ن. نازاربايەۆ: بىزگە «ەكسپو» ءۇشىن دە، ۋنيۆەرسيادا ءۇشىن دە قاتاڭ ۇنەمدەۋگە تۋرا كەلەدى
مەملەكەت باسشىسى كەڭەسكە قاتىسۋشىلارعا ارناعان سوزىندە «ەكسپو-2017» كورمەسىنە ساپالى دايىندىقتى قامتاماسىز ەتۋ مەن وتكىزۋدىڭ بۇكىل قازاقستان ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
- بۇل - قازاقستاندى، ەلىمىزدىڭ مۇمكىندىكتەرىن بۇكىل الەمگە كورسەتەتىن باستى جوبا. قۇرىلىستان باسقا بارلىق ماسەلەلەر جونىنەن ارتتا قالۋشىلىق بايقالادى. ماسەلەن، ارناۋلى كوميسساردىڭ بار ەكەندىگىنە قاراماستان، ءالى كۇنگە دەيىن كورمەگە قانشا مەملەكەتتىڭ قاتىساتىنى بەلگىسىز. كورمەنى بىزدەن كەيىن وتكىزەتىن باسقا ەلدەر قازىردىڭ وزىندە قىزۋ اقپاراتتىق جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر، ال ءبىز تىم- تىرىس وتىرمىز.
كەلۋشىلەرگە قانداي جاعداي جاسالاتىنى، كورمەنى وتكىزۋدەن قانداي پايدا كۇتۋگە بولاتىنى، قانشا دەمەۋشى تارتىلاتىنى، ەلىمىزدىڭ وزىنەن جانە شەت ەلدەردەن قانشا تۋريست بولاتىنى، قانداي مادەني- كوپشىلىك شارالار وتەتىنى تۋرالى ناقتى مالىمەت جوق، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
وسى ورايدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ شەشۋىن كۇتكەن ءبىرقاتار ماسەلەگە نازار اۋداردى.
اتاپ ايتقاندا، مەملەكەت باسشىسى كورمە نىساندارىنىڭ قۇرىلىسى بەكىتىلگەن كەستەگە سايكەس جۇرگىزىلىپ، 2016 -جىلعى تامىز- قىركۇيەكتە اياقتالاتىنىن ايتتى.
- بۇل رەتتە تەحنيكالىق سيپاتتاعى تۇيتكىلدەر كوپ، ولار: ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ سوزىلۋى جانە ءوزارا كەلىسىلمەگەندىگى، جۇمىستىڭ ناشار ۇيىمداستىرىلۋى. جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاردى بەرۋ كەستەسىنەن كەشىگۋدىڭ نەگىزگى سەبەبى جوبالاۋدى باسقارۋ ءىسىنىڭ مۇلدە جوقتىعى بولىپ وتىر.
نەگىزگى قۇجاتتامانىڭ بولىكتەرىن ازىرلەۋ ءىسى قوسارلى ۇيىمدار اراسىندا بولىنىسكە تۇسكەن. كورمە ۋچاسكەسى ماڭىنداعى جەر رەسۋرستارى ءتيىمسىز پايدالانىلۋدا. بۇدان بولەك، نىساندار قۇرىلىسىندا باعانى تىم ءوسىرۋ ورىن الىپ وتىر، بۇل قاراجاتتىڭ تالان-تاراجعا تۇسۋىنە سوقتىرادى. ارنايى ايتىلۋعا ءتيىس جايتتىڭ ءبىرى - قارجىلاندىرۋ. ەلىمىزدىڭ ەكسپورتتىق تاۋارلارىنىڭ باعاسى تومەندەۋىن ەسكەرسەك، بيۋدجەتكە قاجەتتى قاراجات تولىق تۇسپەي وتىر. سوندىقتان بىزگە «ەكسپو» ءۇشىن دە، ۋنيۆەرسيادا ءۇشىن دە قاتاڭ ۇنەمدەۋگە تۋرا كەلەدى، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى كورمەنى تابىستى وتكىزۋ ونىڭ تاقىرىبىنىڭ تولىق اشىلۋىنا، ەلدەردىڭ كوبىرەك قاتىسۋىنا، كەلۋشىلەردى تارتا بىلۋگە، جاھاندىق سەرىكتەستەرمەن، دەمەۋشىلەرمەن ويداعىداي دەڭگەيدە جۇمىس جۇرگىزۋگە بايلانىستى ەكەنىنە توقتالىپ ءوتتى.
