ورىس ءتىلدى پۋبليسسيستەردىڭ ورالىمسىزدىعى ويلانتۋعا ءتيىس
دياسپورا وكىلدەرىنىڭ كوركەم پۋبليتسيستيكاسى وسى تاۋەلسىزدىك جىلدارى ىشىندە جانر تابيعاتىن بايىتۋ جاعىنان عانا ەمەس، فورمالىق ىزدەنىستەر تۇرعىسىنان دا ۇنەمى وزگەرىستەرگە ءتۇسىپ، جەتىلۋ ۇستىندە كورىنەدى. دياسپورالىق كوركەم پۋبليتسيستيكانىڭ ىشكى جانرلارى دا ءار الۋان دەسەك تە، اسىرەسە ءومىرباياندىق، ساپارنامالىق سيپاتتاعى تۋىندىلارى باسىمداۋ.
قازاقستاندا تۇراتىن ءارتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ ىشىندە الدىمەن كوزگە تۇسەتىنى دە - ورىس قالامگەرلەرى جانە ويلارىن ورىس تىلىندە ورنەكتەيتىن باسقا دياسپورا وكىلدەرى. بۇل ارادا قازاقستاندىق ورىس كوسەمسوزشىلەرىنىڭ وزدەرىنىڭ قالىپتاسقان كوركەمدىك- يدەيالىق ۇردىستەرى مەن ۇستانعان قاعيدالارى بار ەكەندىگى اڭعارىلدى.
ورىس تىلىندە جازاتىن قازاقستاندىق پۋبليتسيستەردىڭ جازۋ ماشىعى، ومىرلىك شىندىقتى جەتكىزۋ جولىنداعى امال- تاسىلدەرى ءوزارا ۇقساس، ءتىپتى، كەيدە ورتاق بولىپ كەلەتىن كوركەمدىك ءۇردىستى قالىپتاستىرعان دەپ تۇجىرىمداي الامىز. ولاردىڭ جازعاندارىندا كوسەم سوزدىك ۇلگىلەردىڭ وچەرك، دەرەكتى پروزا، ەسسە، ەستەلىك جانە ت. ب. سىندى ءار ءتۇرلى سيپاتتارى ارالاس كورىنىس تاۋىپ جاتادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا جارىق كورىپ جاتقان ورىس تىلىندەگى ادەبي- مادەني جانە قوعامدىق جۋرنالداردا مەملەكەت شەڭبەرىندەگى تاقىرىپتاردى قوزعايتىن كوركەم كوسەمءسوز ۇلگىلەرىنىڭ كەزدەسىپ تۇراتىنى - قۇپتاۋعا لايىقتى وڭدى نىشان. بۇنداي شىعارماشىلىق قۇبىلىستى دۇرىس باعالاۋدىڭ نەگىزگى سەبەبى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگى داۋسىز. ويتكەنى باسقا ۇلت وكىلدەرىنەن شىققان قالام قايراتكەرلەرىنىڭ وزدەرى وتىن وتتاپ، سۋىن سۋلاپ وتىرعان ەلدىڭ مۇددەسىن قورعايتىن ماتەريالدار جازۋعا ىقىلاستى بولۋى ولاردىڭ يگى نيەتتە ەكەندىگىن اڭعارتپاي ما؟
سولاي بولا تۇرعان كۇننىڭ وزىندە دە رەسپۋبليكامىزدا شىعاتىن جەكەلەگەن باسىلىمدارداعى پۋبليتسيستيكالىق تۋىندىلاردىڭ ەداۋىر بولىگى، جوعارىدا ايتىلعانداي، قازاقستان تاقىرىبىنان الىس بولىپ كەلەتىندىگىن جاسىرىپ- جابۋدىڭ قاجەتى جوق. ورىس تىلىندە جازىلعان كوركەم پۋبليتسيستيكانىڭ قوزعايتىن پروبلەمالارى نەگىزىنەن ءبىرىڭعاي ورىس حالقىنىڭ، ورىس مادەنيەتى مەن رۋحانياتىنىڭ تاقىرىبىن عانا قوزعاۋى ءبىر جاعى زاڭدىلىق تا سياقتى. ءار قالامگەر ءوزى شىققان ەتنيكالىق تەگىنە قاتىستى دۇنيەلەر جازسا، ونىڭ نەسى ايىپ؟
