «ول تۋرالى ەل اۋزىنداعى ەسكى اڭگىمەلەر مەن جادىگەر جىرلار، تاريحي دەرەكتەر جەتكىلىكتى بولا تۇرا، ءتىپتى جاۋعا شاپقانداعى قارۋ- جاراقتارىنىڭ، پايدالانعان بۇيىمدارىنىڭ ۇستىنى وسى كۇنگە دەيىن ساقتالىپ كەلسە دە، باتىردىڭ ەرلىگىنە لايىقتى اڭگىمە از قوزعالاتىن سياقتى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، ونىڭ ءبىر سەبەبى، ول الماتى وبلىسىنىڭ جەرىندە دۇنيەگە كەلىپ، جاستىق شاعىن جامبىل وبلىسىنىڭ جەرىندە، ال سانالى عۇمىرىنىڭ كوبىسىن ارقاداعى ابىلاي جانىندا وتكىزگەندىگى بولۋ كەرەك. سوندىقتان دا باتىردىڭ قايدان شىققانىن، اتا- تەگىن شاتاستىرۋشىلار بولدى. مىسالى، قايىم مۇقامەدحان ۇلىنىڭ «كىم جەتەر قابانبايعا دۋا قونعان» دەگەن ماقالاسىندا: («قازاق ادەبيەتى»، 7.02.1992) «ابىلاي ساسكە كوتەرىلگەنشە امالداپ، تىنىس الماقشى بولىپ، ءبىتىم سويلەسەيىك دەپ، قورالاس ۇلى ەر جاۋعاش (ارعىن) دەگەن جىگىتتى ەلشىگە جىبەرەدى» دەپ جازدى.
ال شىن مانىندە - ەر جاۋعاش قورالاس ۇلى ەمەس، قىرباس ۇلى. قورالاس رۋىنان شىققان. ارعى تەگى - دۋلاتتىڭ بوتپايى دەپ كورسەتتى كەزىندە «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە جاريالانعان شاعىن پىكىرىندە پروفەسسور تەمىربەك قوجاكەيەۆ (17.04.1992) »، - دەگەن دەرەك كەلتىرىپ وتىر باسىلىم. ەلشى ەر جاۋعاش قىرباس ۇلى تۋرالى مالىمەت بىلگىڭىز كەلسە، «ەگەمەننىڭ» بۇگىنگى سانىنداعى «ەر جاۋعاش» اتتى زەرتتەۋ ماقالاعا كوز جۇگىرتىڭىز.
***
ال، «ەكسپرەسس- ك» گازەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، ءانشى ماقپال يسابەكوۆا ساڭىراۋ جانە مىلقاۋ ادامداردىڭ ءتىلىن ۇيرەنىپتى. ءانشى جاڭا بەينەبايانىن بارىنشا اسەرلى ەتكىسى كەلگەن بولۋ كەرەك، «حابارلاسپا» دەگەن انىنە كليپ ءتۇسىرۋ ءۇشىن وسى قادامعا بارعان.
«جاڭا بەينەباياندا ءانشى ءوزىنىڭ دراماتيكالىق تالانتىن اشىپ، مىلقاۋدىڭ كۇيىنە ەنگەن. ءسۇيتىپ، سۇيىكتىسىنە ەندى مازالاماشى دەپ جالىنعان ءساتىن كەرەڭ ادامنىڭ كەيپىندە كورسەتەدى. ءانشى ءوز بەينەبايانىنىڭ ساپاسى مەن سەناريىنە كوڭىلى تولاتىنىن ايتتى»، - دەپ جازادى باسىلىم. وتاندىق شوۋ- بيزنەستەگى بۇل جاڭالىق تۋرالى ەكسپرەسس- ك گازەتىنىڭ بۇگىنگى سانىنداعى «توت، كتو نە پونيال تۆوەگو مولچانيا، ۆرياد لي پويمەت تۆوي سلوۆا» دەگەن ماقالادان وقي الاسىزدار.
اۆتور: كەنجەكەي توقتامۇرات قىزى
