ەكى جارىم ميلليوننان استام ادام قول قويىپ، مايدانداعى قازاق جاۋىنگەرلەرىنە جازعان حاتى - فوتو
بۇل سول كەزدە وداق دەڭگەيىندە ەلەۋلى سەرپىلىس تۋعىزعان وقيعا بولعان ەدى. حات قازاق تىلىندە باسقا دا گازەتتەردە جاريالاندى جانە ورىس تىلىنە اۋدارىلىپ «پراۆدا»، «يزۆەستيا» سەكىلدى ورتالىق گازەتتەر مەن مايداندىق گازەتتەرگە باسىلىپ، مايدانداعى قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر اراسىندا كەڭىنەن وقىتىلدى.
بۇدان باسقا، «پراۆدا» گازەتىننىڭ 1943 -جىلعى 6 - اقپانداعى سانىندا «داڭقتى قازاق حالقى كەڭەستىك وتان ءۇشىن كۇرەستە» دەگەن ماقالا دا جارىق كوردى.
ال اتالمىش حاتقا كەلەر بولساق، وعان رەسمي دەرەكتەر بويىنشا 2,6 ميلليون استام ادام قول قويعان. ولاردىڭ ىشىندە قاراپايىم شارۋادان باستاپ، اقىن- جازۋشىلار، عالىمدار جانە پارتيا قايراتكەرلەرىنە دەيىن بار.
بۇل شىنىندا دا دەر كەزىندە جازىلعان حات بولدى. 1943 -جىلدىڭ اقپانى... سوعىستىڭ ءجۇرىپ جاتقانىنا ءبىر جىل جەتى وتكەن كەز. تاياۋدا عانا كەڭەس اسكەرلەرى كاۆكاز ءوڭىرى مەن ستالينگراد قالاسىن جاۋدان ازات ەتتى. فەلدمارشال پاۋليۋس باستاعان ءجۇز مىڭعا جۋىق نەمىس باسقىنشىلارى قولعا ءتۇستى. ونداعان مىڭى وققا ۇشتى. بۇل جەڭىس ارينە وڭايعا تۇسكەن جوق. قانشاما بوزداعىمىزدان ايرىلدىق. قانشاما انانىڭ، سۇيگەن ءجاردىڭ ەتەگى جاسقا تولدى. ال جاۋ بولسا ءالى دە كەڭەس جەرىندە.
ۋكراينا، بەلورۋسسيا، بالتىق ەلدەرى ءالى ازات ەتىلگەن جوق. وسىنداي، سوعىستىڭ شەشۋشى كەزەڭدە قازاق حالقى قارعىس اتقىر سوعىستىڭ اۋىرتپاشىلىعىن، ازابىن قانشا تارتىپ جۇرسە دە، ءدۇر سىلكىنىپ، ەڭسەسىن كوتەرىپ، قايراتتانىپ، بولاشاققا ۇمىتپەن قاراپ، مايدانداعى قازاق جاۋىنگەرلەرىنە رۋح بەرەتىن جالىندى سالەم حاتىن جولدادى.
ول شىن مانىندە جاۋىنگەرلەردىڭ رۋحىن كوتەرگەن، كۇشىنە كۇش، قايراتىنا قايرات، جىگەرىنە جىگەر قوسقان رۋحاني ۇندەۋ ىسپەتتەس بولدى. بۇل حات، سونداي- اق، حالىقتار دوستىعىنىڭ شىنايى دا ايقىن ۇلگىسى ەكەندىگى داۋسىز!
«قازاقستاننىڭ ارداقتى ۇلدارى! قۇرمەتتى بالالارىمىز، ەرلەرىمىز بەن تۋىسقاندارىمىز! وزدەرىڭنىڭ تۋعان ۇيلەرىڭنەن العان حاتتى قانداي سەزىممەن وقىساڭدار، بۇل حاتتى دا سونداي سەزىممەن وقىڭدار!» - دەپ باستالادى حات.
كەيىن قازاق جاۋىنگەرلەرىنىڭ سوناۋ ماسكەۋ تۇبىندەگى جانە باسقا دا مايداندارداعى ەرلىك ىستەرى جازىلىپ، ولاردى قازاق حالقى ماقتان تۇتاتىندىعى ايتىلعان.
