ىرىسبەك دابەي. كەپيەت
الدىنا اپارىپ تاستاي سالاتىن مال- سۇلىڭ بولماعان سوڭ، امالسىز ناننىڭ قوقىمىن دا، قاتقانىن دا «قورجىنعا» سالىپ، قوقىسقا اپاراسىڭ. ازداپ توبە قۇيقاڭ شىم ەتكەندەي بولعانمەن، ءبارىبىر ول سوندا قالادى. اق ادال استىڭ الدىندا بار جاساعان كىشىكتىگىڭ «بىرەۋ- مىرەۋ الىپ كەتەر» دەيسىڭ دە «قورجىنىڭدى» قوقىس جاشىگىنىڭ قۇلاعىنا ىلە سالىپ، تايىپ تۇراسىڭ. «كەپيەت اتادى» . «شارۋا» تىنعانىمەن ءبىرازعا دەيىن سوڭىمنان قالماي، عايىپتان ساپ ەتە قالاتىن اۋىر ءسوز وسى. اۋىلدا اندا- ساندا ۇيگە قىدىرىپ كەلەتىن ۇكىاي اجەيدىڭ ءسوزى بۇل. ول كىسى اۋىلداعى قايسى ۇيگە بارسىن ءبارى قۇرمەتتەپ، قوشامەتتەيتىن. كەيۋانانىڭ ۇنەمى قايتالايتىن ءبىر ارەكەتى، ءبىر- اق اڭگىمەسى بار. ارەكەتى - داستارحان شەتىنە ۇگىتىلىپ تۇسكەن نان قوقىمدارىن ساۋساقتارىنىڭ ۇشىمەن جيناپ، اۋزىنا سالادى. اڭگىمەسى - «نان قوقىمىن تاستاماڭدارشى، كەپيەت اتادى!.. » .
«ول كەزدە مەن ون بەس، ون التىعا ەندى كەلگەن بويجەتكەن قىز ەدىم» ، - دەپ باستايتىن مارقۇم اڭگىمەسىن. «سابەتكە قىزىل وكىمەت ورناپ، كامپەسكە دەگەن بالە باستالدى. ەلدەن ەس، ەردەن دەس كەتتى. جاعداي ابدەن اۋىرلاپ، اشتىقتان جۇرت قىرىلا باستاعان كەزدە اكەمىز ەلمەن بىرگە قىتاي اساتىن بولدى. «سەن اتاستىرعان جەرىڭە بارا عوي، قىزىم. قۇداما بەرگەن ۋادەمدى بۇزسام بولماس» ، - دەدى اكەم. مەنى ارامىز كۇنشىلىك جەردەگى قۇداسىنىڭ اۋىلىنا، مەن كەلىن بوپ تۇسەتىن شاڭىراققا جىبەرەتىن بولىپ بەكىگەن سىڭايلى. «سەندەرمەن بىرگە كەتەيىن، مەنى تاستاپ كەتە كورمەڭىز، اكەتاي» ، - دەپ قانشا جالىنسام دا، اكەمنىڭ كونەتىن ءتۇرى جوق. ءبىر- اق ءسوز ايتادى - «قۇداما ۋادە بەرگەم» . اقىرى اكەم كونبەگەن سوڭ: «مەن بارىپ قۇداڭىزدىڭ رازىلىعىن الىپ قايتايىن، مەنى كۇتىڭىزدەر» ، - دەپ جانىما ءىنىمدى ەرتىپ، قايىن جۇرتقا تارتتىم. قايىن اتامنىڭ اياعىنا جىعىلىپ، ءمان- جايدى ايتتىم. «زاماننىڭ سۇرى جامان بالام. ەلىڭنەن قالما، كارىمدى توگىپ، قارعامايمىن. جولدارىڭ بولسىن» . قايىن اتام وسىلاي قىسقا قايىرىپ، باتاسىن بەردى. جانى جانناتتا بولعاي، جاقسى كىسى ەكەن.