- بۇل ورايدا كورمەنى تابىستى وتكىزگەن ەلدەردىڭ - پورتۋگاليانىڭ 1998 -جىلعى ليسسابوندا، قىتايدىڭ 2010 -جىلى شاڭحايدا وتكىزگەن كورمەسىنىڭ تاجىريبەسىن زەرتتەۋ كەرەك. اتالعان ەلدەردە ۇيىمداستىرۋشىلار بارلىق ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرىن ساۋاتتى جۇرگىزىپ، نىسانداردىڭ كورمەدەن سوڭ پايدالانىلۋى، ولاردى جالپى قالانىڭ جۇيەسىمەن ۇيلەستىرۋ ماسەلەلەرىن دە قامتىدى. سونىمەن بىرگە قاتەلىكتەرگە جول بەرمەس ءۇشىن مۇنداي كورمەلەر جۇمىسىنىڭ يسپانيانىڭ ساراگوس، وڭتۇستىك كورەيانىڭ يەسۋ قالالارىنداعىداي ناشار بولۋىنىڭ دا سەبەپتەرىن تۇسىنە بىلگەن ءجون، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
سونداي-اق نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بۇگىنگە دەيىن وزدەرىنىڭ قاتىساتىنىن تەك 30 ەل عانا راستاپ، 5 ەۋى عانا كوميسسارلارىن ايقىنداعانىنا نازار اۋداردى. بۇل رەتتە كورمەگە قاتىسۋ تۋرالى بىردە- ءبىر كەلىسىم شارتقا قول قويىلماعان.
- مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ جيناقتالۋىنىڭ تەتىكتەرى بارشاعا بەلگىلى. ەگەر ءبىز شاقىرىپ وتىرعان قاتىسۋشىلار ءتيىستى قاراجاتتى ءالى بولمەسە، ولار مۇنى 2017 -جىلعا قاراي دا جاساي المايدى. سوندىقتان شىعىستاردى جىلدىق جوسپارعا ەنگىزۋلەرى ءۇشىن ولاردىڭ كەلىسىمىن الدىن الا الۋ كەرەك، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى وسىعان بايلانىستى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە كوميسسارمەن بىرلەسىپ، «ەكسپو-2017» كورمەسىنە قاتىسۋشىلاردان رەسمي راستاۋ كەلىسىمىن الۋ ءىسىن ۇيىمداستىرۋدى تاپسىردى. ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ءا. يسەكەشەۆكە، ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ۆ. شكولنيككە، «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسىنا قاتىسۋشى ەلدەرمەن جۇمىس جۇرگىزۋ كەزىندە ولاردىڭ پاۆيلوندارىن، ماتەريالدارىن قويۋدى ۇيىمداستىرۋ، كەلۋشىلەردى تارتۋعا مەيلىنشە كوبىرەك قاراجات سالۋلارى ءۇشىن تاقىرىپتى اشۋعا جاعداي جاساۋ ماسەلەلەرىن ناقتىلاۋ تاپسىرىلدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى بالامالى تەحنولوگيالاردى قولدانۋ سالاسىنداعى نەگىزگى 20 ەلگە ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەتتىگىن ايتتى. سونىمەن قاتار كورمەنى ىلگەرىلەتۋ جانە قاجەتتى قۇرال- جابدىقپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاراجات تارتۋ اياسىندا قازاقستاندا جۇمىس جاساپ جاتقان ءىرى حالىقارالىق كومپانيالاردىڭ الەۋەتىن پايدالانعان ءجون.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلدە جانە شەت ەلدەردە كورمەنى كەڭ تانىتۋ ارقىلى كەلۋشىلەردى تارتۋ سالاسىندا كوپ جۇمىس ىستەلۋى تيىستىگىن اتاپ ءوتتى.