«227 ءفاشيستى جالعىز قىرعان دالا قىرعيى سەرجانت ابدىبەكوۆتىڭ، گۆارديا پودپولكوۆنيگى مومىش ۇلى مەن سوۆەتتەر سويۋزىنىڭ گەرويى مالىك ءعابدۋلليننىڭ اتتارىن ەستىگەندە جاۋدىڭ توبە شاشى تىك تۇرىپ، زارەسى ۇشادى. بۇل ەكەۋى جاۋىنگەرلەردى سوڭدارىنان ەرتىپ الىپ، نەمىستىڭ قاراتۇنەك قالىڭ قولىنىڭ ورتاسىنان قاق جارىپ ءوتىپ، 17 كۇن ءجۇرىپ ءوز بولىمدەرىنە قوسىلعان» - دەگەن سوزدەر بار حاتتا.
سونىمەن قاتار، تاريحي قۇجاتتا تىلدا دا ەڭبەكتىڭ قارقىندى ءجۇرىپ جاتقىندىعى، بۇكىل حالىقتىڭ ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، جەڭىس ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ، ەرەن ەڭبەكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ جاتقاندىعى ايتىلادى.
«مۇنداعى اتا- انا، اعا- ءىنى، اپا- قارىنداستارىڭ دا بوساعادا قول قۋسىرىپ، قۇر مۇڭايىپ، قۇر قوبالجىپ، بوسقا وتىرعان جوق. ولار جاپپاي سوعىس ءبىلىمىن ۇيرەنۋدە. ولار زاۋىتتاردا، شاحتالاردا، ەگىس ۇستىندە. ولار بۇرىنعى سەندەردىڭ ىستەرىڭدى ىستەپ، ورىندارىڭدى ويسىراتپاي ءجۇر. ەشبىر ستانوكتى اڭىراتىپ جەتىم قالدىرعان جوق. ءبىر تراكتور، يا ءبىر سوقا قالعان جوق دالادا. قازاقتىڭ ۇل- قىزدارى ايانباي، تالماي، ەرىنبەي، جالىقپاي سول مايداندا ءجۇر. ەت، ماي، ءجۇن، تەرى زاتتارىن ءبىزدىڭ قازاقستان بارعان سايىن ۇدەتە بەرىپ وتىر. قىزىل كاۆالەرياعا ءارى بەرىك، ءارى جۇيرىك اتتارىمىزدى جىبەرىپ جاتىرمىز. الىستاعى ەلدەرىڭ سەندەردىڭ مايدانداعى ەرلىكتەرىڭە وسىلاي جاۋاپ بەرىپ وتىر. جاۋعا ءتيىپ جاتقان تاسشوقپاردى وسىلاي قوسقولداپ بىرگە سىلتەسىپ جاتىرمىز» - دەپ جازىلعان.
«قورقاقتىڭ كۇنى قاراڭ» دەمەكشى، قازاق حالقى مايدانداعى جاۋىنگەرلەردى قورقاقتىق تانىتپاۋعا شاقىرادى:
«جاۋىنگەر! تۋعان اناڭ، سۇيگەن جارىڭ، قارا كوزدى قارىنداستارىڭنىڭ اينىماس اماناتىن ۇمىتپا:
جەڭىپ قايتساڭ جاۋىڭدى
اناڭنىڭ جارىق كۇنى سەن!
جەڭە الماساڭ جاۋىڭدى
جەر جاستانعىر قورقاقتىڭ
تۋماي كەتكىر ءبىرى سەن!
