ازاتتىعىمىزدىڭ ايشىقتى ايعاعى بولعان اتا زاڭ - تاۋەلسىزدىكتىڭ تەڭدەسسىز تارتۋى

بۇگىن مىنە وسى اتا زاڭىمىزدىڭ قابىلدانعانىنا 20 جىل تولىپ وتىر. تاريحقا ءسال كەيىن شەگىنەر بولسا، 1994 -جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىزدىڭ ادىلەت مينيسترلىگىنە قازاقستان كونستيتۋتسياسىنىڭ جوباسىن ازىرلەۋگە تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. ەلىمىزدىڭ بەدەلدى زاڭگەر عالىمدارىمەن قاتار فرانسيانىڭ كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ وكىلدەرى، وسى ەلدىڭ مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى، رەسەي زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ەڭ بەدەلدى زاڭگەرلەرى قاتىسقان جوبالىق جۇمىس اراعى بىرنەشە ايلار سالىپ، ءوز جەمىسىن بەرىپ، بۇگىنگى اتا زاڭىمىزدىڭ نەگىزىن قالادى.
ايتا كەتەرلىگى، كونستيتتسيامىزدىڭ جوباسىن تالقىلاۋ ىسىنەن قاراپايىم حالىق تا تىس قالعان سوڭ. بۇگىنگى كۇنگى قولدا بار رەسمي دەرەكتەرگە قۇراعاندا ەلىمىز ءۇشىن باستى قۇجاتتى تالقىلاۋ ىسىنە 3 ميلليون 345 مىڭ ادام قاتىسىپتى. قاراپايىم حالىق تارابىنان 31 مىڭ 886 ۇسىنىس تۇسسە، سونىڭ 1 مىڭ 100 ى كونستيتۋتسيا جوباسىنا ەنگىزىلگەن ەكەن.
وسىلايشا، سان مارتە سۇزگىدەن ءوتىپ، ارتىق كەمى قىرنالىپ، جەتىسپەگەن جەرى تولىقتىرىلا تۇسكەن كونستيتۋتسيامىز 1995 -جىلى 30 -تامىزدا بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم ارقىلى قابىلداندى. ءدال وسى زاڭىمىزدىڭ قابىلدانۋىنا قازاقستاندا داۋىس بەرۋگە قۇقى بار سايلاۋشىلاردىڭ 90,58 پايىزى قاتىسىپ، ونىڭ 89,14 پايىزى قولداعان بولاتىن.
بۇگىنگى كۇنى قازاقستاننىڭ كونستيتۋتسياسى مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭىنا قويىلاتىن زاماناۋي بارلىق تالاپتارعا ساي كەلەتىندىگى ءسوزسىز. بۇعان قوسا، قابىلدانعانىنا 20 جىل تولعان اتا زاڭىمىز سول كەزەڭنىڭ وزىندە- اق ەلىمىزدىڭ ساياسي جۇيە قاعيداتىن جاڭعىرتىپ، قوعامداعى پارتيالاردىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ، تاۋەلسىزدىك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ دامىپ، كەڭىنەن قانات جايۋۋىنا زور مۇمكىندىك جاساعان ەدى.
مۇنى كۇنى كەشە ەلوردا تورىندەگى تاۋەلسىزدىك سارايىندا قازاقستان كونستيتۋتسياسىنىڭ قابىلدانۋىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق عىلىمي- پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا بارىسىندا ءسوز سويلەگەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ باسا ايتقان- دى. «ءدال سول 1995 -جىلى ساياسي جۇيە قاعيداتتى تۇردە جاڭاردى. كونستيتۋتسيانىڭ قابىلدانۋىمەن قوعامدا پارتيانىڭ، ازاماتتىق سەكتوردىڭ جاڭا ۇ ە ۇ- لارمەن، تاۋەلسىز ب ا ق- تارمەن دامۋى ءۇشىن قولايلى جاعدايلار پايدا بولدى. وسىناۋ ەستە قالارلىق جىلدا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ومىرگە كەلدى. رەفەرەندۋمدا كونستيتۋتسيا جوباسىنا قولداۋ كورسەتۋدەگى، بارلىق ەتنوستاردى پاتريوتتىق نەگىزدە توپتاستىرۋداعى ەڭ العاشقى تاريحي ءرول دە اسسامبلەياعا تيەسىلى. ءقازىر ءبىز ونىڭ دا 20 جىلدىق مەرەيتويىن كەڭىنەن اتاپ وتۋدەمىز. ءبىزدىڭ كونستيتۋتسيامىزدا بۇكىل قازاقستاندىقتار قولداۋىنا يە ورتاق قۇندىلىقتار ايقىن باياندالعان. ول ازاماتتارعا جىنىسىنا، ناسىلىنە، ۇلتىنا، تىلىنە، دىنىنە جانە باسقا دا بەلگىلەرىنە قاراي قىسىم جاساۋعا قاتاڭ تىيىم سالۋ. وسى نەگىزدە بۇكىل حالىقتىڭ اراسىندا بەيبىتشىلىك، كەلىسىم مەن باقۋاتتىلىق قامتاماسىز ەتىلۋدە»، - دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى.