ءبىز اۋىلعا جەتكەندە ءبارى بۋىنىپ، ءتۇيىنىپ دايىن وتىرىپتى. قۇداسىنىڭ جاۋابىن ەستىگەن اكەم: «تەكتى جەر ەدى، قايتەيىن. امان بولسىن. تاڭسارىدە قوزعالامىز، تىنىعىپ الىڭدار» ، - دەدى ءىنىم ەكەۋمىزگە. تاڭ اتا ۇرىككەن ەل جاياۋ جالپى اتا قونىستى تاستاپ، ارعى بەتتى بەتكە الدى. سۇتتەي ۇيىپ وتىرعان ءبىر رۋلى ەلدىڭ مۇنان بۇرىن دا اشتىقتان ولگەنى ءولىپ، تەنتىرەيتىنى تەنتىرەپ كەتكەن. اينالاسى ەلۋ قانشا ءتۇتىن شىلدىڭ بوعىنداي شاشىراپ، ازەر ءىلبىپ كەلەمىز. «وسى تاۋدان اسساق، قىتاي جەرىنە جەتەمىز» دەگەن ءسوز شىققاندا، اشتىقتان بۇرالعان حالىق ابدەن تيتىقتاپ، اجال القىمداي باستادى. ومىراۋدا ءسابيى بار جاس كەلىنشەكتىڭ بالا ەمىزىپ وتىرىپ، و دۇنيەگە اتتانىپ كەتە بارعانىن جۇرت نارەستە ۋانباي، شىرقىراپ جىلاعاندا ءبىر - اق ءبىلدى. ەل جيىلىپ، ايەلدىڭ بەتىن توپىراقپەن جاسىردى. شىرقىراعان ءسابيدى قايتىس بولعان كەلىنشەكتىڭ اتا- ەنەسى ءبىر كۇن بويى كوتەرىپ ءجۇردى. كەلەسى كۇنى ونىڭ دا سىلەسى قاتىپ، دەنەسى مۇزداي باستادى. تاپ سول ۋاقىتتا شۇبىرىپ كەلە جاتقانداردى ادام دەگەننەن گورى، جىرتقىش اڭ دەگەن الدەقايدا ادىلەتتى باعا بولار ەدى. نۇرى سونگەن جانارلارعا قادالىپ قاراۋعا ءداتىڭ جەتپەيدى، وتە قورقىنىشتى. ءبارىنىڭ كوزى شال مەن كەمپىردىڭ قولىنداعى سابيدە. وتىرىپ دەمالدىق. كوزدەرى قانتالاعان ادامدار بىرىنەن ءبىرى وزىپ، جەرگە ءبىر تىزەرلەي وتىرا قالىپ انا ەكى ءعارىپتىڭ ماڭىن تورۋىلدايدى. مەن سوندا ادامنىڭ قاتتى اشىققاندا سيپاتىن جوعالتىپ، قاسقىردان دا، يتتەن دە بولەك جامان داۋىس شىعارىپ، ىرىلدايتىندارىن ەستىگەندەي بولدىم. سول كەزدە شال بىلق- سىلق ەتكەن ءسابيدى جانىنداعى جالپاق تاسقا قويىپ: «بىزگە كورسەتپەي جەڭدەرشى» ، - دەپ كەرى بۇرىلدى.
جىگىتتەردىڭ ءبىرى جالما- جان ەتىگىنىڭ قونىشىنان كەزدىگىن سۋىرىپ الىپ، جۇگىرىپ بارىپ ءولى- ءتىرىسى بەلگىسىز نارەستەنىڭ تاماعىنان ورىپ جىبەردى. بالانىڭ باسىن تاستىڭ قالقاسىنا تاستادى. بىرەۋلەرى قازان- وشاق تا دايىنداپ ۇلگەرىپتى، ءسابيدىڭ تۇتاس دەنەسىن سوعان اكەلىپ سالدى. تاپ سول شاقتا تاۋدان تاس دومالادى. كوزىمىز ازەر كورىپ تۇر، ۇلكەن تاس ساي تاعانىنداعى تۋرا بىزگە قاراي دومالاپ كەلەدى. كوزدى اشىپ- جۇمعانشا دومالاعان تاس ەندى استىنا وت جاعىلعان قازانعا تيە- ميە توقتادى. وي، استاپىراللا! دومالاپ كەلگەن تاس ەمەس، مۇيزدەرى ايقاسىپ، شىقپاي قالعان سەمىز تاۋتەكەلەر ەكەن. ءبىر- بىرىمەن ءسۇزىسىپ، جارتاستان ۇشىپ كەتسە كەرەك. ازاماتتار قازانداعى سۋدى توگىپ، بالانىڭ دەنەسىن باسى جاتقان تاستىڭ قالتارىسىنان ءسال شۇقىر قازىپ، سوندا كومدى. ەكى تەكەنىڭ ەتىن، قان- جىنىن دا توكپەي ەكى- ءۇش كۇن ازىق قىپ، ەل شەتىنە دە ىلىندىك.. .
كەپيەت اتادى، نان قوقىمىن تاستاماڭدارشى!.. » .
ىرىسبەك دابەي