ءبىز، قازاق ەلى - قورقاقتىق دەگەندى بىلگەن ەمەسپىز! ەگەر دە ورتالارىڭنان قورقاق شىقسا، بەتتەسكەن جاۋدىڭ الدىندا بوساڭدىق ەتسە، وندايلارعا تۋعان ەل قارعىسىن عانا ارنايدى. تۋعان اناسى تەرىس باتاسىن بەرەدى، سۇيگەن جارى تەرىس اينالادى. قورقاق - ءوز بالاسى مەن ءوز اناسىنىڭ، ءوز جارىنىڭ جەندەتى. ونىڭ باعاسى ءولىم عانا!» حاتتا سونىمەن قاتار، قازاق حالقى اتىنان سەرت بەرىلەدى:
«قازاقستاننىڭ بايتاق دالاسىن جايقالعان ەگىنگە تولتىرۋعا سەرت بەرەمىز، باۋىرلار! تۇگىن تارتساڭ مايى شىعاتىن ءتورت تۇلىككە تولتىرۋعا سەرت بەرەمىز، باۋىرلار! قاراعاندىنىڭ كومىرى مەن ەمبىنىڭ مۇنايىن مايدان قانشا تىلەسە، سونشا بەرەمىز! «قاسارىسقان جاۋىڭا قاندى كوبىك جۇتقىزۋ» ءۇشىن قانشا قورعاسىن، قانشا مىس كەرەك بولسا، سونشا بەرەمىز! بەرگەن سەرتتى بۇلجىتپاي ورىندايمىز، ءبىز جەڭەمىز!»
سودان سوڭ، بۇكىل قازاق جاۋىنگەرلەرىن ۇلى جەڭىسكە جەتۋ جولىندا ءوز ارىنىڭ الدىندا، حالىقتىڭ الدىندا سەرت بەرۋگە شاقىرادى:
«مايدانداعى قازاق جاۋىنگەرلەرى! سەندەردىڭ تالاي اسقان ەرلىكتەرىڭدى ەستىگەندە توبەمىز كوككە تيە ماقتاندىق. Cەندەردىڭ اتتارىڭدى ماقتانا اتاپ، كۇندىز ەستەن، تۇندە تۇستەن شىعارمايمىز! قارا نيەتتى جاۋدى ءوز نيەتتەرىنە جەتكىزبەيتىندەرىڭە مۇنداعى تۋىسقاندارىڭ - ءبىز قالتقىسىز سەنەمىز! ەندەشە، جاۋ باسىنا جاسىن بولىپ تۇسىڭدەر! بارلىق اشۋمەن، كەتپەس كەكپەن قاhارلانا سوعىڭدار! حالىق اماناتى، ستالين ءامىرى وسى عانا!
قازاقستاننىڭ ارداقتى ۇلدارى! مايدان ولكەسىندە ءارقاشان كوكجيەكتەن كوتەرىلگەن كۇنگە قاراڭدار دا، تۋعان جەرلەرىڭدى ەسكە الىڭدار! سەلەۋلى تەڭىزدەي تەربەلگەن ارقانىڭ كەڭ دالالارىن، التىن بۇلاعى سورعالاعان التايدىڭ اسقار جوتالارىن، اقباس الاتاۋدىڭ جەمىسكە بەزەنگەن ساي- سالالارىن، سونشالىق كەڭ تۋعان- جەرلەرىڭدەگى اتالارىڭنىڭ قاسيەتتى قابىرلەرىن، تۋعان- وسكەن ۇيلەرىڭدى كوز الدارىڭا كەلتىرىڭدەر. «سولاردى جاۋعا تاپتاتپايمىز» دەپ انت ەتىڭدەر! ارداقتى ۇلدارىمىز، تۋىسقاندارىمىز! قىرىڭدار جاۋدى! اتقان وعىڭ، سىلتەگەن نايزاڭ ءمۇلت كەتپەسىن! جەر الام دەپ كەلگەن نەمىستەر جەر جاستانسىن! ءبىزدىڭ جەر - جاۋدىڭ كورى بولسىن!»
مىنە، وسىنداي جالىندى سوزدەرمەن جاۋىنگەلەردى جەڭىسكە جەتەلەي تۇسەدى. بۇل تاريحي حات، تاريحي امانات:
«قازاق ۇلى! جاۋدىڭ ەسىن جىيدىرماڭدار! اياماي سوعىڭدار جاۋدى، سوڭعى دەمدەرىڭ توقتالعانشا، تامشى قاندارىڭ قالعانشا سوعىڭدار! قولدان قۋات، بويدان ءال كەتكەنشە سوعىڭدار دۇشپاندى! جەڭىلۋ قورلىعىنان الىسىپ ولگەن ارتىق!