ءبىراق وسى ارادا ويلاناتىن، بايىپتاپ- بايىرقالايتىن ءبىر ماسەلە بار. قاي قالامگەر بولسا دا، ەڭ الدىمەن ءوزى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان، قىزىعىن كورىپ وتىرعان مەملەكەتتىڭ اۋماعىنداعى ەلەۋلى ماسەلەلەرگە نازار اۋدارماي ما، ءارى- بەرىدەن كەيىن سول مەملەكەتتىڭ مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتپەي مە؟ ءوزى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان وتانىنىڭ بارى مەن جوعىن جىرلاۋ دۇنيەءجۇزى قالامگەرلەرىندە جازىلماعان زاڭدىلىققا اينالعالى قاشان؟ قازاقستان سياقتى ەلدە تۇرعاننان كەيىن بويىنداعى ءسوز قابىلەتىن دە سونىڭ ىڭعايىنا قاراي جۇمساپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر ەمەس پە؟
باسقاسىن بىلاي قويعاندا، رەسپۋبليكاداعى ورىس ءتىلدى جۋرنالداردىڭ الدىڭعى قاتارىندا تۇراتىن «پروستوردىڭ» بەتتەرىندەگى كوركەم كوسەمسوز ۇلگىلەرى، ەڭ الدىمەن رەسەي تاريحىنا، ورىس حالقىنىڭ كورنەكتى تۇلعالارىنا قاتىستى بولىپ كەلەدى. بۇلاردا جالپى ادامزاتتىق جانە ۇلتتىق پاراديگمالاردى ايقىندايتىن ەشتەڭە جوق دەي المايمىز، ەكەۋىنىڭ دە ۇشقىندارى ءار قىرىنان بوي كورسەتىپ وتىرادى. جالپى ادامزاتتىق ماسەلەلەردىڭ قانداي ەكەندىگى تۇسىنىكتى، ال ۇلتتىق دەگەن كەزدە الدىمەن قازاق ۇلتىنىڭ نەمەسە قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ، ەڭبەك ەتەتىن ۇلت دياسپورالارىنا قاتىستى پاراديگمالىق ولشەمدەر وسى اتالعان جانە باسقا شىعارمالاردا قانداي سيپاتتا جانە قانداي ماقساتپەن بەرىلگەن؟ مىنە، اڭگىمەنىڭ نەگىزگى ءتۇيىنى وسىندا.
پىكىر تياناقتى بولۋى ءۇشىن اتالعان جۋرنالدا جارىق كورگەن كەيبىر ماتەريالدارعا توقتالىپ كەتۋگە تۋرا كەلەدى. «پروستوردىڭ» 2014 - جىلعى 2-سانىندا جاريالانعان ۆ. ميحايلوۆتىڭ «تاينا لەرمونتوۆا»، و. تارلىكوۆانىڭ «رابوتا مويا ەدينستۆەننايا نادەجدا، ن. سلەپتسوۆتىڭ «يگراي، گارمون» ۆ سترانە ي ۆ سەردتسە» ءتارىزدى كوركەم پۋبليتسيستيكالارى - ناق وسىنداي رۋحتاعى، جالپى ورىستىق نەمەسە جالپى رەسەيلىك ماسەلەلەردى قوزعاعان، بىلايشا ايتقاندا، جۋرنالدى شىعارىپ جاتقان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاريحي- قوعامدىق نەمەسە رۋحاني ومىرىنە تىكەلەي قاتىسى جوق دۇنيەلەر. سوندىقتان بۇنداي شىعارمالاردى كوتەرىلىپ وتىرعان تاقىرىپقا وراي تالداعان كەزدە تەك ۇلتتىق پاراديگماسىن ورىس رۋحىنىڭ تۇرعىسىندا عانا تالداۋعا تۋرا كەلمەك.
