الەم اپتا ىشىندە: يەمەندە كوتەرىلىسشىلەرگە قارسى اسكەري وپەراتسيا باستالىپ، فرانسيادا اۋە كەمەسى اپاتقا ۇشىرادى

استانا. قازاقپارات - ءوتىپ بارا جاتقان اپتا ىشىندە الەمدىك قوعامداستىق تاعى دا جانتۇرشىگەرلىك وقيعالاردىڭ كۋاسى بولدى.

اتاپ ايتقاندا، سەيسەنبى كۇنى الەم قوعامداستىقتىڭ نازارى فرانتسيانىڭ وڭتۇستىك- شىعىسىندا اۋە كەمەسىنىڭ اپاتقا ۇشىراۋىنا اۋدى.

گەرمانيانىڭ «Germanwings» اۋەكومپانياسىنا تيەسىلى ۇشاقتىڭ اپاتقا ۇشىراۋى سالدارىنان 150 ادام، ونىڭ ىشىندە 3 قازاقستاندىق مەرت بولدى.

بۇعان قوسا، ناۋرىزدىڭ 25 ىنەن 26 سىنا قاراعان تۇندە ساۋد ارابياسى مەن ونىڭ وداقتاستارى يەمەن ءبىراز بولىگىن جاۋلاپ العان حۋسيت كوتەرىلىسشىلەرىنە قارسى «باتىل تولقىن» اسكەري وپەراتسياسىنىڭ بەلسەندى ساتىسىن باستادى.

فرانسيانىڭ وڭتۇستىك- شىعىسىنداعى اۋە كەمەسىنىڭ اپاتقا ۇشىراۋى

 سەيسەنبى كۇنى فرانسيانىڭ ءالپى تاۋلارىنىڭ باۋرايىندا جوعارعى پروۆانس دەپاراتمەنتىنە قاراستى دين- لە- بەن مەن ەلدىڭ وڭتۇستىك- شىعىسىنداعى ترۋا- ەۆەشە تاۋ القابى اۋدانىنداعى بەرسەلونەتتە ەلدى مەكەندەرى ارالىعىندا گەرمانيانىڭ بيۋدجەتتىك «Germanwings» اۋە كومپانياسىنا تيەسىلى Airbus A320-211 اۋە كەمەسى بارسەلونادان ديۋسسەلدورفقا ۇشىپ بارا جاتقان جەرىندە اپاتقا ۇشىرادى.

اپات ورىن العان جەرگە ادامنىڭ اياق باسۋى وتە قيىن. بۇل ايماقتاعى تاۋدىڭ بيىكتى 2 شاقىرىمعا دەيىن جەتەدى. سوندىقتان دا ۇشاق قۇلاعان جەرگە تومەننەن جەتۋ مۇمكىن ەمەس. وسى سەبەپتى قۇتقارۋشىلاردى اپات ورىن العان جەرگە جەتكىزۋ ءۇشىن تىكۇشاقتار پايدالانىلدى.

قايعىلى وقيعا ورىن العان كۇننىڭ ەرتەڭىندە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ۇشاق بورتىندا 144 جولاۋشى مەن 6 ەكيپاج مۇشەسى بولعانىن، ولاردىڭ ەشقايسى دا ءتىرى قالماعانىن جارىسا جازدى. ال قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اتالعان رەيستە ەلىمىزدىڭ 3 ازاماتى بولعاندىعىن رەسمي ءمالىم ەتتى.

قازا تاپقان جولاۋشىلاردىڭ توىق ءتىزىمى ءالى جاريا ەتىلگەن جوق. دەگەنمەن، ۇشاق بورتىندا اۆستراليا، ارگەنتينا، ۇلىبريتانيا، ۆەنەسۋەلا، گەرمانيا، دانيا، يزرايل، يران، يسپانيا، كولۋمبيا، موروككو، مەكسيكا، نيدەرلاندى، ا ق ش، چيلي جانە جاپونيا ازاماتتارى بولعاندىعى بەلگىلى.

سارسەنبى كۇنى فرانتسيا، گەرمانيا جانە يسپانيا مەملەكەت باسشىلارى قايعىلى وقيعا ورىن العان جەرگە كەلدى. ءدال وسى ايماققا قازا تاپقان جولاۋشىلاردىڭ جانە ەكيپاج مۇشەلەرىنىڭ تۋعان- تۋىستارى دا كەلە باستادى. ەۋروداقتىڭ بارلىق مەملەكەتتەرىندە ءۇش كۇنگە ازا تۇتۋ كۇنى جاريالاندى.

بەيسەنبى كۇنى اپات سالدارىن تەرگەۋ شارالارىنا باسشىلىق جاسايتىن مارسەل پروكۋرورى بريس روبەن ەلدى ەلەڭ ەتكىزەرلىك مالىمدەمە جاسادى. ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، «قارا جاشىك» جازبالارىن تىڭداۋ بارىسىندا اپاتقا ۇشىراردان ءسال بۇرىن ەكيپاج كومانديرى ۇشاقتى باسقارۋدى 28 جاستاعى ەكىنشى ۇشقىش اندرەاس لۋبيتتسكە تابىستاپ، ۋاقىتشا اۋە كەمەسىنىڭ كابيناسىنان شىعىپ كەتكەن. كوماندير جوق كەزدە ەكىنشى ۇشقىش ۇشاقتى قاساقانا تومەن قۇلديلاتا باستاعان.