- بۇگىندە ايقىن كوممۋنيكاتيۆتىك- مەديالىق جوسپار جوق، يميدجدىك جۇمىس ماسەلەسى جۇيەلى تۇردە ناقتىلانباعان، بارلىق كۇش- جىگەر تەك ءبىرجولعى ءىس- شارالار وتكىزۋگە باعىتتالعان. تەك ساۋاتتى ويلاستىرىلعان ستراتەگيا عانا كورمەنىڭ تابىستى ءوتۋىنىڭ تاعى ءبىر كورسەتكىشىنە - ەلگە تۋريستەر تارتىپ، 5 ميلليون ادامنىڭ كەلۋىنە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك تۋعىزا الادى، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى سونداي-اق الەمدىك قوعامداستىقتىڭ الداعى كورمە تۋرالى اقپاراتتاندىرىلۋ دەڭگەيى تومەن ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.
- ەلدەردى قاتىسۋعا شاقىرۋ ءۇشىن ءىرى ەكونوميكالىق، تۋريستىك فورۋمداردا، سپورت شارالارىندا، الداعى داۆوس فورۋمىندا، سانكت- پەتەربۋرگ فورۋمىندا، استانا ەكونوميكالىق فورۋمىندا كورمە تاقىرىبى بويىنشا تانىستىرىلىمدار ۇيىمداستىرۋ قاجەت. بۇل رەتتە قاتىسۋشىلاردىڭ %85 ى ءوز وتانداستارىمىز بولادى، سوندىقتان ءبىز ءار وڭىردەن قانشا تۋريست كەلەتىنىن، ولاردىڭ قالاي جەتەتىنىن، قايدا ورنالاساتىنىن بىلۋگە ءتيىسپىز. بارلىق قالا جانە وبلىستار اكىمدەرى قولداعى بۇكىل رەسۋرستى ىسكە قوسىپ، كورمەنى وتكىزۋدىڭ قاجەتتىگى مەن ماقساتىن ءار ادامعا ۇعىندىرۋى كەرەك، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ب. ساعىنتايەۆقا، ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ءا. يسەكەشەۆكە، سونداي-اق اكىمدەرگە كورمەنى حالىقارالىق دەڭگەيدە جانە ەل ىشىندە ناسيحاتتاۋ جوسپارىن ازىرلەپ، ونى ساپالى تۇردە ىسكە اسىرۋدى تاپسىردى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كەلۋشىلەردىڭ كۇن سايىن وتە كوپ بولۋى قالانىڭ بارلىق قىزمەتتەرى ءۇشىن ايتارلىقتاي قيىندىق اكەلەتىنىن ايتتى.
- ۆيزالىق قولداۋدى، كەدەندىك راسىمدەۋلەردى، قوناق ۇيلەر، تاكسيلەر جانە رەستوراندار جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدى قامتيتىن بارلىق سەرۆيستەر مۇقيات پىسىقتالىپ، ءوزارا بايلانىستى تۇردە ءارى ەڭ جوعارى دەڭگەيدە كورسەتىلۋگە ءتيىس. اسىرەسە، قىزمەت كورسەتۋشىلەردىڭ تىلدىك ساۋاتتىلىعىنا ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەت، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ب. ساعىنتايەۆقا، ۇلتتىق كومپانيالارعا اكىمدەرمەن بىرگە ەل وڭىرلەرى حالقىنىڭ «ەكسپو»-عا قاتىسۋىنا ءتيىستى جاعداي جاساۋ، كۆوتالارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى.