جاۋىنگەر! قولىڭا بەرگەن قارۋدى جۇمساي ءبىل! ۋكراينا مەن بەلورۋسسياداعى، دون مەن بالتىقتاعى باۋىرلاستارىڭدى جاۋدان تەز ايىرىپ الۋعا اسىق. سول ءۇشىن ۇمتىل! كوز جاسىپ بۇلاپ ەڭىرەگەن انالار مەن بالالار داۋسىن سەن ەستيمىسىڭ؟ ساۋلەتتى، ءساندى قالالارىڭدى جاۋدىڭ اياۋسىز ورتەپ جاتقانىن كورەمىسىڭ؟ قاسيەتتى جەرىڭدى جاۋعا ءالى دە تاپتاتامىسىڭ؟ باسقىنشىلاردىڭ سازايىن اياۋسىز تارتقىز! سەسكەنبە، قورىقپا ولىمنەن! جاۋىنگەر ءۇشىن - ءولىم جوق! ءبىز جەڭۋگە ءتيىسپىز! ءبىز جەڭەمىز!» - دەگەن سوزدەرمەن اياقتالعان.
اتالمىش حاتقا قول قويعاندار:
باداش جۇسىپاليەۆ - باتىس قازاقستان وبلىسى كامەن اۋدانىنداعى كارل ماركس اتىنداعى كولحوزدىڭ وردەندى ءتوراعاسى؛
كيم مايا سام - قىزىلوردا وبلىسى شيەلى اۋدانىنىڭ «اۆانگارد» كولحوزىنىڭ اتاقتى كۇرىش ەگۋشىسى؛
جۇمات كەنجەكوۆ - باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ جاڭاقالا اۋدانىنداعى «جاڭا اۋىل» كولحوزىنىڭ شوپانى، وردەن يەگەرى ؛
سونجۇرەكوۆا - پاۆلودار وبلىسىنىڭ اباي اتىنداعى كولحوزىنىڭ وردەندى زۆەنوۆويى؛
ۇمىتبايەۆ قاجىمۇرات - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پرەسنوۆ اۋدانىنداعى «بايان» كولحوزىنىڭ قوس وردەندى ءتوراعاسى؛
دوسپايەۆا بالعانىم - گۋريەۆ وبلىسىنىڭ «بايشوناس» كاسىپشىلىگىنىڭ وپەراتورى، وردەن يەگەرى؛
سۇلەيمەنوۆا - شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تارباعاتاي اۋدانىنداعى جاڭعىز تال اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى؛
سكۆورتسوۆ - قازاقستان ك (ب) پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى؛
كۇلاش بايسەيىتوۆا - ك س ر و حالىق ءارتىسى، قاز ك س ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، وردەن يەگەرى؛
قەنجەباي قۇلجانوۆ - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ كوكشەتاۋ اۋدانىنداعى «قازاقستان» كولحوزى فەرماسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، وردەن يەگەرى؛
ءسابيت مۇقانوۆ - جازۋشى؛
انگەلينا پاشا - باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تەرەكتى اۋدانىنداعى بۋدەننىي اتىنداعى م ت س- ءتىڭ قوس وردەندى بريگاديرى؛
ەستاي بەركىمبايەۆ - حالىق اقىنى؛
سماعۇل قوسىبايەۆ - گۋريەۆ وبلىسى «العاباس» اۋدانىنىڭ ءتوراعاسى، وردەن يەگەرى؛
نۇرتاس وڭداسىنوۆ - قاز ك س ر حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى؛
باقىش سارسەنبايەۆ - باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ كامەن اۋدانىنداعى «ويان» كولحوزىنىڭ جىلقى فەرماسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، وردەن يەگەرى؛
جۇماتاي شاياحمەتوۆ - قازاقستان ك (ب) پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى؛
ولگا كوتەنەۆا - ك س ر و جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، ەڭبەگى سىڭگەن وقىتۋشى؛
دۇيسەنوۆا - اقمولا وبلىسىنىڭ اقمولا اۋدانىنداعى «قۇرسۋىق» كولحوزىنىڭ وردەندى زۆەنوۆويى؛
