وتىز جىلدان بەرى جالاڭاياق ءجۇرىپ كەلە جاتقان قازاق پروفەسسورى

استانا. قازاقپارات - ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ بىرىندە ساباق بەرەتىن ۇستاز، عالىم نۇرعالي قويشىبايەۆ قىسى- جازى جالاڭاياق جۇرەدى.

 فيزيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسوردىڭ عيمارات ىشىندە دە، دالادا دا كەز كەلگەن مەزگىلدە جالاڭاياق ءجۇرۋىن العاش كورگەندەر ەرسى قابىلدايتىنى زاڭدىلىق. ءبىراق ونىڭ اينالاسىنداعى ادامدار نۇرعالي اقساقالدىڭ بۇل كەيپىنە ابدەن ۇيرەنگەن.

 جاقىندا جالاڭاياق جۇرەتىن اقساقال «كەشكى كەزدەسۋ» باعدارلاماسىنا كەلىپ، ءوزىنىڭ نەگە جالاڭاياق جۇرەتىنى تۋرالى ايتىپ بەرگەن ەدى. وسى باعدارلامادا نۇرعالي قويشىبايەۆتىڭ ءوز اۋزىنان ايتىلعان دەرەكتەردى وقىرمان زازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.

 نۇرعالي اقساقالدىڭ ايتۋىنشا، ول جالاڭاياق ءجۇرۋدى افريكاعا ءىس ساپارمەن بارعاندا ءومىر بويى ءبىر شولاق شالبارمەن وتكەن فيزيكتىڭ شاكىرتىنەن ۇيرەنىپتى. العاشىندا جالاڭاياق ءجۇرۋدى دەنساۋلىعىم سىر بەرگەندىكتەن، ماجبۇرلىكتەن ۇيرەندىم دەيدى ول.

 العاشىندا قىستى كۇنى جالاڭاياق جۇرگەن كەزدە تابانى ءىسىپ، ىرىڭدەپ تە كەتىپتى. تابانىن بىرتىندەپ جالاڭاياق جۇرۋگە ۇيرەتىپ جۇرگەن كەزىندە كەيىپكەرىمىز اينالاسىنداعى ادامداردان قىسىلىپ، عيماراتقا كىرگەندە اياق كيىمىن كيىپ الادى ەكەن. كەيىننەن ونىڭ ءوزى دە، وزىمەن بىرگە جۇمىس ىستەيتىندەر دە، ستۋدەنتتەرى دە نۇرعالي اقساقالدىڭ جالاڭاياق جۇرەتىنىنە ۇيرەنىپ العان.

 «العاش قىستىڭ كۇنى جالاڭاياق جۇرگەنىمدى كورگەن ادامدار ماعان تاڭعالىپ، قورقىپ قارايتىن. پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى نە ءۇشىن جالاڭاياق جۇرگەنىمدى تەرگەپ- تەكسەرىپ ەسىمدى شىعاراتىن. كەلە- كەلە بۇعان ۇيرەنىپ الدىق قوي. مەن دالادا دا، ۇيدە دە جالاڭاياق جۇرەمىن. ادام كوك پەن جەردىڭ اراسىندا ەكى جاقتان دا ەنەرگيا الادى. كىشكەنتاي سابيلەردىڭ ەڭبەگى بىلقىلداپ تۇرادى عوي. ول كوكپەن بايلانىس. ال تابان ارقىلى ادام جەردەن قۋاتتى ەنەرگيا الادى. ال ءبىز باسىمىزدى دا بۇركەمەلەپ جاۋىپ، تابانىمىزدان دا ەنەرگيا اعزاعا بەرىلۋىنە مۇمكىندىك بەرمەيمىز.

 مەن 3  جىلداي ءىس ساپارمەن افريكادا بولدىم. سول جاقتا دەنساۋلىقتى جاقسارتۋدىڭ وسىنداي ءادىسىن ۇيرەندىم. باس كەزىندە مۇندايعا مەنىڭ شىدامىم جەتپەيتىن شىعار دەپ ەدىم. ءبىراق ۋاقىت وتە كەلە ەڭ الدىمەن جۇقا، جەڭىل كيىنە باستادىم. ءسويتىپ العاش ۇلپا قاردى جالاڭاش تابانىممەن باسىپ كوردىم. سويتە- سويتە قىسى- جازى جالاڭاياق جۇرۋگە ەتىم ۇيرەنىپ كەتتى. العاشقى كەزدە تابانىمدى ءۇسىتىپ تە العام. ۇسىكتىڭ ورنى جازىلۋ ءۇشىن جاقپاعان ەمدىك مايىم جوق. ءبىراق ەشقايسىسى كومەكتەسپەدى. كەيىنەن ۋريناتەراپيا قولداندىم. ادام ءناجىسىن ءدارى- دارمەك رەتىندە قولدانۋ بۇل عىلىمدا بۇرىننان بار. مەن ءالى كۇنگە ۋريناتەراپيانى قولدانامىن. بۇل تۋرالى كوپ وقىدىم، زەرتتەدىم. قازىر ءوزىم 77 جاستامىن، دەنساۋلىعىم جاقسى» ، دەيدى نۇرعالي قويشىبايەۆ.

جەر بەتىندە نۇرعالي قويشىبايەۆ سەكىلدى ءداستۇرلى ەمەس مەديتسينانى قولداناتىن ساناۋلى ادامدار بار. ولاردىڭ بۇل ارەكەتىن پسيحولوگتار ادامنىڭ ءوز ىشكى سەنىمىنە بايلانىستى قولداناتىن ەمدىك ادىستەرى دەپ ەسەپتەيدى. ال يسلام ءدىنى تازالىققا قايشى كەلەتىن عىلىمنىڭ مۇنداي سالاسىن قولدامايدى. ويتكەنى عىلىمنان دا اللاعا دەگەن سەنىم كۇشتىرەك بولۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى ءدىن تانۋشىلار. ال ءسىز قالاي ويلايسىز وقىرمان، دەنساۋلىقتى جاقسارتۋ ءۇشىن جالاڭاياق جۇرەر مە ەدىڭىز، ال ۋريناتەراپياعا قالاي قارايسىز؟

 اينۇر نۇرسابەت

«الاش ايناسى»