پايعامبار مەديتسيناسى: باسىڭىز اۋىرسا

باس اۋرۋىنىڭ سيپاتتاماسى:
قان اينالۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتى بۇزىلعاندا (گيپەرتونيالىق اۋرۋلار، گيپوتونيا، باس ساقيناسى - ميگرەن) ميعا قان بىركەلكى كەلمەيدى دە، باس سىرقىراپ، سولقىلداپ جانە تىرىسىپ اۋىرادى. باسى اۋىرىپ وتىرعان ادامنىڭ مازاسى كەتەدى، مويىن بۇلشىق ەتتەرى قۇرىسادى. ماڭداي، ساماي، توبە ايماقتارىنان اۋرۋ سەزىمى ۇشكىل نەرۆتەر، ال شۇيدەدەن - كەزبە، ءتىل- جۇتقىنشاق جۇيكە جۇيەلەرى جانە مويىن ورىمدەرى ارقىلى بەرىلەدى. باس اۋىرۋ بەلگىسىنىڭ كۇشى مي بولىگىنىڭ قىزمەتتەرىنە، ءار ادامنىڭ تابيعي جاراتىلىسىنا، اتاپ ايتقاندا، اۋرۋ سەزىمىن قابىلداۋ دەڭگەيىنە دە بايلانىستى بولادى.
باس اۋرۋى جانە زاماناۋي مەديتسينا:
باس اۋرۋىنىڭ ءتۇرى قانشالىقتى كوپ بولسا، ەمدىك جولدارى دا سونشالىقتى كوپ. ماسەلەن، ءۇي جاعدايىندا جۇيكەنىڭ جۇقارۋىنان، شارشاۋ- قالجىراۋدان، ۆەگاتيۆتى جۇيكە توزۋدان بولعان باس اۋرۋلار جايلى دەمالىستان، ۇيقى جانە تاماق ءتارتىبىن رەتكە كەلتىرۋدەن قايتۋى مۇمكىن. زاماناۋي مەديتسينادا اۋرۋدى جەڭىلدەتەتىن، قويدىراتىن ءتۇرلى تاسىلدەر، فارماكولوگيالىق قۇرالدار دا قاراستىرىلعان. سالقىندى، سۋىقتى، سۇلىكتى، قىشا قاعازىن، تاڭعىشتى، جىلى ۆاننانى، دۋشتى، ماسساجدى پايدالانۋعا دا بولادى.
باس اۋرۋى جانە قۇران
ءسوزسىز ادام ءۇشىن قۇراندا شيپا بار. اللا تاعالا قۇراندا: «ەي، ادامدار! اقيقاتىندا، سەندەرگە وزدەرىڭنىڭ راببىڭنان ناسيحات، كوكىرەكتەگى نارسەلەرگە شيپا جانە يماندىلار (مۇمىندەر) ءۇشىن جولباسشى (تۋرا جولدى ۇستانۋعا باسشىلىق) ءارى مەيىرىم (قۇران) كەلدى» دەيدى. («يۋنۋس» سۇرەسى، 57-ايات). قۇرانداعى دەم سالۋ اياتتارىن دا اۋرۋدىڭ بەتىن قايتارۋعا پايدالانۋعا بولادى. دەم سالۋ - ناۋقاس ادامعا قۇران اياتتارىمەن نەمەسە ساحيح حاديستەردە كەلگەن دۇعالاردى وقىپ دەم سالۋ، ياكي اۋىراتىن جەرگە قولدى قويىپ وقۋ دەپ تۇسىندىرىلەدى. بۇل - قۇران جانە ساحيح حاديستەرمەن ورىندالسا، اللانىڭ قالاۋىمەن پايدالى بولادى. ونىڭ ەڭ قاراپايىم ءتۇرى رەتىندە: «فاتيحا» سۇرەسىن 7 رەت وقۋدى نەمەسە «ىقىلاس»، «فالاق»، «ناس» سۇرەلەرىن 3 رەتتەن، «ءاياتۇل-كۇرسىنى» 1 رەت وقۋدى ايتار ەدىك.
باس اۋرۋى جانە سۇننەت
يبن ءماجاھتىڭ حاديستەر جيناعىندا پايعامبارىمىزدىڭ (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) باس اۋىرعان جاعدايدا (باسىنا) قىنا قويىپ: «اللانىڭ قالاۋىمەن، بۇل باس اۋرۋعا كومەكتەسەدى» دەپ ايتقاندىعى كەلتىرىلگەن. سونداي- اق، يبن ابباستان جەتكەن حاديستە پايعامبارىمىزدىڭ مۇنداي جاعدايدا باسىن وراپ، بايلاپ تاستايتىندىعى ايتىلادى.
قىنامەن ەمدەۋ - وسىنداي ادىستەردىڭ سۇننەتتە كەلگەن نۇسقاسى. ەگەر باس اۋرۋىنىڭ سەبەبى - قابىنۋ بولسا، ەڭ دۇرىس ءتاسىل - قىنانى تاڭعىشپەن (تامپون) پايدالانۋ. سەبەبى، قىنانىڭ بويىندا قايتالانباس نىعايتقىش، بىرىستىرعىش قاسيەت بار. ول جۇيكە جۇيەسىنە دە، اعزالارعا دا اسەر ەتەدى.
بۇحاريدىڭ «تاريح» كىتابىندا جانە ءابۋ ءداۋىتتىڭ جيناعىندا اللا ەلشىسىنىڭ (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) باس اۋرۋعا شاعىمدانعان ادامعا: «حيدجاما جاسات»، اياعىنىڭ اۋىرسىنۋىن ايتقان ادامعا: «قىنانى قولدان!» دەپ ايتقاندىعى جازىلعان.
سونىمەن قاتار تيرميزيدىڭ كىتابىندا پايعامباردىڭ (وعان اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) قىزمەتشىسى سالما ۋمم ءرافيلدىڭ: «پايعامبار قانداي دا ءبىر جاراقات السا (كەسىلگەن، تۇيرەلگەن، جارىلعان) مىندەتتى تۇردە قىنا جاعاتىن» دەگەندىگى ايتىلادى.
قىنانىڭ پايداسى
قىنانىڭ باسقا دا ارتىقشىلىقتارى: كۇيىك شالعاندا كومەكتەسەدى، قىنامەن جاسالعان تاڭعىشتار (تامپون) جۇيكە جۇيەسىنە وڭ اسەر ەتەدى، قىنا ساعىزىنىڭ ويىق جاراعا، مەرەزگە (يازۆا) جانە اۋىز قۋىسىنىڭ ىرىڭدەۋىنە پايداسى بار، پليەۆريت (وكپە قابىنىڭ تالاۋراۋى) كەزىندە تازالانعان بالاۋىز جانە يتمۇرىن مايىنا ارالاستىرىپ قولدانۋعا بولادى. سونداي- اق، شەشەك اۋرۋىنا قارسى پايدالانىلادى.
www.asylarna.kz سايتىنان الىندى.