ابدىسامەت قازاقبايەۆ - قاز ك س ر جوعارعى كەڭەسى ءتورالقاسىنىڭ ءتوراعاسى؛
كۋليتوۆ - قازاقستان ك (ب) پ الماتى وبلىستىق كوميتەتى مەن قالالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى؛
وتەگەن شاقايەۆ - باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ كامەن اۋدانىنداعى چاپايەۆ ديۆيزياسى اتىنداعى كولحوزدىڭ ءتوراعاسى، وردەن يەگەرى؛
ازانباي تىلەۋقابىلوۆ - قاراعاندى وبلىسىنداعى بالحاش مىس قورىتۋ زاۋىتىنىڭ سەح شەبەرى، وردەن يەگەرى؛
قانىش ساتبايەۆ - ك س ر و عىلىم اكادەمياسىنىڭ قازاق فيليالى ءتورالقاسىنىڭ ءتوراعاسى، ستاليندىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، گەولوگيا- مينەرالوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، وردەن يەگەرى؛
ەسەنبايەۆ - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سوۆەت اۋدانىنداعى «كوكتەرەك» كولحوزىنىڭ تراكتورشىسى؛
ايىمگۇل ىزتىلەۋوۆا - قىزىلوردا وبلىسىنداعى جالاعاش اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى، قاز ك س ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى؛
ءساتباي (سانعاي) رىسقۇلوۆ - قاراعاندى وبلىسىنداعى گورباچيەۆ اتىنداعى №1- شاحتانىڭ ناۆالووتبويشيكتەر بريگاداسىنىڭ بريگاديرى، وردەن يەگەرى؛
بەردىقۇلوۆ - پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى؛
قۇسايىن يلياسوۆ - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى «ينتەرناتسيونالنىي ترۋد» كولحوزىنىڭ كولحوزشىسى، وردەن يەگەرى؛
سامات مۇساليموۆ - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى ن- زاۋىتىنىڭ ۇستاسى، ستاحانوۆشى؛
بابوچكين - ك س ر و حالىق ءارتىسى؛
كوشەباي ءپىرىموۆ - قىزىلوردا وبلىسىنىڭ قازالى اۋدانىنداعى « قىزىل تۋ» كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى، وردەن يەگەرى؛
گەورگي حايدين - شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى لەنينوگور كەن وشاعىنىڭ بۇرعىلاۋشىسى، وردەن يەگەرى؛
نۇرپەيىس بايعانين - حالىق اقىنى، قاز ك س ر ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى، وردەن يەگەرى، اقتتوبە وبلىسىنان؛
راقىم ىبىرايەۆ - قاراعاندى وبلىسىنداعى №1- شاحتانىڭ ناۆالووتبويشيگى، وردەن يەگەرى؛
ياكۋپوۆ - قازاقستان ل ك ج س ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى؛
بەرلىقوجانوۆ - الماتى وبلىسىنىڭ تالدىقورعان اۋدانىنداعى «سارىبۇلاق» كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى؛
ورازبايەۆا - قوستاناي وبلىسىنىڭ زاتوبول اۋدانىنىڭ «كراسنوە سورموۆو» كولحوزىنىڭ ساۋىنشىسى؛
ساليحا وڭعاربايەۆا - الماتى وبلىسىنىڭ قوعالى اۋدانىنداعى كيروۆ اتىنداعى سوزحوز ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، وردەن يەگەرى، كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى؛
بەيسەنباي جۇماعۇلوۆ - جامبىل وبلىسىنىڭ تالاس اۋدانىنداعى «تامدى» كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى، وردەن يەگەرى؛
