مۇسىلمان مۇرالارىن جويۋدىڭ استارىندا نە جاتىر - كەسكىن

استانا. قازاقپارات - ساۋد ارابياسىندا جاڭا زاماندىق عيماراتتار تۇرعىزۋ ماقساتىندا ەجەلگى ارحيتەكتۋرالىق نىسانداردى قيراتۋ وقيعالارى بەلەڭ الۋدا. ءمادينا شاھارىندا از ۋاقىتتىڭ ىشىندە باني-حاشەم تاريحي نىسانى مەن بىرنەشە مەشىت جويىلعان.

مەشىتتەردى قيراتۋ ارنايى باعدارلاما ارقىلى جۇزەگە اسىپ جاتقان كورىنەدى.

دۇنيەدەگى ەڭ ءدىني دەگەن وڭىردە ءدىني نىساندارعا قارسى جويقىن ارەكەتتەردىڭ ورىن الۋى سۇمدىق جاعداي ەكەنى بەلگىلى. ساۋد اراۆياسىندا تاريحي مەشىت ءديناميتتىڭ كۇشىمەن قيراتىلىپتى. سوڭعى جيىرما جىلدا 1000 جىلدان استام تاريحى بار كونە نىسانداردىڭ 95 پايىزى كەلمەسكە كەتكەن.

مەشىتتەردى قيراتۋدىڭ استارىندا نە جاتىر؟ مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ ءبىرى يراكتاعى كونە مەشىتتەر «كوپ قۇدايعا تابىنۋ» دەپ باعالانىپ، «يسلامدى تازارتۋ» ۇرانىمەن تالقاندالعان. لاڭكەستەر مۇحاممەد پايعامباردىڭ تۋىستارىنىڭ مازارلارىن قيراتۋ ارەكەتتەرىن توقتاتپاي وتىرعان كورىنەدى.

كونە ءداۋىر وقىمىستىلارىنىڭ كەسەنەلەرى مەن مەشىتتەرىن، جالپى پايعامبار اتىمەن بايلانىستى نىسانداردى تالقانداۋ لاڭكەستەردىڭ باستى ماقساتى ىسپەتتى. ساۋد اراۆياسىندا پايعامباردىڭ جاقتاستارىنىڭ ءبىرى رافاح يبن رافيال زۋركيدىڭ جاتقان جەرىن تەگىستەپ تاستاۋ جونىندەگى قاۋلى قابىلدانىپتى. «ال-ۆاتان» باسىلىمىنىڭ دەرەگى بويىنشا، ءماديناداعى بايىرعى ارحيتەكتۋرالىق عيماراتتار ورنالاسقان اۋداندار تۇگەل جاڭارتىلادى. بۇل مەككە مەن ءمادينادا مۇحاممەد پايعامبار زامانىنا تيەسىلى نىسانداردىڭ ورنىنا جاڭا عيماراتتار سالىنادى دەگەن ءسوز.

2011-جىلى اسكەري وپەراتسيالار كەزىندە تاريحي ەسكەرتكىشتەردىڭ جاپپاي جويىلىپ جاتقاندىعى تۋرالى اقپارات تاراتىلدى. ۆاۆيلونداعى 150 گەكتار اۋماقتا اسكەري لاگەر ورىن تەپكەندە 2,5 مىڭ جىلدىق كونە كوپىردى تانكتەر قيراتقان. حان ال-راب كەرۋەن سارايى قارۋ جوياتىن پوليگون رەتىندە پايدالانىلعان. وسىلايشا ەجەلگى كەرۋەن سارايى جەر بەتىنەن ءبىرجولاتا جويىلعان.

2003-2004-جىلدار ارالىعىندا يراكتان 130 مىڭ تاريحي مۇرالار زاڭسىز شەت ەلگە اكەتىلگەن. جالپى ۇرلانعان كونە زاتتاردىڭ سانى 200 مىڭنان اسادى. بۇل ەلگە «فورت ۆاۆيلون» بازاسى ورناعاندا مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار قالاداعى جازۋى بار جادىگەرلەرگە دەيىن تانك تالقانداپ تاستاعان.

ەكى اي بۇرىن «يسلام مەملەكەتى» تەرروريستىك ۇيىمىنىڭ لاڭكەستەرى ەلدەگى ەڭ كونە كىتاپحانانى جويىپ جىبەردى. موسۋل ورتالىق كىتاپحاناسى - مۇسىلمان وركەنيەتىنە تيەسىلى قولجازبالار ساقتالعان ەجەلگى كىتاپحانا. لاڭكەستەر ءۇش قاباتتى عيماراتتا جارىلىس جاساپ، كىتاپحانانى جويىپ جىبەرەدى.

جالپى 10 مىڭ كونە كىتاپ ورتەنىپ كەتكەن. بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بەرى بىرنەشە اپتا ىشىندە «يسلام مەملەكەتى» لاڭكەستىك ۇيىمى يراك اۋماعىنداعى بىرنەشە كىتاپحانانى ورتەپ، 100 مىڭنان استام ەجەلگى زامانعا تيەسىلى قولجازبانى ورتەگەن. سيريا مەملەكەتى دە ازماتتىق سوعىس كەزىندە بايىرعى ارحيتەكتۋرا نىساندارىنان ايىرىلدى. ولاردىڭ اراسىندا مەشىتتەر دە بار. ەگەر سوعىس توقتاماسا سيريا بۇكىل مادەني مۇراسىنان ايىرىلۋى مۇمكىن دەيدى ماماندار. قاي ەلگە ءتان بولسا دا، عاسىرلار بويى مۇسىلماننىڭ ۇلى مۇراسى بوپ تانىلعان ەجەلگى زامان ەسكەرتكىشتەرىنىڭ جويىلۋى جاقسىلىقتىڭ نىشانى ەمەس.

شارافات جىلقىبايەۆا

qamshy.kz