وسىدان كەيىن ەكيپاج كومانديرى كابيناعا كىرۋگە تىرىسقان، ءبىراق، ەسىك ىشتەن قۇلىپتانىپ تۇرعان. ۇشاق تومەن قۇلديلاپ كەلە جاتقاندا ەكىنشى ۇشقىش كومانديردىڭ دە، جەردەگى قىزمەتتەردىڭ دە ساۋالدارىنا ەش جاۋاپ بەرمەگەن. ءدال وسى جايت ۇشقىشتىڭ اپاتتىڭ ورىن الۋىنا سەبەپكەر رەتىندە قاراستىرىلۋىنا تۇرتكى بولىپ وتىر.

دەگەنمەن، پروكۋرور بۇل اپاتتىڭ لاڭكەستىك ارەكەت بولعاندىعىن ناقتى ايعاقتايتىن مالىمەتتەر تەرگەۋشىلەردىڭ قولىندا جوق ەكەندىگىن، ءبىراق، ەكىنشى ۇشقىش اندرەاس ليۋبيتس بيىكتىكتەن قاساقانا تومەندەگەندىگىن باسا ايتتى. قازا تاپقان ۇشقىشقا قاتىستى «قاساقانا ولىمگە يتەرمەلەۋ» بابى بويىنشا قىلمىستىق ءىس تە قوزعالعان.

ءدال سول كۇنى «Germanwings» اۋە كومپانياسىنىڭ مەنشىك يەسى بولىپ سانالاتىن «Lufthansa» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى كارستەن شپور ارنايى وتكىزىلگەن باسپا ءسوز ءماسليحاتى بارىسىندا وزدەرىنىڭ ەڭ ۇزدىك ۇشقىشتاردى ىرىكتەپ الاتىندىقتارىن جاريا ەتتى. ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، اندرەاس ليۋبيتس بارلىق مەديتسينالىق جانە كاسىبي تەكسەرۋلەردەن وتكەن ءارى ۇشقىشتاردى ىرىكتەۋدىڭ بارلىق ساناتتارىنا ساي كەلگەن.

ايتا كەتەرلىگى، ءلۋبيتتستىڭ ۇيىنە ءتىنتۋ جۇرگىزگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ماڭىزدى دەرەكتەر تابىلعاندىعىن جاريا ەتكەن بولاتىن. دەگەنمەن، ونىڭ جاي- جاپسارىن جاريا ەتۋگە اسىعار ەمەس. ءتىنتۋ جۇمىستارى بىرنەشە ساعاتقا سوزىلعان. جەكەلەگەن ب ا ق- تاردىڭ تاراتقان اقپاراتىنا قاراعاندا، ەكىنشى ۇشقىش سارى ۋايىمنىڭ سارساڭىنا ءتۇسىپ، ۇنەمى ادامداردان وقشاۋ جۇرگەن.

فرانسيا پروكۋراتۋراسىنىڭ اپاتقا قاتىستى اقپاراتىنان كەيىن باتىستىڭ بارلىق اۋە تاسىمالىمەن اينالىساتىن كومپانيالارى وزدەرىنىڭ ۇشۋ ەرەجەلەرىنە تۇزەتۋ ەنگىزە باستادى. ەندىگى ۋاقىتتا ەۋروپالىق اۋە كومپانيالارىنىڭ ەرەجەسىنە ساي، ۇشۋ بارىسىندا ەكيپاج كابيناسىندا كەمىندە 2 ادام بولۋى قاجەت.

قازىرگى ۋاقىتتا ۇشاق اپاتقا ۇشىراعان ايماقتا ىزدەۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. بۇگىندە قۇتقارۋشىلار قازا تاپقان جولاۋشىلاردىڭ شامامەن 400 گە جۋىق دەنە بولشەكتەرىن تاۋىپ، گەنەتيكالىق ساراپتاماعا جىبەرۋدە.

«باتىل تولقىن» اسكەري وپەراتسياسى باستالدى

بارشا الەم جۇرتشىلىعى فرانسياداعى اۋە كەمەسىنىڭ اپاتقا ۇشىراۋىن ازا تۇتىپ جاتقان كەزدە ناۋرىزدىڭ 25 ىنەن 26 سىنا قاراعان تۇندە ساۋد ارابياسى مەن ونىڭ وداقتاستارى يەمەن ءبىراز بولىگىن جاۋلاپ العان حۋسيت كوتەرىلىسشىلەرىنە قارسى «باتىل تولقىن» اسكەري وپەراتسياسىنىڭ بەلسەندى ساتىسىن باستادى.