سونىڭ ءبىر مىسالى گەنناديي دورونيننىڭ «ۇلكەن ميحايلوۆسكويمەن قوشتاسۋ» (پروشانيە س. بولشوي ميحايلوۆسكوي «پروستور» ، №10, 11, 2013 گ. س ت ر. 65-105) اتتى شىعارماسىنىڭ مازمۇندىق قۇرىلىمىنان انىق كورىنەدى. اۆتور ءوزى «وچەرك» دەپ ايدار قويعانىمەن، بۇل تۋىندىنىڭ مازمۇنى، قامتيتىن ماسەلەلەرى سول انىقتامانىڭ اياسىنان اسىپ كەتەدى. ويتكەنى وندا جاڭاعى ايتىلعان جانرلىق بەلگىلەرمەن بىرگە تاريحي زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ نىشاندارى دا كوزگە ۇرىپ تۇر.
تۋىندى نەگىزىنەن ا. س. پۋشكيننىڭ ورال قالاسىندا بولۋىنىڭ 180 جىلدىعىنا ارنالعانىمەن، اۆتور ءار تۇستان ءۇزىپ- جۇلىپ، تاريحقا، ادەبيەتتانۋعا جانە جاعىرافياعا قاتىستى ماسەلەلەردى سىنالاپ ەنگىزىپ وتىرعان. ءىشىنارا ليريكالىق شەگىنىستەرگە دە جول بەرىپ، ءوزىنىڭ كوڭىل كۇيىن الدىڭعى پلانعا شىعارىپ قويۋدى دا ۇمىتپايدى. ءبىر اۋىز سوزبەن ايتقاندا، بۇل شىعارما پۋبليتسيستيكالىق- زەرتتەۋشىلىك باعىتتاعى كوركەم سينتەزدىك جازبانىڭ ءبىر ۇلگىسى.
اۆتور الدىمەن ءوزىنىڭ بالالىق شاعىنا شەگىنىس جاساي وتىرىپ، ساناسىندا پۋشكيننىڭ تەك ءبىر عانا ەمەس، بىرنەشە سيپاتتاعى وبرازى ساقتالىپ قالعانىن قاپەرگە الادى. ونىڭ پايىمداۋىنشا، مەكتەپ وقۋلىعىنىڭ بەتتەرىندە كەزدەسىپ جاتاتىن اقىن بەينەسى تاريحي شىندىققا قاراعاندا كوڭىلسىز، سۇرەڭسىز. ال ول ءوزى قالا كوشەسىندە كۇندە كورەتىن پۋشكين مۇلدە باسقاشا، ەففەكتىسى كۇشتى وبراز.
«ەشە ناش پۋشكين بىل كراسيۆ، دوۆولنو ۆىسوك، دۋمايۋ، زناچيتەلنو كراسيۆەە ي ۆىشە وريگينالا» («پروستور» ، №11, س.65) دەپ ۇستەمەلەيدى اۆتور. بۇل ارادا گروتەسكلىك ەلەمەنتتەردىڭ بار ەكەندىگىن دە جوققا شىعارا المايمىز. قالامگەر، مىنە، وسىلايشا ءوزىنىڭ ەستەلىكتەرىنە تىزگىن بەرە كەلىپ، ۇلى ورىس اقىنىنىڭ قازاق جەرىنە قالاي كەلگەنى جايىندا قىسقاشا ساياحات جاسايدى. وزىنە ءمالىم تاريحي فاكتىلەردى كولدەنەڭ تارتا وتىرىپ، ورىستىڭ ۇلى اقىنى جايىندا جەكەلەگەن دەرەكتەر كەلتىرىپ، پىكىر ايتىپ جۇرگەن جەكەلەگەن وپپونەنتتەرىمەن دەرەۋ پىكىرتالاسقا دا كىرىسىپ كەتەدى. ناقتىراق ايتقاندا، قازاقستاندىق گازەتتەردىڭ ءبىرى پۋشكينگە قازاقتىڭ عاشىقتىق جىرى «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋدى» تانىستىرىپ، جازدىرعان باسقا ەشكىم ەمەس، قازاقتىڭ داۋىلپاز اقىنى ماحامبەت وتەمىسوۆ دەپ تۇجىرىمداعى ماتەريال جاريالاعان ەكەن. جانە ول پۋشكينمەن باسقا ەش جەردە ەمەس، قازاقتار بۇرىن «ۇيشىك» دەپ اتاعان گۋريەۆ قالاسىندا كەزدەسكەن كورىنەدى. جاڭا سەنساتسيالىق دەرەك بويىنشا ۇلى اقىن اتاقتى دال ەكەۋى ودان ارى قاراي استراحان جاققا اسىپ كەتىپتى.