زامان اعىمىنا ساي كەز كەلگەن دۇنيەنىڭ وزگەرىسكە ۇشىراپ وتىرۋى زاڭدىلىق. اتا زاڭىمىزدا بىرنەشە مارتە وزگەرىسكە ۇشىراپ، قاجەتتى وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋ ەنگىزىلدى. ماسەلەن، 1998 -جىلدىڭ قازانىندا كونستيتۋتسياعا ەنگزىلىگەن تۇزەتۋلەر ەلىمىزدەگى ساياسي پارتيالاردىڭ ءرولىن كۇشەيتە تۇسۋگە باعىتتالعان بولاتىن. كەلەسى زور وزگەرتۋلەر 2007 -جىلى جۇرگىزىلدى. ەسەت بولسا سول جىلدىڭ 16 -مامىرىندا پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىنا ارنايى قاتىسقان ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كونستيتۋتسيامىزعا ساياسي رەفورمالاردى دامىتۋعا، حالىق بيلىگىن كەڭەيتۋگە ارنالعان ۇسىنىستار جاساپ، ول حالىق قالاۋلىلارى تارابىنان قولداۋعا يە بولعان ەدى. مىنە سول كەزدە اتا زاڭىمىزعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلارعا سايكەس بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىز پرەزيدەنتتىك باسقارۋدان پرەزيدەنتتىك- پارلامەنتتىك باسقارۋعا اۋىستى. پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىلىگى 7 جىلدان 5 جىلعا قىسقارتىلدى، پارلامەنتتىڭ وكىلەتتىگى ءبىرشاما كەڭەيدى، كونستيتۋتسيالىق كەڭەس، ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋىن باقىلاۋ جونىندەگى ەسەپ كوميتەتى سياقتى ماڭىزدى مەملەكەتتىك ورگاندار قۇرامىنىڭ ۇشتەن ەكىسىن پارلامەنت بەكىتەتىن بولىپ شەشىلدى. سونىمەن قاتار سەنات جوعارعى سوت سۋديالارىن تاعايىنداپ، باس پروكۋروردى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسىن پرەزيدەنتتىڭ تاعايىنداۋىنا ءوز كەلىسىمىن بەرەتىن بولدى.
مىنە، وسىلايشا جان- جاقتى سارالانىپ، كەم- كەتىگى تۇزەتىلىپ، تولىقتىرىلا تۇسكەن اتا زاڭىمىزدىڭ ەرەجەلەرىن باسشىلىققا الا وتىرىپ قازاق ەلى تالاي قيىندىقتى ەڭسەردى. دامۋدىڭ داڭعىلىنا ءتۇستى. الەمنىڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋ سىندى الدىنا زور ماقسات قويعان، الەمە ەلدەرى الدىندا زور قۇرمەت پەن بەدەلگە يە ابىرويلى مەملەكەتكە اينالدى. مۇنى دا ەلباسىمىز كەشەگى كۇنى وتكەن حالىقارالىق جيىندا ايرىقشا اتاپ وتكەن بولاتىن. «بارلىق كوشباسشى ەلدەردە تابىستىڭ ەكى باستى قۇرامداسى بار ەكەنىن تاريح كورسەتىپ وتىر. ءبىرىنشىسى - سەرپىندى ەكونوميكا جانە جاڭعىرۋ. ەكىنشىسى - تۇراقتى كونستيتۋتسيالىق جۇيە جانە ورنىقتى مەملەكەت. وسىناۋ ەكى فاكتور ХХІ عاسىردا قازاقستانعا دا تولىق دارەجەدە قاجەت»، - دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى.
راسىندا، قازاقستان تابىسقا جەتۋى، الەمنىڭ كوشباسشى ەلىنە اينالۋى ءۇشىن بارلىق مۇمكىنشىلىگى بار. ماسەلەن، بۇگىنگى ءتۇرلى قيىندىقتارعا قاراماستان ەلىمىزدە ۇدەمەلى يندۋستريالدى- يننوۆاتسيالىق دامۋ، «نۇرلى جول» سىندى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن ارتتىرۋع باعىتتالعان باعدارلامالار تابىستى جۇزەگە اسىرىلۋدا. كونستيتۋتسيالىق جۇيەمىز دە، مەملەكەتىمىز دە تۇراقتى. دەمەك، الداعى ۋاقىتتا اتا زاڭىمىزعا ارقا سۇيەپ، دامۋدىڭ وسى داڭعىل جولىن ودان ارى جالعاستىرا بەرسەك، الەمنىڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ قاتارىنان تابىلارىمىز انىق.
ەلباسىنىڭ سوزىمەن قورىتا ايتار بولساق، ازاتتىعىمىزدىڭ ايشىقتى ايعاعى بولعان اتا زاڭ - تاۋەلسىزدىكتىڭ تەڭدەسسىز تارتۋى، سان بۋىن ۇرپاق الماسسا دا ەسكىرمەيتىن، جىل وتكەن سايىن جاڭعىرا بەرەتىن قۇندىلىقتار جيناعى.