ءۇرتىش قارىمساقوۆا - اقمولا وبلىسىنىڭ اتباسار اۋدانىنىڭ «ەرىكتى» كولحوزىنىڭ ساۋىنشىسى، ستاحانوۆشى؛
جارقىمبايەۆ - سەمەي وبلىسىنداعى سەميپالاتينسك ستانساسىنىڭ ۆاگون دەپوسىنىڭ سلەسىرى، وردەن يەگەرى؛
ءازيما بەكتەنوۆا - اقتوبە وبلىسىنداعى اتاقتى تارىشى، وردەن يەگەرى؛
يرينا حۋدياكوۆا - وسكەمەن ونەركاسىبىنىڭ ستاحانوۆشىسى؛
ءاديا قارابالين - اقتوبە وبلىسىنىڭ «سوتسياليزم جولى» كولحوزىنىڭ كولحوزشىسى؛
كارىم شاياحمەتوۆ - سەمەي وبلىسىنداعى كەمە جوندەۋ زاۋىتىنىڭ قۇيۋ سەحىنىڭ ۇستاسى، وردەن يەگەرى؛
اقىن اقجىگىت - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى يليچ م ت س-ىنىڭ كومباينەرى، وردەن يەگەرى؛
عازيز ءابدىراحمانوۆ - قاراعاندى وبلىسىنداعى №1-شاحتانىڭ ناۆالووتبويشيكتەر بريگاداسىنىڭ بريگاديرى، وردەن يەگەرى؛
قاشقىن ۇمبەتوۆا - قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ارال اۋدانىنداعى جامبىل اتىنداعى بالىقشى كولحوزى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى؛
شىعاناق بەرسيەۆ - اقتوبە وبلىسىنىڭ اتاقتى تارىشىسى، وردەن يەگەرى؛
سەروشتان - الماتى وبلىسىنىڭ قوعالى اۋدانىنداعى ستالين اتىنداعى كولحوزدىڭ ءتوراعاسى، وردەن يەگەرى، ك س ر و جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى؛
ساعىندىق جۇماتايەۆ - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ فرۋنزە اۋدانىنداعى «مايدانتال» كولحوزىنىڭ زۆەنوۆويى، وردەن يەگەرى؛
ءابجان ءجۇسىپوۆ - سەمەي وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى، قاز ك س ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، وردەن يەگەرى؛
امانبەت ماماندياروۆ - شىمكەنت قالاسىنداعى قورعاسىن زاۋىتىنىڭ ەلەكتر دانەكەرلەۋشىسى؛
الماعامبەتوۆ - پاۆلودار وبلىسىنىڭ پاۆلودار اۋدانىنداعى جامبىل اتىنداعى كولحوزدىڭ ءتوراعاسى؛
قالجان ءجۇزجاساروۆا - قىزىلوردا وبلىسىنداعى قارماقشى مەحانيكا زاۋىتىنىڭ ستاحانوۆشىسى؛
قاسىمبەكوۆ - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سارى اعاش اۋدانىنداعى «داربازا» سوزۆحوزىنىڭ شوپانى؛
جاعىپار مىڭجاساروۆ - سەمەي وبلىسىنداعى قاراكول م ت س-ىنىڭ ديرەكتورى، وردەن يەگەرى؛
بايمۇراتوۆ - جامبىل قانت زاۋىتىنىڭ اۋىسىمدىق ينجەنەرى؛
ۆلاديمير نازارەنكو - اقتوبە وبلىسى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى؛
گۇلايحان ىبىرايەۆا - قوستاناي وبلىسىنىڭ جەتىقارا اۋدانىنداعى زابەليەۆ اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى، وردەن يەگەرى؛
تولىباي جولدىبايەۆ - جامبىل وبلىسىنىڭ مەركى اۋدانىنداعى «بولشيەۆيك» كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى؛
نارتاي بەگەجانوۆ - حالىق اقىنى، قاز ك س ر ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى، قىزىلوردا وبلىسى؛
ءجاميلا سەيسەنوۆا - شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇلان اۋدانىنداعى كيروۆ اتىنداعى كولحوزدىڭ ساۋىنشىسى؛
