التىن دىڭگەك، ارسىعا قۇلاش ۇرعان ۇلى جۇرەك
سوناۋ قيان دالا مەن شىڭعىس قاعان نايزاسىن سىلتەپ، كەلەلى كەڭەسى مەن مارعاۋ دۇنيەنى اتتىڭ ءدۇبىرى مەن دۇركىرەتكەنى تالايعا تاڭسىق. سول شىڭعىستىڭ شىتىرمانى ۇلىلىقتىڭ باسپالداعىن باستىرمالاتقان جاس بايتەرەكتى بۋىرقانعان باۋىرىنا قىسىپ قياعا ەنتەلەي ەكپىندەتتى. ءومىردىڭ تۋلاعان تولقىنىمەن تالاستىرىپ، اعىسىمەن ارپالىستىردى. ويعا ورالعان دۇنيە توركىنى قادىم زاماننىڭ جالعاسى ەكەندىگىن ەكشەيدى. ارعى اتاسى وسكەنباي ءور ەلىنىڭ ءورىسى بولىپ ۇرپاق ۇلىلىعىن ۇلىقتادى. بەرتىن كەلە ورىس يمپەرياسى قازاقتى قۇلعاناقتاي قۋدالاعان دىڭگەكسىز داۋىردە اكە قۇنانبايدىڭ سارا سۇرەڭىن امسە ارداقتاپ، زەرە مەن ۇلجانداي انالاردىڭ تاربيەسىن تەل ەمىپ تەكتىلىگىن تەرەڭدەتتى. سول ءتالىم زاڭىمەن سۋسىنداپ، الاشتىڭ باعىنا بىتكەن، ۇلىلاردىڭ ۇلىسى اباي حاقىندا سىر سۋىرتپاقتاۋدى ءجون ەتتىك. عۇمىر بويعى جيعان رۋحاني جەمىسى مەن قالىڭ ەلى قازاعىنا ولمەيتىن ءدان قالدىردى. دۇنيەنىڭ ءتۇپ توركىنىن، تىلسىمى مەن تەپەرىشىن تۇيىندەپ، سۇيىنە الماي ءوتىپتى- اۋ. تەلەگەي تەڭىزدىڭ تەڭدەسىز قۇدىرەتىن ءبىز سەزىنە الدىق پا؟ ! قايدام!
كىم جۇرەر تىرشىلىككە كوڭىل بەرمەي،
باقي قويماس فانيدىڭ ءمىنىن كورمەي.
ءمىنى قايدا ەكەنىن بىلە الماسسىڭ
تەرەڭ ويدىڭ تەلمىرىپ سوڭىنا ەرمەي
دەپ، - ويىمەن پاراساتتىلىق پايىمىمەن ەكپىندەي تۇسەدى.
كۇيىنىپ وتەر بايلاۋسىز دۇنيەدە ءبىر عانا يگى امال بار، ول سول كەيىستەن - ماعىنا ىزدەۋ. شەرلى كەۋدەنى ءوز زامانىندا باعالاي الدىقپا؟ ! باعالاساق تاياققا جەگەر مە ەدىك، ساتىمساق ساتقىندارعا قيىپ بەرەر مە ەدىك؟ ! مىنە جالعان اساۋ الاساپىرانى، وتكىنشى وكىنىشى، كولبەگەي كۇيىگىمەن جالعان. تاركى دۇنيەدە اسىل ابايدىڭ دوسى بولدى ما؟ «سىرلاسا الماي، ءسوز اشا الماي پەندەگە» دەپ قۇلازۋىنىڭ توركىنى نەدە؟
سەنىسكەن دوسىم دا جوق، اسىعىم دا،
اقىرى ولەڭ قىلدىم، جاسىدىم دا.
كورمەگەن كوپ دۇنيە كول كورىندى
كىرلەمەگەن كوڭىلدىڭ اشىعىندا، -
دەپ ازالى نالاسىن قۇيىنداي قۇيدالاتادى. اباي ءمۇھميننىڭ قيسىنسىز عۇمىردان، لاۋحىماھفۇز قاتەرىنەن جالىعۋىندا دا الماعايىپ دۇنيەنىڭ اۋدارىلىپ جاتقانىن اڭعارۋعا بولادى. ءىشىنارا زاپىرانى تىلەرسەگىنەن اسىپ، باۋىرىن سىزعان ساتىندە «قايعى كەلسە قارسى تۇر قۇلاي بەرمە» دەپ رۋحاني باتىلدىعىنا ارقا سۇيەيدى. كوزى تىرىسىندە ءومىر وتكەلىنەن زامان زاۋالىنان زارەزاپ كۇي كەشكەن اياۋلى اقىن ساۋلەلى اقىلىن، قايتىمسىز رۋحاني قايراتىمەن جۇنجىگەن جۇرەگىن جان- جىگەرىنە دەمەۋ ەتەدى دە،
اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستا،
سوندا تولىق بولاسىڭ ەلدەن بولەك.