اۆتوردىڭ پايىمداۋىنشا، بۇلاردىڭ قاي- قايسىسى دا كەلىسۋگە بولمايتىن دايەكسىز، دالەلسىز جالعان مالىمەتتەر. ونىڭ وسىنداي جوسىقسىز جاڭالىقتارعا، تايعاناق پايىمداۋلارعا قارسى قوياتىن ارگۋمەنتتەرى دە تياناقتى. دالەل كەلتىرۋ جاعىنا كەلگەندە ول بايسالدىلىقتى، باپتى تىلەيتىن ماشىقپەن اقىننىڭ قازاق دالاسىنا كەلگەندەگى ءاربىر قادامىن ەجىكتەي تالداپ، جۇيە- جۇيەسىمەن تىزبەلەي جەتكىزىپ وتىرادى. سونىڭ ناتيجەسىندە وپپونەنتىنىڭ شەگىنۋىنە دە جول قالدىرماعان ءتارىزدى بولىپ كورىنەتىنى راس.
بۇل پۋبليتسيستيكالىق سينتەزدە تەك نەگىزگى كەيىپكەر جونىندە عانا ەمەس، ۇلى اقىن بولاشاقتا جازۋدى جوسپارلاعان اتاقتى بۇلىكشى پۋگاچەۆ تۋراسىندا دا قىزىقتى دەرەكتەر ءوز الدىنا جەكە وچەرك سىندى بولىپ جالعاسىن تاپقان. ارينە، زەرتتەۋشىلىك جۇمىستارىمەن جۇرگەن پۋشكيننىڭ شىعارماشىلىق ماقساتىن ايقىنداۋ ءۇشىن بۇل دا كەرەك بولعان شىعار. ءبىراق اۆتور ءسوز اراسىندا عانا ايتىلۋعا ءتيىستى پۋگاچيەۆ ماسەلەسىنە كەلگەندە، ەداۋىر تەرەڭدەپ، باس كەيىپكەرىنە قاتىستى ارنادان الىستاپ تا كەتىپ جاتادى. ءسويتىپ وچەركتىڭ كەيىپكەرى تەك ءبىر ادام بولۋىمەن شەكتەلمەي، پەرسوناجدار قاتارى كوبەيە تۇسەدى، اتاقتى بۇلىكشىنىڭ ءومىربايانىنا قاراي فاكتولوگيالىق شەگىنىستەر جاساپ، كوتەرىلىستىڭ تاريحي ءمانىن اشقىسى كەلگەن نيەتى دە ايقىندالىپ قالادى.
ەداۋىر مالىمەتتەردى قامتىعاندىقتان، كەي تۇستارىندا تانىمدىق ءمانى باسىمداۋ بولىپ كورىنەتىن وچەركتىڭ كەلەسى كوڭىل بولەتىن تۇسى - قازاقستاندىق پۋشكينتانۋ ماسەلەسى. بىلگىسى كەلگەن جاستار ءۇشىن بۇل دا وزىنشە پۋشكينگە قاتىستى زەرتتەۋ قىرلارىنىڭ ءبىرى، مول ىزدەنىستەردىڭ وزىندىك نىشانى دەرلىك. ەندى وسى ارادا كوڭىل بۇرا كەتەتىن ءبىر جاعداي - قازاق جەرىنىڭ شەتىن جاعالاپ وتكەن ورىستىڭ ۇلى اقىنى سول ءوزى كورگەن ەلدىڭ، جەردىڭ بايىرعى تۇرعىندارىمەن قانداي قارىم- قاتىناس جاسادى دەگەن ماسەلە جونىندە اتالعان تۋىندىدا ءلام- ميم دەپ ەشتەڭەنىڭ ايتىلماي قالعاندىعى. پۋشكيننىڭ ورىنبور، ورال ساپارىن جاقسى ءبىلىپ تۇرعان اۆتور ءوز وچەركىندە تەك ۇلى اقىن «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋدى» (وندا دا تەك 5 بەتىن) جازىپ الۋمەن شەكتەلىپ قالدى ما، جوق، قازاقتارعا قاتىستى باسقاداي دەرەكتەر بار ما دەگەنگە توقتالمايدى.
