اسىلى وسمان: ادامدا ەكى وتان، ەكى انا ءتىلى بولمايدى

استانا. قازاقپارات - اسىلى وسمان، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، «مەملەكەتتىك ءتىل» قوعامدىق قوزعالىسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى:

ەلباسىنىڭ كەمەل ساياساتىنىڭ ارقاسىندا قازاقستاندا بارلىق ۇلتتار مەن ۇلىستارعا، ەتنوس وكىلدەرىنە جاقسى جاعداي جاسالعان.

قازاقستانداعى ءاربىر ۇلت وزدەرىنىڭ تۋعان ءتىلىن، سالت-ءداستۇرىن، مادەنيەتىن دامىتۋعا مۇمكىندىك العان. بۇل اتا زاڭىمىزدا كورسەتىلگەن. ال ەندى بۇل تۇرعىدان كەلگەندە وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەلەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋگە دەگەن ىنتاسى نەگە تومەن؟ وسى ماسەلە مەنى ءبىراز ۋاقىتتان بەرى مازالاپ كەلەدى.

ولار مەملەكەتتىك ءتىلدى ناسيحاتتاۋعا، قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋگە سۇبەلى ۇلەس قوسىپ، كەڭىنەن اتسالىسۋى ءتيىس ەمەس پە؟

وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ تالاپ ەتىلمەيدى. ماسەلەن، قىزمەتكە ورنالاسۋ كەزىندە ەشكىم سەنەن قازاق ءتىلىن بىلەسىڭ بە دەپ سۇرامايدى. تالاپ ەتىلمەگەننەن كەيىن قاجەتتىلىك تە بولمايتىنى تۇسىنىكتى جايت. ال كەز كەلگەن قىزمەتكە ورنالاسۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ تالابىن قويايىقشى، بارلىعى ءبىر اپتادا قازاق ءتىلىن مەڭگەرىپ، ۇيرەنىپ الار ەدى.

سوندا ءبىز نەگە قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن وتانداستارىمىزدان مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋدى تالاپ ەتپەيمىز؟ ويتكەنى بىزدە مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسىندە وزگە ۇلتتاردىڭ كوڭىلىنە قاراۋشىلىق بار. انشەيىندە وتانىمىز ءبىر، قازاقستان ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز دەيمىز.

ال مەملەكەتتىك ءتىل نەگە بارىنە ورتاق ءتىل بولمايدى؟ مەن وسىنى تۇسىنبەيمىن. قازاقستاندى وتانىم، ەلىم دەپ سۇيگەن ءاربىر ازامات ەڭ الدىمەن وسى ەلدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن ءبىلۋى كەرەك. سوندا عانا ونىڭ قازاقستانعا دەگەن ىقىلاس- پەيىلىنىڭ تازا ەكەنىن كورۋىمىزگە بولادى. ايتپەسە، ءبارى دە قۇر بوس ۇرانشىلدىققا ۇقساپ كەتەدى.

 كەيبىرەۋلەر مەنى: «ءسىز وسى مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسىن قايتا- قايتا قوزعاي بەرەسىز» دەپ ايىپتاماق بولادى. مەن «قاشان مەملەكەتتىك ءتىل ءوز تۇعىرىنا قونعانشا، قاشان قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءاربىر ازامات قازاق ءتىلىن ءوزىنىڭ انا سۇتىمەن بەرىلگەن تۋعان تىلىندەي مەڭگەرگەنىنشە، مەن ءتىل ماسەلەسىن ايتۋدان جالىقپايمىن» دەپ جاۋاپ بەرەمىن. ويتكەنى كەزىندە مەنىڭ ۇلتىمدى جاتسىنباي، ەلباسى ايتپاقشى، سامان ۇيلەرىندە قابىلداعان قازاق حالقىنىڭ الدىندا قارىزدارمىن.

جۇرگەن جەرىمدە: «قازاق حالقى ماعان انا دا بولعان، پانا دا بولعان» دەپ ايتىپ جۇرەمىن. بۇل ەش قوسپاسى جوق شىن ءسوزىم. قازاقتار كەڭ پەيىل، جۇرەگى مەن نيەتى تازا حالىق. ۇلتىڭ كىم، قاي ەلدەن كەلدىڭ دەپ كەۋدەدەن يتەرمەي وسىندا جينالعان بارشا ۇلت وكىلدەرىن قولتىعىنىڭ استىنا الىپ، تورىنە شىعارىپ، قۇرمەت كورسەتتى. ولاي بولسا، قازاقستانداعى ءاربىر ۇلت وكىلى وسىنى ايرىقشا سەزىنىپ، باعالاي ءبىلۋى ءتيىس. ءوز باسىم «تاريحي وتان» دەگەن ءسوزدى دە ۇناتپايمىن.

ادامدا ەكى وتان، ەكى انا ءتىلى بولمايدى عوي. ءبىزدىڭ وتانىمىز - قازاقستان. ال قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى. دەمەك، ءبىزدىڭ وتان الدىنداعى پارىزىمىز دا، قارىزىمىز دا مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ. وسىنى وزگە ۇلت وكىلدەرى تۇسىنسە، جۇرەگىمەن ۇعىنسا دەيمىن. ءبىز قازاق حالقىنا دەگەن العىسىمىزدى قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ ارقىلى ءبىلدىرۋىمىز كەرەك.

قۇرمەتتى اعايىن، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا شيرەك عاسىرعا اياق باستى. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تاعدىرى بارىمىزگە قاتىستى تاعدىر. ءسوز سوڭىندا ازاماتتارعا ايتارىم، وتانىڭدى قۇرمەتتەيسىڭ بە، وندا سول وتانىڭنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن مەڭگەر، ۇيرەن! اركىمنىڭ ءوز تۋعان ءتىلى بولادى، ول - جالپى، ال مەملەكەتتىك ءتىل - جالقى. وسىنى ۇعىناتىن كەز كەلدى.

Alashainasy.kz