قاراعاندىداعى مادەنيەت ءۇيىنىڭ قابىرعاسىندا قۇپيا حات جاسىرىلعان

استانا. قازاقپارات - ونى ستەپلاگتا جازاسىن وتەگەن ءارى وسى عيماراتتىڭ قۇرىلىسىنا قاتىسقان اقىن، اۋدارماشى لەونيد سيتكو جازىپ قالدىرعان دەگەن دەرەك بار.

بۇل جايىندا ول ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە ايتادى. ال اتالعان مەمۋاردى رەسەيدەگى «مەموريال» قوعامىنان تاۋىپ، «ەرەكشە لاگەرلەر» كىتابىنا ەنگىزگەن - ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت-مۇشەسى نۇرلان دۋلاتبەكوۆ.

اباقتىداعى ازاپتى كۇندەر جايلى جازىلعان ءۇشبۋ حاتتى ىزدەيتىن جان بولسا، تاريحي اقتاڭداقتارعا قاتىستى تىڭ دەرەكتەر تابىلار ەدى، - دەيدى ول. نۇرلان دۋلاتبەكوۆ - گۋلاگ تاريحىن تەرەڭ زەرتتەپ، بۇل تاقىرىپتا بىرنەشە كىتاپ جازعان عالىم. ونىڭ سوڭعى ەڭبەگى «ەرەكشە لاگەرلەر» دەگەن اتپەن ءۇش تىلدە جارىق كورگەن.

وندا ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرلەرىندە بولعانداردىڭ ءوز قولىمەن جازعان ەستەلىكتەرى جاريالانعان. مۇراعاتتار قورىنان تابىلعان 50 گە جۋىق مەمۋار بۇرىن-سوڭدى ەشقايدا باسىلماپتى.

سولاردىڭ ءبىرى - اقىن ءارى اۋدارماشى لەونيد سيتكونىڭ ەستەلىگى. وندا ول لاگەردەگى ازاپتى كۇندەر مەن اۋىر ەڭبەكتى ايتا كەلىپ، قۇندى دەرەكتەردى قۇتىعا سالىپ جاسىرعانىن مالىمدەيدى.

نۇرلان دۋلاتبەكوۆ، ق ر ۇ عا كوررەسپوندەنت-مۇشەسى:

- ارينە ول ءالى تابىلعان جوق. ءبىراق سول حات تابىلسا، ونى ءبىز كەلەر ۇرپاققا جەتكىزسەك، وتە ءبىر قۇندى دۇنيە بولاتىن ەدى. ونداي ىزدەنىسپەن جۇرگەن ادامدار كوپ قوي. لەونيد سيتكو عۇمىرىنىڭ 25 جىلىن ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرلەرىندە وتكىزگەن. ال 1948-جىلدان 1951-جىلعا دەيىن ستەپلاگتا جازاسىن وتەيدى. وسى جىلدارى ول مادەنيەت ءۇيىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىسقان. ەستەلىك حاتتاعى جازباعا ۇڭىلسەك، قۇتىعا سالىنعان قۇپيا حاتىن ءدال سول عيماراتتىڭ جەرتولەسىنە جاسىرىپتى. اقىننىڭ سۋرەتتەۋى بويىنشا ول 50 جىلدارى سالىنعان مادەنيەت ءۇيى بولۋى ابدەن مۇمكىن.

زينايدا چۋماكوۆا، جەزقازعان تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى:

- مەن وسىدان 30 جىل بۇرىن ءدال سول مادەنيەت ۇيىندە كوركەمدىك جەتەكشى بولىپ ەڭبەك ەتتىم. سول كەزدىڭ وزىندە عيماراتتىڭ قابىرعاسىندا قۇتى جاسىرىلعان دەگەن الىپ-قاشپا اڭگىمەلەر ايتىلىپ جۇرەتىن. ءبىراق ول زاماندا گۋلاگ جۇيەسى تۋرالى، ونداعى وزبىرلىق جايىندا ءتىس جارۋعا قورقاتىن ەدىك. سوندىقتان بۇل دەرەك زەرتتەۋسىز قالدى. بىرەر جىل بۇرىن بۇل مادەنيەت ءۇيىنىڭ ەسىگىنە قارا قۇلىپ ىلىنگەن، عيمارات قازىر اپاتتى جاعدايدا تۇر.

سونىمەن قاتار الداعى جىلدارى كەندى ايماقتاعى جەزقازعان، ۆەسوۆايا، كريستوۆسكي ەلدى مەكەندەرى قيراتىلادى. سەبەبى بۇل ماڭايدىڭ بارلىعى ءبىر كەزدەرى شاحتا بولعان جەر بىرتىندەپ شوگىپ جاتىر. التى مىڭنان استام تۇرعىنى بار بۇل ءۇش ەلدى مەكەننىڭ تۇرعىندارى 2017-جىلعا دەيىن قاۋىپسىز ايماققا كوشىرىلۋ كەرەك.

دەمەك، مۇنداعى عيماراتتاردىڭ بارلىعى قيراتىلادى. ەگەر قۇپيا حاتتى قازىر ىزدەمەسە، كەيىن ءۇيىندىنىڭ استىندا كەتۋى عاجاپ ەمەس. ءبىراق وكىنىشكە وراي، ازىرگە بۇل ءىستى قولعا الاتىن ىنتالى جان تابىلماي تۇر. دەي تۇرعانمەن، قۇندى جادىگەر قۇم تۇبىندە قالماس دەپ ۇمىتتەنەدى تاريحشىلار.

24.kz