ۇلتتىق جانە جالپى ادامدىق پاراديگما نىشاندارى، شىنداپ كەلگەندە، وسىنداي مادەنيەتتەر توعىسىن كوتەرگەن ماتەريالداردىڭ ءون بويىنان توبە كورسەتۋى ءتيىس ەمەس پە؟ وسىنداي جانرلىق تۇرعىدان العاندا، بەلگىلى ءبىر قالىپقا سىيىسا قويمايتىن، ال ءماتىن ىشىندەگى مازمۇندىق قۇرىلىمى دا ءتۇرلى تاقىرىپتارعا قاراي ويىسىپ كەتە بەرەتىن كوركەم پۋبليتسيستيكالىق تۋىندىدا جالپى ادامزاتتىق پاراديگمالاردىڭ بوي كورسەتۋى ءتىپتى كوركەمدىك- يدەيالىق زاڭدىلىق دەۋگە بولادى.
ال ۇلتتىق ماسەلە دەگەنگە كەلگەندە دە ءبىر قالىپتىڭ شەڭبەرىنەن تابىلا بەرمەيتىن جەرى دە جوق ەمەس. اتاپ ايتقاندا، اۆتوردىڭ ءبىر عانا نازار اۋدارتاتىنى - ورىس رۋحىنا، ورىس مادەنيەتىنە ءتان پاراديگمالىق تۇزىلىمدەر. وچەركتەگى جەكەلەگەن وقيعالارى قازاق جەرىندە وتەتىن بولسا دا، تىكەلەي قازاق ۇلتىنىڭ ومىرىنە، قوعامىنا ءتان بولىپ كەلەتىن نىشان- دەتالداردى ايتۋ جاعى كەمشىن، ءتىپتى جوق دەۋگە بولادى.
تاتيانا فرولوۆسكايانىڭ «نەزابۆەننىي ەۆگەنيي بوريسوۆيچ» وچەركى جازىلۋ مانەرى مەن بولعان جايلاردى مازمۇنداۋ جاعىنان بەلگىلى ءبىر دارەجەدە گ. دورونيننىڭ شىعارماسىمەن ۇندەس دەپ ايتساق ارتىق ەمەس. ادەبيەتشىلىك جولعا ءتۇسۋدى ارمانداعان تالاپتى جاستىڭ باستى ماقساتى بىرەۋ عانا بولىپتى. مىنە، الدىنا وسىنداي يگى ماقسات قويعان جاس تالاپ ءوز ءومىر جولىنىڭ وسىناۋ ءبىر قىزىق كەزەڭىندە كورنەكتى ورىس اقىنى بوريس پاستەرناكتىڭ ۇلى ەۆگەني بوريسوۆيچپەن كەزدەسەمىن دەپ ويلاماعان ەكەن. ءبىراق بۇل كەزدەيسوق كەزدەسۋدىڭ تابيعي نەگىزى بار بولىپ شىقتى. ويتكەنى جاڭاعى ايتىپ وتىرعان ماقسات جولىندا اۆتوردىڭ ديپلومدىق جۇمىسىنىڭ تاقىرىبى ەتىپ العانى - سول اتاقتى پاستەرناكتىڭ اقىندىق شەبەرلىگى كورىنەدى.
