ۋ قوسىلعان بال

استانا. قازاقپارات - ءبىز سونداي ءبىر زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز: ادامداردىڭ يمانى السىرەپ، تاقۋالىق جوعالىپ، كوبىمىزدىڭ جۇرەگىمىز دۇنيەنىڭ ادەمىلىكتەرىمەن بايلانىپ قالعان.

بارىنەن ايقىن بەلگىنىڭ ءبىرى - قاراكوز قارىنداستارىمىزدىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى. كوكتەم تۋىسىمەن مۇسىلمان قارىنداستارىمىزدىڭ ءوزى كيىمگە قاتىستى يسلامنىڭ بۇيرىعىنا باعىنباي، جابىق بولۋعا ءتيىستى دەنە بولىكتەرىن اشىپ، قوعامدىق ورىنداردا جۇرەدى.

سوندىقتان دا بولار، يمام-عالىمدار كوزدى حارامنان تىيۋ، اۋرەت دەنە مۇشەلەرىن جابۋ جايلى ءجيى ۋاعىز جاساۋعا ءماجبۇر.

بۇگىنگى كۇندەرى نازاردى تىيىم سالىنعان نارسەلەردەن تىيۋ قيىننىڭ قيىنى. ءبىراق بۇل قيىن ەكەن دەپ، قاراي بەرۋگە بولادى دەگەن ءسوز ەمەس. ويتكەنى امالدىڭ ساۋابى ونىڭ قيىندىعىنا بايلانىستى قۇنى ارتادى.

«امالعا بەرىلەتىن ساۋاپ ونىڭ قانداي قيىندىقپەن جاسالۋىنا قاراي» دەگەن حاديسكە سۇيەنسەك، بۇرىنعى داۋىرلەردە پەندە كۇنىنە ون شاقتى رەت كوزىن تايدىرۋعا ءماجبۇر بولىپ، سونشا ساۋاپ السا، قازىر ءجۇز نە مىڭ رەت جاناردى تومەن ءتۇسىرۋ ارقىلى سونشا ساۋاپ الادى.

حارامنان تىيىلۋدى بىزگە قاسيەتتى قۇران بۇيىرىپ تۇر: «(مۇحاممەد)، ءمۇمىن ەرلەرگە ايت: (بوگدە ايەلدەرگە قاراۋدان) كوزدەرىن ساقتاسىن. ءارى ۇياتتى جەرلەرىن (زينادان) قورعاسىن. بۇل ولار ءۇشىن وتە جاقسى.

راس، اللا ولاردىڭ نە ىستەگەندەرىن ءبىلۋشى. ءمۇمىن ايەلدەرگە دە ايت: «(بوگدە ەرلەردەن) كوزدەرىن ساقتاسىن. ءارى ۇياتتى جەرلەرىن (زينادان) قورعاسىن. سونداي-اق زەينەتتەرىن كورسەتپەسىن» («نۇر» سۇرەسى، 30-31 اياتتار).

تابارانيدەن جەتكەن حاديس-شارىپتە: «توزاق وتىن كورمەيتىن ءۇش كوز بار: اللا جولىنداعى كۇزەتتە سەرگەك بولعان كوزدەر؛ اللادان قورقىپ جىلاعان كوزدەر؛ حارامنان قورعالعان كوزدەر»، - دەلىنگەن.

كوز - جاراتۋشىنىڭ بىزگە سىيلاعان ەڭ ۇلكەن نىعمەتتەرىنىڭ ءبىرى. بۇل نىعمەتكە شۇكىرمەن جاۋاپ بەرۋىمىز قاجەت. شۇكىر دەگەندە ونى اۋەلدەن بەلگىلەنگەن ماقساتىنا قاراي جۇمساۋ. كوز ارقىلى دۇنيەلىك مۇقتاجدىقتارىمىزدى وتەۋ، مۇسىلمان باۋىرلارىمىز بەن تۋىستارىمىزعا رازىلىقپەن قاراۋ، قۇران جانە ءدىني كىتاپتار وقۋ، اينالاداعى اسەم دۇنيەنىڭ ۇلى حاليقتىڭ بەلگىلەرىنەن ەكەندىگىن كورۋ.

ەگەر كوزدى بوتەن ايەلگە قاراۋعا، باۋىرلارىمىزدىڭ كەمشىلىگىن اڭدۋعا قولدانساق، نىعمەتكە زۇلىمدىق جاساعانىمىز. قۇراندا: «ەگەر (مەنىڭ نىعمەتتەرىمە) شۇكىر ەتسەڭدەر، نىعمەتتەرىمدى ارتتىرامىن. ەگەر شۇكىر ەتپەسەڭدەر، وندا مەنىڭ ازابىم وتە قاتتى»، - («يبراھيم» سۇرەسى، 7- ايات) دەپ، ناتيجەسى قالاي بىتەتىنىن كورسەتكەن.