جەكە- جەكە بىرەۋى جارىتپايدى
جول دا جوق جارىمەستى «جاقسى» دەمەك، -
دەي كەلە تولىق ادامدى تۇكپىرلەي تانىتادى. سەرمەنگە تولى بوس ساندالما قيال ەمەن، سەنىم مەن ساۋەگەيلىكتىڭ سەرگەلدەڭى مەن سەرىپپەسى. حاكىمدى تولىق ادام دەي الامىز با؟ ارينە، ءدانىشپاننىڭ وي- دانالىعىن كوزى تىرىسىندە ۇلىلاردىڭ ءوزىن ءتانتى ەتكىزدى. جىر جالىنىنىڭ سەمسەرى جامبىلدىڭ ءوزى:
مىناۋ تۇرعان ابايدىڭ سۋرەتى مە؟
ولەڭ ءسوزدىڭ ۇقساعان قۇدىرەتىنە.
اقىل، قايرات، جۇرەكتى تەڭ ۇستاعان
قارسى كەلەر ابايدىڭ كىم بەتىنە، -
دەپ كورەگەندىلىكتىڭ كوسەگەسىن كوكسەيدى.
ءاليمساقتان عادىلدىكتىڭ ءدانىن تەرىپ جەگەن پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س. ع. س) ۇمبەتى مۇسىلمان بولعاندىقتاندا ماتەريالدىق تۇرعىدان كەمباعال بولساق تا، رۋحاني دۇنيەمىز كەمباعالدىڭ كەبىن كيمەگەنى كەرىسىنشە كەڭ كوسەگەلى كوپتىڭ بىرەگەيى بولۋىمىزدى اسىرەلەيدى. سەبەبى، ار- ۇجدان ۇلىلىقتىڭ ۇلى مۇراتى. حاقيقاتتىڭ شەشەنى شاكارىم: «اللا بار، ۇجدان دۇرىس» دەپ دارىپتەيدى. سوندىقتان دا اباي دانا رۋحاني مىقتىلىقتىڭ مەسەلىن جىبەرمەۋگە ۇندەيدى. قۇنانباي قاجىنىڭ شالعىمباي تورەگە: «مىقتى بولساڭ، بوپساعا شىدا» دەپ جاۋىردى جابا توقۋى ات ءۇستى ەمەس.
البەتتە، زىمىراپ وتەر دوڭگەلەك دۇنيەدە ماڭگىلىك جاسامايتىنىمىزدى ەسكەرەيىك. جۇرەك جاراسىن رۋحاني بايلىقپەن تاڭىپ، جاراتقانعا تاھليل ايتۋدان تانبايىق. عازاپ عاداۋاتى جان الەمىن مەڭدەپ جايلاپ تۇلا- بويعا
تاراعان تۇرىمتاي تۇستا اباي اۋىر كۇرسىنىسپەن سوڭعى ءسات تايانعان بەتتە، «... ەي سورلى زامان، مەنەن اياعان قاي قاستىعىڭ قالدى... مەن ىشپەگەن ۋ بار ما!.. جۇرەگىمدى كورشى مىنە، جارادان ساۋ جەر قالدى ما، - دەپ ءومىر وكسىگىنىڭ وكىنىشى مەن شەر مەن شەلدىڭ قاباتتاسقان قالىڭ قايعىسىن وسى ارادا سۋىرتپاقتايدى.
ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، ءولىم كىشى اقىرەت. ءمۇھمين ابايدىڭ ەلدىك اماناتى، سانسىز ساۋاپتارعا باستاي بەرگەي، جاراتقان قيامەت كۇنىنە دەيىن قابىر جۇماعىن ءناسىپ ەتسىن. كەلەر ءداۋىر ارسىعا قۇلاش جايعان ازاماتتىڭ 170 ەمەس 1700 جىلدىق مەرەكەسىن اتاپ ءوتىپ، باقيعا جالعاسىن تاباتىن ولمەيتىن ءدانى حالىق جۇرەگىندە امسە جاڭعىرعاي.
ءازىمحان يسابەك.
م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى وقمۋ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى.
namys.kz
