عالىمدار ابىلاي حاندى ۋ بەرىپ ولتىرگەنى تۋرالى مالىمدەدى
«ابىلاي حاننىڭ ومىردەن وتكەنى ادەبيەت توڭىرەگىندە ءار ءتۇرلى قاراستىرىلىپ ءجۇر. ليەۆشين 1832-جىلى ءوزىنىڭ كىتابىندا «ابىلاي حان 1781-جىلى رەسەي شەكاراسىنا كەلە جاتقان جولدا 70 جاسىندا قايتىس بولدى»، - دەپ جازسا، شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى «ابىلايدىڭ ناقتى قاي جىلى كەتكەنى بەلگىسىز. زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، 1788-جىلدار بولۋى مۇمكىن»، - دەپ بولجام جاسايدى. بۇگىندە وقۋلىقتاردا، ابىلاي حان 1711-جىلى دۇنيەگە كەلىپ، 1781-جىلى دۇنيە سالدى دەپ كورسەتىلەدى» - دەدى پروفەسسور.
زەرتتەۋشىلەردىڭ تىنىمسىز ىزدەنىسىنىڭ ارقاسىندا ءبىراز تىڭ مالىمەتتەر تاريح قويناۋىنان سۋىرىلىپ شىقتى. سونىمەن قاتار، جاڭا قۇجاتتاردا ابىلاي حاننىڭ دۇنيە سالعاندىعى جونىندەگى ماتەريالدار عىلىمي اينالىمعا ەندى.
«ناقتىراق ايتقاندا، گەنەرال - مايور ن. وگاريەۆ سىرتقى ىستەر كوللەگياسىنا 1781-جىلى 22- ساۋىردە جازعان راپورتىندا «ابىلاي حان وتكەن جىلدىڭ كۇزىندە تۇركىستان قالاسىندا جەرلەندى»، - دەپ كورسەتىلەدى. سونداي-اق رەسەي مۇراعاتتارىنا ابىلاي حان تۋرالى دەرەكتەر 1781-جىلدىڭ اقپان ايىندا كەلە باستادى. ال تاشكەنتتىكتەردىڭ زەرتتەۋىنشە، ابىلاي حاندى ۋ بەرىپ ولتىرگەن دەگەن دەرەكتەر دە بار. تاريحشىلار ابىلاي 1781-جىلى ومىردەن ءوتتى، ونىڭ مۇراگەرى ءۋاليدىڭ اكەسى 69 جاستا قايتىس بولدى دەپ ساناپ، 1780-جىلدان 69 جاستى شەگەرگەن. وسىدان بارىپ ابىلاي حاننىڭ 1711-جىلى تۋىلعاندىعى انىقتالىپ شىعادى» - دەدى حازىرەتالى تۇرسىن.