يمام عازالي كىتابىندا بىلاي دەپ جازادى: «ساعان كوزىڭدى ەكى سەبەپ ءۇشىن تىيۋ قاجەت.

ءبىرىنشىسى: كوزىڭ تۇسكەن نارسەنىڭ بارىنە قولىڭ جەتپەيدى. كورىپ، كورگەن نارسەگە قولىڭ جەتپەي قينالعاننان گورى، حارامنان كوزدى بىردەن تىيعان الدەقايدا جەڭىل. بۇل - وسى دۇنيەدەگى زيانى.

ەكىنشىسى: جاراتۋشى ساعان كوز بەرگەندە، وسى دۇنيەدە دۇرىس جولدا قولدانىپ، اقىرەتتە اللانىڭ جامالىن كورگەنىن قالادى. الايدا پانيدە نازارىڭدى حارامنان ساقتاي الماعاندىقتان، باقي ومىردە سول ۇلى نىعمەتتەن ماقۇرىم قالۋىڭ مۇمكىن ەكەندىگى جايلى وتە ۇلكەن قاۋىپ بار.

كوز دەگەن سونداي جاراتىلىس، جالت ەتىپ ءار نارسەگە تۇسەدى. ەگەر كوز تىيىم سالىنعانعا بايقاماي تۇسسە، وعان كۇنا جوق، ءبىراق تا كوزدى سوندا تويدىرىپ، قۇمارىنان شىققانشا قاراۋ نەمەسە ەكىنشى رەت قايتا قاراۋ ناعىز كۇنا بولماق.

اللا ەلشىسى (وعان سالەم جانە سالاۋات بولسىن): «ەي، ءالي، ءبىر رەت كوزىڭ تۇسكەسىن، ەكىنشى رەت قاراما. العاشقى كورۋگە حاقىڭ بار، ەكىنشى قاراۋىڭا كۇنا جازىلادى»، - (احماد) دەيدى.

سونىمەن قاتار: «اللا ايتادى: «حارامعا كوز سالۋ - شايتاننىڭ ۋلى وقتارىنىڭ ءبىرى. كىم مەنەن قورقىپ، كوزىن حارامنان تايدىرسا، مەن ونى يمانمەن سۋسىنداندىرامىن، ول ونىڭ تاتتىلىگىن جۇرەگىندە سەزەتىن بولادى» (تاباراني، حاكيم).

عالىمدارىمىزدىڭ ۇيعارۋىمەن، ەگەر شاريعات تۇرعىسىنان مۇقتاجدىق سەبەپ بولماسا، بوتەن ايەلگە، مەيلى ول ۇسقىنسىز نە قارتايعان بولسىن، قاراۋعا تىيىم سالىنادى. قىزىعۋ قاۋپى بولماسا، ءجۇزى مەن بىلەزىككە دەيىنگى قولىنا قاراۋعا بولادى.

«ميشكاتۋل- ماسابيح» جيناعىندا كەلگەن حاديستە: «اۋرەت جەرىن اشقان ادامعا جانە وزگەلەردىڭ اۋرەت جەرىنە قاراعان ادامعا لاعىنەت بولسىن!» - دەپ ايتىلادى. ەر ادام وزگە ەر ادامنىڭ تىزە مەن كىندىك اراسىنا قاراۋىنا جانە ءوزىنىڭ اۋرەت جەرىن كورسەتۋىنە بولمايتىنى سەكىلدى، ايەل كىسى دە وزگە ايەلدىڭ اۋرەت جەرىنە قاراي المايدى جانە ءوزىنىڭ اۋرەتىن كورسەتە المايدى. وندا ەردىڭ ايەلگە، ايەلدىڭ ەرگە تىيىم سالىنعان دەنە بولىكتەرىنە تىپتەن قاراۋعا بولمايدى. مونشاعا، جاعاجايعا باراتىندار ءۇشىن بۇل جايلى قاتتى ويلانۋ قاجەت.

قۇرمەتتى مۇسىلمان باۋىرلار! اللا تاعالا بىزگە زيان تيگىزەتىن نارسەنى بۇيىرمايدى. تىيىم سالىنعان امال ءزاھار قوسىلعان بال سەكىلدى، ءتاتتى ءارى راحات سەزىندىرگەنىمەن، ىشتەن قۇرتادى. ءبىر ساتتىك ءلاززاتقا باس ۇرىپ، ماڭگىلىك نىعمەتتەن قاعىلمايىق.

ميراس كەسەبايەۆ

kazakhstanzaman.kz