وچەرك تۇتاسىمەن ۇلى اقىننىڭ تىكەلەي ۇرپاعىنىڭ ادامي بولمىس- ءبىتىمىن، ينتەللەكتۋالدىق ورەسىن اشۋعا باعىتتالعان. اۆتور ءۇشىن مۇنداي اداممەن كەزدەسۋ كىم كىمنىڭ بولسا دا ومىرىندە وشپەستەي ءىز قالدىرا الاتىن قۋاتتى ەنەرگيانىڭ كوزىنە اينالا الادى ەكەن. بۇل جاعداي وسى ەۆگەنيي بوريسوۆيچتىڭ مىسالىندا جەكەلەگەن ورقيعالار، شاعىن ەپيزودتار ارقىلى ءار قىرىنان دالەلدەنىپ وتىرادى. شىعارماعا كەڭ تىنىس بەرە وتىرىپ، ت. فرولوۆسكايا تەك قانا ءوزى ورتاق نىسان ەتىپ العان كەيىپكەرىنىڭ توڭىرەگىمەن شەكتەلىپ قالمايدى، ونىڭ اينالاسىنداعى ىقپالدى تۇلعالار مەن ولاردىڭ مىنەز- قۇلقىن، بولمىس- ءبىتىمىن اشا الاتىن بوياۋى قانىق دەتالدارعا دا كوڭىل ءبولىپ كەتەدى.
وسىلاردىڭ اراسىنان اسىرەسە ىقپال ەتۋگە ءتيىستى كۇش - ەۆگەنيي بوريسوۆيچتىڭ اكەسى، ورىس رۋحىنىڭ كوركەمدىك ولشەمدەرىنىڭ ءبىرى بوريس پاستەرناكتىڭ شىعارماشىلىعى مەن ازاماتتىق- قوعامدىق كەلبەتىن اشۋ ماسەلەسىن دە ۇنەمى قاپەرىندە ۇستايدى. ءسويتىپ وسىنداي ماڭىزدى ارگۋمەنتتەردى قامتي ءسوز قوزعاعاندىقتان دا، وچەرك سيۋجەتتىك جاعىنان بولسىن، تانىمدىق تۇرعىدان بولسىن، اجەپتاۋىر سالماقتى دۇنيەگە اينالا العان.
وچەركتىڭ فابۋلالىق بولمىسىنا قاراعاندا، ۇلى اقىننىڭ زەردەلى پەرزەنتى دە جاستايىنان ءبىلىم- عىلىمعا قۇمار، كوپ وقىعان ازامات بولىپ قالىپتاسقان. وقىماعان كىتابى جوق ينتەللەكتۋالدىق تۇلعانىڭ ايتار ويى، وزىندىك كوزقاراسى اينالاسىن مويىنداتاتىن دەڭگەيدە. وسىلايشا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي بيىكتىكتە تۇرعان ادامنىڭ جەكەلەگەن ادامي قىرلارى، مىنەز- قۇلقى جانە ت. ب. جاعدايلارى كوركەم وچەركتە جۇيەلى تۇردە بولماسا دا، ءۇزىپ- جۇلىپ سۋرەتتەلىپ وتىرادى. جانە بۇنداي سۋرەتتەۋدىڭ جانر تابيعاتىنا ەشقانداي دا قايشى كەلمەيتىنىن بايقاۋ قيىن ەمەس.
اۆتور اقىن پەرزەنتىنىڭ اينالاسىمەن، ونىڭ اكەسىنىڭ ومىرشەڭ مۇرالارىن ەسكە الۋمەن بوگەلىپ قالماي، سول كەزەڭدەگى ورىس زيالىلارىنىڭ كوزقاراستارى، العان باعىتتارى جايىندا دا لەبىز ءبىلدىرىپ وتىرادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ويلارى ءوزى نىسان ەتىپ العان تاقىرىپتىڭ توڭىرەگىنەن تابىلىپ جاتادى.
الايدا، وسى ارادا جالپى ادامزاتتىق جانە ۇلتتىق پاراديگما تۇرعىسىنان ەسكەرەتىن ءبىر جاعداي بار. ول شىعارمادا، قازاقستاندىق رۋحانيات الەمىنىڭ، ونىڭ ىشىندە قازاق مەنتاليتەتىنىڭ كورىنىس تابا الماۋى. ءبىزدىڭ بۇل قويىپ وتىرعان تالابىمىزدىڭ لوگيكالىق تۇرعىدان قيسىندى ەكەندىگىن دالەلدەپ وتكەنىمىز ءجون بولار.