ءبىرقاتار ب ا ق- تىڭ حابارلاۋىنشا، باسبۇزارلارعا قاتىستى اسكەري وپەراتسياعا باحرەين، كۋۆەيت، كاتار جانە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ ۇشاقتارى قاتىستى. كواليتسياعا مىسىر، يوردانيا، ماروككو، سۋدان جانە پاكىستان اسكەري اۋە كۇشتەرىنىڭ دە قوسىلعاندىعى جايىندا اقپارات بار.

سونىمەن قاتار ا ق ش- تا ساۋد ارابياسى مەن ونىڭ وداقتاستارىنا كومەك بەرىپ، يەمەندەگى حۋسيت كوتەرىلىسشىلەرىنىڭ بەكىنىستەرىنە اۋەدەن سوققىسى جاسادى. رەسمي ۆاشينگتون ساۋد ارابياسىنا لوگيستيكا مەن بارلاۋ سالاسىندا دا كومەك بەرۋدى جوسپارلاپ وتىر.

وداقتاستاردىڭ ۇشاقتارى يەمەن استاناسىنداعى جانە كۇنى كەشە عانا كوتەرىلىسشىلەردىڭ باقىلاۋىنا وتكەن ادەن قالاسىنداعى حۋسيتتەردىڭ بەكىنىستەرىن بومبالادى. يەمەن پرەزيدەنتى راببۋ مانسۋر حادي ەل استاناسى سانادان قاشىپ كەتكەننەن كەيىن پانالاعان ادەن قالاسىنداعى سارايىن تاسپا شىعۋعا ءماجبۇر بولدى.

ايتا كەتەرلىگى، «باتىل تولقىن» اسكەري وپەراتسياسى ەل پرەزيدەنتى ءحاديدىڭ اراب مەملەكەتتەرى ليگاسىنا جانە پارسى شىعاناعىنداعى اراب مەملەكەتتەرى ىنتىماقتاستىعىنىڭ كەڭەسىنىنە يەمەندى قورعاۋعا شاقىرۋ تۋرالى وتىنىشىنەن كەيىن قولعا الىنعان بولاتىن.

ەستە بولسا، اعىمداعى جىلدىڭ قاڭتارىندا حادي حۋسيتتەر ەلدىڭ باتىس بولىگى مەن سانا قالاسىن باسىپ العاننان كەيىن وتستاۆكاعا كەتۋگە ءماجبۇر بولعان ەدى. قولعا تۇسكەن مەملەكەت باسشىسى ءۇي قاماعىنا الىنىپ، الايدا ءسال كەيىنىرەك ول تۇتقىننان قاشىپ شىعىپ، تۋعان قالاسى ادەندى پانالاعان- دى.

بىرلەسكەن قولباسشىلىق وكىلى، گەنەرال احمەد ءاسيريدىڭ ايتۋىنشا، اسكەري وپەراتسيا پرەزيدەنت ابد راببۋ مانسۋر حادي باستاعان يەمەننىڭ زاڭدى ۇكىمەتى بيلىك باسىنا كەلگەنشە جالعاسىن تاپپاق. الايدا، جەرۇستى سوعىس وپەراتسيالارىنىڭ جۇرگىزىلۋ- جۇرگىزىلمەۋى ازىرشە بەلگىسىز بولىپ تۇر. ءبىراق، ساۋد ارابياسىنىڭ جەرۇستى قارۋلى كۇشتەرى يەمەنمەن شەكاراعا تاقالاۋ كەلىپ توقتاعانى بەلگىلى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، 2011 - جىلى ەلدىڭ پرەزيدەنتى الي ابداللا سالەح وتستاۆقاعا كەتكەن ساتتەن باستاپ، ەلدەن بەيبىتشىلىك ورنار ەمەس. سول ساتتەردە ەلدە رەفورمانى تالاپ ەتكەن ۇكىمەتقارسى جاپپاي شارالار بەلەڭ العان بولاتىن. 2012 - جىلدىڭ اقپانىندا مەرزىمىنەن بۇرىن وتكىزىلگەن سايلاۋ ناتيجەسىندە بيلىك باسىنا ابد راببۋ مانسۋر حادي كەلگەن ەدى.

2014 -جىلدىڭ تامىز ايىنىڭ ورتاسىندا يەمەندە ءشييتتىڭ «زايدي» سەكتاسىنا تيەسىلى حۋسيتتەر نارازىلىق شەرۋىن باستادى. ءبىر ايدان كەيىن بۇل شەرۋ قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىمەن اراداعى قاقتىعىسقا اينالدى.

2015 -جىلدىڭ قاڭتار ايىنىڭ سوڭىندا شييت كوتەرىلىسشىلەرى يەمەن استاناسى سانا قالاسىن باسىپ الىپ، مەملەكەت جانە ۇكىمەت باسشىلارىن وتستاۆكاعا كەتۋگە ماجبۇرلەدى.

وسىدان كەيىن ۇكىمەتتىڭ ءبىرقاتار مۇشەلەرى مەن مەملەكەت باسشىسى ءۇيقاماققا الىندى. دەگەنمەن، پرەزيدەنت بوستاندىققا شىعىپ، تۋعان قالاسى ادەنگە جەتكەن ەدى.

اۆتور: مارلان جيەمباي