عاسىرلىق تاريحى بار «تۇڭعىش قازاق باسپاحاناسى» مۋزەيى - فوتو
ول بوكەي ورداسى تاريحي- مۋزەي كەشەنى اۋلاسىندا قازاق كەڭەس باسپا ءسوزىنىڭ باستاۋى بولعان وردا باسپاحاناسىنىڭ كوشىرمەسى نەگىزىندە قايتا سالىنعان عيماراتتا ورنالاسقان.
ءۇش زالدان تۇراتىن باسپاحانا مۋزەيى ەكسپوزيتسياسى بوكەي ورداسىنداعى باسپا ءىسىنىڭ ۇيىمداستىرىلۋى مەن قالىپتاسۋى، باسپا جۇمىسى مەن ونىڭ قىزمەتكەرلەرى تۋرالى بايانداپ، ⅩⅩ عاسىردىڭ باس كەزەڭىندەگى گازەتتەر مەن باسپا تەحنيكالارىنىڭ تۇرلەرى كەلۋشىلەر نازارىنا ۇسىنىلعان.
«تۇڭعىش قازاق كەڭەس باسپاحاناسى» مۋزەيىنىڭ ءبىرىنشى زالى بوكەي ورداسىنداعى باسپا ءىسىنىڭ تاريحىنا ارنالعان. بوكەي ورداسىنداعى باسپا ءىسى قازاق جەرىندە العاشقى رەت جارىق كورگەن «قازاقستان» گازەتىنەن باستاۋ الادى. ەلىنىڭ ەرتەڭىن ويلاعان سول كەزەڭنىڭ ورەسى كەڭ، وزىق ويلى، ساۋاتتى زيالىلارى، اتاپ ايتقاندا: ش. بوكەيەۆ پەن ع. قاراش ءتارىزدى اقىندار، قايراتكەر ب. قاراتايەۆ، دارىگەر م. شومبالوۆ، مۇعالىم س. مەڭدەشيەۆ پەن ە. بۇيرين وردادا جاڭاشا گازەت شىعارۋ جۇمىسىن قولعا العان.
گازەت شىعارۋ جۇمىسىنىڭ بارلىق ماشاقاتىمەن قوسا، ءوز جاندارىنان قاراجاتتارىن ورتاعا سالىپ، قازاق تىلىندە 1911 -جىلى 16 -ناۋرىزدا «قازاقستان» گازەتىنىڭ العاشقى سانىن جارىققا شىعادى. گازەتتىڭ رەداكتورى بولىپ، قايراتكەر ە. بۇيرين تاعايىندالادى.
قاعاز كەسكىش ماشينا - قاعاز جانە پوليگرافيا ونەركاسىبىندە قاعاز كەسۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ماشينا. رۋلون قاعازدار شىعارۋدا قاعاز پولوتنوسىن ۇزىننان كەسۋگە اينالمالى ديسك پىشاقتى ماشينا قولدانىلادى.
1918 -جىلى جاڭا ۇكىمەت قۇرىلعاننان كەيىن، قىركۇيەك ايىندا وردادا وتكەن وبلىستىق سەزدە باسپاحانا اشۋ ماسەلەسى دە قارالادى. سول جىلى وردا قالاسىندا تۇڭعىش قازاق كەڭەستىك باسپاحانا اشىلىپ، ونىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ بوكەي وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى س. پ. ميليۋتين تاعايىندالادى.
باسپاحانا جابدىقتارى ماسكەۋدەن اكەلىنىپ، گازەت شىعارۋعا كومەككە استراحاننان باسپاگەرلەر كەلدى. 1918 -جىلى 7 -قاراشادا العاشقى «حابار» گازەتىنىڭ ءبىرىنشى نومەرى جارىققا شىعىپ، ونىڭ بەتىندە ولكە تاريحىنا قاتىستى ماتەريالدار ءجيى جاريالانىپ، س. پ. ميليۋتين، س. مەڭدەشيەۆ، ع. قاراش، ب. جانەكەشيەۆ، ب. قاراتايەۆتاردىڭ ماقالالارى باسىلىپ وتىردى.
لينوتيپ - باسپالىق ارىپتەردى تەرۋ ماشيناسى. لينوتيپتىڭ ءارىپ تەرۋ اپپاراتىنىڭ قولجازبانىڭ ماتىنىنە سايكەس كەلەتىن ءارىپ كلاۆيشتەرىن باسقان كەزدە ارىپتەردىڭ ماتريتسالارىنان جانە ارنايى سىنالاردان تۇراتىن جول تەرىلەدى.
وردا جەرىندە 1919 -جىلدان باستاپ قازاق جانە ورىس تىلىندە «قازاق دۇرىستىعى» - «كيرگيزكايا پراۆدا»، «دۇرىستىق جولى» گازەتتەرى شىقتى. «دۇرىستىق جولى» 1920 -جىلدان «كەدەي تۋى»، كەيىن « قىزىل تۋ» اتالىپ، «ورال وڭىرىنە» جەتكەن، وندا ت. سافيەۆ، ق. تاستايبەكوۆ، ح. ەسەنبايەۆ، ع. جوندىبايەۆ، ج. ساريەۆ، ت. عاليەۆ، م. جانتەكين، م. مەرتەنوۆ جانە ءارىپ تەرۋشى ي. مۋلياكايەۆ جۇمىس ىستەگەن بولاتىن.
مۋزەيدىڭ ەكىنشى، ءۇشىنشى زالدارىنا گازەتتەر مەن وزگە دە باسىلىمداردى شىعاراتىن باسپا ماشينالارىنىڭ تۇرلەرى مەن گازەت شىعارۋدىڭ كەزەڭدەرىن بەينەلەيتىن كورىنىستەر قويىلعان.
نۇرسەرىك جولبارىس
سۋرەتتى تۇسىرگەن اۆتور.