بىرىنشىدەن، تاتيانا فرولوۆسكايا - الماتى قالاسىندا ومىرگە كەلگەن، جاستايىنان قازاق حالقىنىڭ رۋحاني الەمىمەن قويىنداسا وسكەن قازاق جەرىنىڭ ءتول تۋماسى، وقىرمانعا جاقسى تانىمال اقىن. قازاقستاندىق اۆتوردىڭ قازاقتارعا سوقپاي كەتەتىن كەزدەرى نەكەن- ساياق دەپ بىلسەك، ۇلتتىق رۋحتى شەت جاعالاپ سەزدىرىپ ءوتۋ مۇمكىندىگى بار.
ەكىنشىدەن، ول ءوز كەيىپكەرىن باسقا ءبىر ولكەدە، شەت جەردە ەمەس، ءوزى تۋىپ- وسكەن الماتىسىندا، رەسپۋبليكاداعى جوعارى ءبىلىمنىڭ فلاگمانى، ءوزى ءبىلىم العان قازاق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قابىرعاسىندا جولىقتىرادى.
ۇشىنشىدەن، وسى شىعارمانى باسىپ وتىرعان رەسەي مەملەكەتىنىڭ نەمەسە باسقا ءبىر جەردىڭ بەيتانىس باسىلىمى ەمەس، كادىمگى ءوزىمىزدىڭ جانىمىزعا جاقىن، قازاق قالامگەرلەرىنىڭ قاۋىمىنا دا، وقىرماندارىنا دا ەتەنە تانىس «پروستور» جۋرنالى.
مىنە، وسىنداي قازاق حالقىنا ءار جاعىنان جاقىن بولا تۇرا، وچەرك ەشقاندايدا دا قازاقي مەنتاليتەتتى قاجەتسىنبەستەن، تازا رەسەيلىك رۋحتا جازىلعان. ءتىپتى ونىڭ وقىرماندارى دا قازاقستاندىقتار ەمەس، رەسەيلىكتەر سياقتى اسەر ەتەدى. شىعارمادا جالپى ادامزاتتىق جانە ورىستىڭ ۇلتتىق ۇستانىمىنا لايىقتى پاراديگما ۇشقىندارى توبە كورسەتىپ وتىرعانىمەن، وسى وقيعا بولىپ جاتقان ورتانىڭ بايىرعى ۇلتىنا ءتان نىشان- بەلگىلەر بايقالمايدى.
جالپى قازاقستان باسىلىمدارىندا ءار ۋاقىتتاردا ورىس تىلىندە جارىق كورىپ جاتاتىن كوركەم كوسەمسوز ۇلگىلەرىنىڭ ەداۋىر بولىگىندە وسى ەلدىڭ بايىرعى تۇرعىندارى قازاقتىڭ ءيىسى دە، كولەڭكەسى دە بولمايدى. رۋحاني تەپە- تەڭدىك تۇرعىسىنان الىپ قاراعاندا، بۇل، ارينە، كەلىسۋگە بولمايتىن، ۇلتتىق قابىلداۋعا قيعاش كەلەتىن كەرتارتپا قۇبىلىس. ءبىراق قازاقستاندىق باسىلىمداردىڭ ۇستاناتىن وسىنداي كەرەعار قالپىنا، تەرىس باعىتىنا «نەگە بۇلاي؟» دەپ ءمان بەرىپ جاتقان كوسەمءسوز سىنشىلارى نەمەسە وقىرماندار بايقالمايدى.
جالپى ورىس تىلىندە جازىلعان قازاقستاندىق كوركەم كوسەمءسوزدى ادامزاتتىق جانە ۇلتتىق پاراديگمالار تۇرعىسىنان جىلىكتەپ تالداپ قاراعاندا، ولاردا ەڭ الدىمەن ورىس رۋحىنىڭ باسىم ءتۇسىپ جاتاتىنى، بايىرعى ۇلت - قازاقتارعا از كوڭىل بولىنەتىنى نەمەسە بولىنبەيتىنى جازىلماعان زاڭدىلىققا اينالىپ كەتكەنىن، بۇل قيسىنسىزدىققا وقىرماننىڭ ەتى دە ابدەن ۇيرەنىپ العانىن رۋحاني ومىرىمىزدەگى قالىپتى ءارى تيپتىك قۇبىلىس دەۋگە بولادى.
نۇرداۋلەت اقىش، جازۋشى، م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى
ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى
«تۇركىستان» گازەتى