قاسەن تۇرمۇحامەدوۆ - قوستاناي وبلىسىنداعى استىق سوۆحوزىنىڭ تراكتورشىسى؛
احمەت جۇبانوۆ - كومپوزيتور، قازكسر ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى، وردەن يەگەرى؛
ءابىلعالىم تولەسوۆ - شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ قاتون- قاراعاي اۋدانىنداعى « قىزىل جۇلدىز» كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى؛
قاراقاتوۆ - اقتوبە وبلىسىنداعى 18- پارسەزد اتىنداعى سوۆحوزدىڭ تراكتورشىلار بريداسىنىڭ بريگاديرى، وردەن يەگەرى،
قاپاش قازىبايەۆ - قوستاناي وبلىسىنىڭ مەڭدىقارا اۋدانىنداعى جاڭاتۇرمىس كولحوزىنىڭ ءتوراعاسى؛
ءاسيا ياكۋپوۆا - قوستاناي وبلىسىنداعى پاۆلوۆ م ت س-ىنىڭ اعا اگرونومى، وردەن يەگەرى؛
شايحى ابىشيەۆ - گۋريەۆ م ت س-ىنىڭ ديرەكتورى، قاز ك س ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى؛
ىدىرىس ەرعاليەۆ - گۋريەۆ وبلىستىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى؛
جاميعا تەزەكوۆا - سەمەي وبلىسىنداعى تاڭسىق م ت س-ىنىڭ تراكتورشىلار بريگاداسىنىڭ بريگاديرى؛
كۋرۋشيەۆ - اقمولا وبلىسىنداعى «ءۇشىنشى ينتەرناتسيونال» شاحتاسىنىڭ تەمىر ۇستاسى، ستاحانوۆشى، وردەن يەگەرى؛
الەكسەي كۋپايەۆ - اقمولا وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، ەكى مارتە وردەن يەگەرى؛
قادەلى ىسقاقوۆا - گۋريەۆ وبلىسىنىڭ تەڭىز اۋدانىنداعى كارل ماركس اتىنداعى كولحوزدىڭ ءتوراعاسى؛
گۇلزيا التىبەكوۆا - قىزىلوردا وبلىسىنىڭ پيونەرى، 8- سىنىپتىڭ ۇزدىك وقۋشىسى؛
رامازان حاميتوۆ - شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى زىريانوۆسك كەن وشاعىنىڭ بۇرعىلاۋشىسى، ستاحانوۆشى؛
بايجانوۆ - قوستاناي وبلىسىنىڭ وباعان اۋدانىنداعى «كوممۋنيستەر كەڭەسى» كولحوزىنىڭ تراكتورشىسى؛
سەرگەي وپۋتين - گۋريەۆ وبلىسىنداعى «ەسكەنە» كاسىپشىلىگىنىڭ ديرەكتورى، وبلىستىق كەڭەستىڭ دەپۋتاتى؛
مۇقاتوۆ - اقمولا وبلىسىنداعى اقمولا ستانساسىنىڭ سلەسىرى، وردەن يەگەرى؛
ەسقاريەۆ - گۋريەۆ وبلىسىنداعى «ەسكەنە» كاسىپشىلىگىنىڭ بۇرعىلاۋ شەبەرى، وردەن يەگەرى؛
بازارپينوۆ - سەمەي وبلىسىنىڭ شار اۋدانىنداعى شار م ت س-ىنىڭ تراكتورشىسى، وردەن يەگەرى؛
بەرماعامبەتوۆ - گۋريەۆ وبلىسىنداعى «ماقات» مۇناي كاسىپشىلىگىنىڭ مۇناي ءوندىرۋشى شەبەرى، وردەن يەگەرى؛
بارشىن بەتەگەيەۆا - جامبىل وبلىسىنىڭ لۋگوۆوي اۋدانىنداعى «ۆوستوك» كولحوزىنىڭ زۆەنوۆويى؛
قوجاگەلدى جاقسىلىقوۆ - سەمەي وبلىسىنداعى شار ستانساسى دەپوسىنىڭ ءماشينيسى؛
توكەن قاپپاروۆ - اقمولا وبلىسىنىڭ قورعالجىن اۋدانىنداعى «شالعىن» م ت س-ىنىڭ تراكتورشىسى، وردەن يەگەرى؛
بۇل حاتقا بارلىعى 2631506 ادام قول قويعان.
وقىرمان نازارىنا ۇسىنىلىپ وتىرعان، وسى حات باسىلعان «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ كوشىرمەسى ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى اقپارات جانە مۇراعات كوميتەتىنىڭ مۇراعات ءىسى جانە قۇجاتتانۋ جونىندەگى عىلىمي- تەحنيكالىق اقپارات ورتالىعىنان الىندى.
اۆتور: جاپپاربەرگەن ايبوتا