قازاقستان پرەزيدەنتى «ەكسپو-2017» كورمەسىن ىلگەرىلەتۋ جونىندە تۋريستىك قوعامداستىقپەن اراداعى جۇمىستى جانداندىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
- حالىقتى جايعاستىرۋ ورىندارىن، كولىكتى، لوگيستيكانى، جول بويى ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدى قامتيتىن وڭىرلىك تۋريستىك باعدارلاردى ناقتىلاعان ءجون. تۋريستەردىڭ ءارتۇرلى باعىتتار بويىنشا قازاقستاننىڭ وزگە دە وڭىرلەرىنە بارۋ مۇمكىندىكتەرىن الدىن الا ويلاستىرۋ كەرەك. «سامۇرىق- قازىنا» ۇلتتىق ءال- اۋقات قورىنا «ەير استانا» جانە «قازاقستان تەمىر جولى» كومپانيالارىمەن بىرلەسىپ، ۇشاق جانە تەمىرجول بيلەتتەرىنىڭ كورمەگە تەگىن بارۋ قۇقىعىن قامتۋى ماسەلەسىن پىسىقتاۋدى تاپسىرامىن، مۇنداي جۇمىستى وزگە دە اۆياكومپانيالارمەن جۇرگىزگەن ءجون، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مازمۇندى مادەني باعدارلامالار ازىرلەۋ قاجەتتىگىن ايتا كەلىپ، كەلۋشىلەردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسى ارنايى كوڭىل ءبولۋدى قاجەت ەتەتىنىنە نازار اۋداردى.
سونداي-اق مەملەكەت باسشىسى كورمەنىڭ پايدا اكەلۋىن قامتاماسىز ەتۋ تاقىرىبىن دا قوزعاپ ءوتتى.
- جاريا ەتىلگەن تىركەۋ دوسەسىنە سايكەس، ءبىز دەمەۋشىلىكتەن، بيلەت ساتۋدان، تاماقتاندىرۋدان، قىزمەتتەر كورسەتۋدەن 330 ميلليون ەۆروعا جۋىق كىرىس الۋدى كوزدەپ وتىرمىز. بۇل رەتتە جاھاندىق دەمەۋشىلەرمەن ارادا كەلىسىمدەرگە قول قويۋ «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ كىرىستىلىگى ماسەلەسىن وڭ شەشۋ ءۇشىن باستى ماسەلە بولىپ سانالادى. دوسە جوسپارى بويىنشا، ءبىز تەك دەمەۋشىلىكتەن، سونىڭ ىشىندە «ەكسپو»-نىڭ جاھاندىق 8 سەرىكتەسىن تارتۋدان 200 ميلليون ەۆرودان استام قاراجات تابۋعا ءتيىسپىز، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى كورمەگە الەمدىك كومپانيالاردى تارتۋ ونىڭ بەدەلىنە وڭ ىقپال ەتىپ، ەلىمىزگە ينۆەستيتسيالار اكەلەتىنىن ايتتى.
- بۇل - كورمەنىڭ تانىمالدىلىعى مەن ناسيحاتى ءۇشىن ۇلكەن دەمەۋ. ول دۇنيە جۇزىنە بەلگىلى برەندتەردى الەمدىك قوعامداستىقتىڭ ەسىنە سالىپ، كورمەنى ءاربىر قۇرلىقتا ناسيحاتتاۋعا كومەكتەسەدى. بۇگىندە قازاقستان - ەكونوميكالىق تۇرعىدان تۇراقتى، ينۆەستيتسيا جانە ىنتىماقتاستىق ءۇشىن تارتىمدى ەل، ءبىراق ەگەر قۇر انشەيىن كۇتىپ وتىرا بەرسەك، ەشكىم دە كەلمەيدى. بۇل باعىتتا بەلسەندى تۇردە جۇمىس جۇرگىزىپ، قولداعى بارلىق رەسۋرستارىمىزدى پايدالانعانىمىز ءجون، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە قاتىستى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الەمدە كوپشىلىك جۇرت جينالعان ءىس- شارالار كەزىندە ورىن الىپ جاتقان وقيعالاردىڭ تەرروريزم قاۋپىن بارعان سايىن وتكىر ماسەلەگە اينالدىرىپ وتىرعانىنا توقتالدى.
- ەلدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قازىردەن باستاپ الدىن الا دايىندالىپ، ءتيىستى جوسپارلارىن ازىرلەۋگە ءتيىس. كۇشتىك قۇرىلىمدار بلوگىنىڭ ءبارىنىڭ جۇمىسى ۇيلەسىمدى بولۋى قاجەت. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە، «سىربار» سىرتقى بارلاۋ قىزمەتىنە كورمەنى وتكىزۋگە دايىندىقتىڭ بارلىق كەزەڭىندە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ بۇكىل شارالارىن قابىلداۋدى تاپسىرامىن، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى الدىن الا وقىتىلاتىن ۆولونتەرلەردىڭ دايىندىعى ساپالى بولۋى قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.
- جاڭا نارسەلەردى ءبىلىپ، كوپتەگەن ادامدارمەن كەزدەسەتىن جاستار ءۇشىن بۇل قىزىق نارسە. بۇل رەتتە ۆولونتەرلەردى تەك استانادان عانا ەمەس، بارلىق وڭىرلەردەن دە ىرىكتەپ الۋ كەرەك، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى «ەكسپو-2017» كورمەسىنە دايىندىق ۇدەرىسىنە قاتىسۋشىلاردىڭ ءبارىنىڭ ۇيلەسىمدى جانە ءتيىمدى جۇمىسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ايتتى.
- قازىر قۇرىلىمدار اراسىندا ءوزارا ءىس- قيمىل جوق ەكەنى كورىنىپ تۇر. ۇكىمەت تاراپىنان وسى بارلىق جۇمىستى ۇيلەستىرۋ مۇلدە بايقالمايدى. اركىم تەك وزىنە تيەسىلى تار شەڭبەردەگى سالاعا عانا جاۋاپ بەرە الادى، ءتيىمدى ءوزارا ىقپالداستىق جوق. سوندىقتان پرەمەر- مينيستردەن «ەكسپو-2017» - گە دايىندالۋعا جانە وتكىزۋگە ۇكىمەت اتىنان جاۋاپتى تۇلعانى بەكىتۋ جونىندە ۇسىنىس ەنگىزۋدى وتىنەمىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق ءيميدجى ماڭىزدى ماسەلە بولىپ سانالاتىنىن اتاپ ءوتتى.
- وتە از ۋاقىت قالدى. بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندار بەلسەنە، كەلىسە وتىرىپ جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ۇكىمەتكە جانە كەڭەسكە قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعىنا العا قويىلعان مىندەتتەردىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىرامىن. كورمەنى لايىقتى دەڭگەيدە وتكىزۋ كەرەك. بۇل ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەتىنىن بىلەمىن. بۇگىندە جاعداي جەڭىل ەمەس، ءبىز ۇلتتىق قوردان قاراجات ءبولىپ وتىرمىز، ءار تەڭگەنى ءتيىمدى جۇمساۋ قاجەت. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ يگىلىگى ءۇشىن بىرلەسە جۇمىس جۇرگىزگەن ءجون، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
بۇدان بولەك، كەڭەستە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ كومپانيانىڭ سالىنىپ جاتقان «Mega» اتتى ساۋدا- ساۋىق كەشەنىن «جىبەك جولى» (Silk Way) دەپ اتاۋدى ۇسىندى.
سونىمەن قاتار، كەڭەس بارىسىندا الداعى كورمەگە دايىندىقتىڭ ءار باعىتى بويىنشا استانا قالاسىنىڭ اكىمى، «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسى» ا ق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ءا. جاقسىبەكوۆ، مينيسترلەر - سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ە. ىدىرىسوۆ، ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ۆ. شكولنيك، ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى ءا. يسەكەشەۆ، مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا. مۇحامەدي ۇلى، ىشكى ىستەر ءمينيسترى ق. قاسىموۆ، ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى ق. كەلىمبەتوۆ، سونداي-اق ءتۇرلى كومپانيالار مەن مەردىگەر ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى ءسوز سويلەدى.
