جاڭا يندۋستريالاندىرۋ: «كوندەنسات» ا ق الەمدىك تالاپتارعا ساي كەلەتىن موتورلى وتىن شىعارماق
موتورلى وتىن وندىرەتىن اتالمىش قوندىرعىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى 2012-جىلى باستالعان بولاتىن. «كوندەنسات» ا ق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ۆالەري ءجۇنىسوۆتىڭ ايتۋىنشا، يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان بۇل اسا ماڭىزدى جوبا 1998-جىلى ەلباسىنىڭ قاتىسۋىمەن ىسكە قوسىلعان زاۋىتتى جاڭعىرتۋدىڭ كەزەكتى كەزەڭى بولىپ تابىلادى. باستاپقىدا زاۋىت قاراشىعاناق كەنىشى گاز كوندەنساتىن تەك تۇراقتاندىرۋمەن اينالىسقان ەدى. كەيىن ديزەلدى وتىن، بەنزين جانە مازۋت وندىرە باستادى. ديزەلدى وتىن نەگىزىنەن ىشكى نارىققا باعىتتالسا، قالعان ونىمدەر ەكسپورتقا جونەلتىلدى. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ەۋرو-4, ەۋرو-5 تالاپتارىنا ساي كەلەتىن وتىن ءوندىرۋدى مىندەتتەگەننەن كەيىن جاعداي دا وزگەردى. وسىعان وراي زاۋىتتا و باستان جوعارى ساپالى موتورلى وتىن ءوندىرۋ مىندەتى قويىلدى.
جوباعا شەتەلدىك ارىپتەستەر تارتىلدى. «سيەۆەرودونەتسكي ورگحيم» كومپانياسىنىڭ قازاقستاندىق فيليالى باس جوبالاۋشى بولسا، جابدىقتاردى امەريكاندىق «Ventech Engineers» كومپانياسى، ءبىرقاتار رەسەيلىك كاسىپورىندار جەتكىزۋدە. وعان قوسا رەسەيدىڭ جەتەكشى ينستيتۋتتارىنىڭ ءبىرى - ۆنيۋس (تاتارستان) زاۋىتتا كۇكىرتتى مۇناي ونىمدەرىنەن ايىرۋ تەحنولوگياسىن ەنگىزەدى، بۇل ەۋرو-5 ەكولوگيالىق تالاپتارىنا ساي بولۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كوپتەگەن جۇمىس كولەمى قازاقستاندىقتاردىڭ كۇشىمەن اتقارىلۋدا.
بۇل جوبانىڭ جاڭالىعى سول، ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ۇلى بريتانيالىق «UOP LIMITED» كومپانياسىنان بەنزيندى يزومەريزاتسيالاۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋعا ليتسەنزيا الىنعان. بۇل بەنزيننىڭ مولەكۋلالىق قۇرامىن وزگەرتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كۇردەلى تەحنولوگيا بولىپ تابىلادى. ياعني ول ءونىمنىڭ وكتاندىق سانىن حيميالىق- تەرميالىق جولمەن كوبەيتۋ دەگەن ءسوز. ەگەر جوبانى نەلسون كوەففيتسيەنتى بويىنشا باعالاساق، جاڭعىرتۋدان كەيىن زاۋىتتاعى ءوندىرىس كوەففيتسيەنتى 5,5 ەسە جوعارى بولماق.
جاڭا ءوندىرىستىڭ جوبالىق قۋاتى - جىلىنا 220 مىڭ توننا ا ي-92 جانە ا ي-95 نىسپىلى بەنزين ءوندىرۋ. زاۋىت ا ي-98 بەنزينىن دە شىعارا الادى، دەگەنمەن كوپشىلىكتىڭ سۇرانىسىنا يە ونىمگە باعىت ۇستالادى. مۇندا بۇدان باسقا 200 مىڭ توننا ك 5 سىنىپتى ديزەلدى وتىن، سونىمەن قاتار ۆاكۋۋمدى گازويل مەن گۋدرون شىعارىلادى. گازويل شەتەلگە كەتسە، گۋدرون بيتۋم وندىرەتىن تاياۋ ماڭداعى قازاقستاندىق زاۋىتتارعا جىبەرىلەدى.
جوبا جۇزەگە اسقاننان كەيىن زاۋىت جوعارى ساپالى اۆتوموبيل وتىنىمەن وبلىس قاجەتىن تۇگەلدەي، كورشىلەس اقتوبەنىڭ سۇرانىسىن 50 پايىزعا وتەي الادى. ءبارى دە، ارينە، باسەكەگە بايلانىستى. سوندىقتان كومپانيا باسشىلىعى قازاقستاننىڭ كورشىلەس ايماقتارىمەن قاتار رەسەيدىڭ شەكارالاس وڭىرلەرىنە شىعۋدى كوزدەپ وتىر. بۇل جەردە رەسەيلىك مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىمەن باسەكەگە تۇسۋگە مۇمكىندىك بار. قازىر قازاقستاندا پاۆلودار، شىمكەنت، اتىراۋدا ءۇش ءىرى مۇناي وڭدەۋ زاۋىتى بولسا، ولار مۇناي ونىمدەرىمەن ەلدىڭ 80 پايىز قاجەتىن وتەۋدە. قالعانىن رەسەيلىك جانە از بولىگىن قىتايلىق وندىرۋشىلەر تولتىرۋدا. ەڭ باستى ماقسات - وتاندىق ءونىم تاپشىلىعىن قىسقارتۋ. قازاقستاندىق مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارى جاڭعىرتۋدى 2016-2017 -جىلدارى اياقتايتىن بولسا، ورالدىق زاۋىت بيىل بىتىرمەك. بۇل ارادا ۇلەستى مول قارپۋ ءۇشىن ۋاقىتتان دا ۇتۋعا بولادى.
جاڭعىرتۋ جۇمىستارى بىتكەننەن كەيىن زاۋىت شتاتى 70 ادامعا كوبەيمەك. وسى رەتتە جەرگىلىكتى كادرلارعا ءۇمىت ارتىلىپ وتىر. ولاردىڭ الدى وقىپ، سىناقتان ءوتىپ ۇلگەردى. ەندى ولار جارتى جىل بويى كاسىپورىندا تاجىريبەدەن ءوتىپ، رەتتەۋ-ىسكە قوسۋ جۇمىستارىنا قاتىسادى. جاڭا ءوندىرىس ورنىنا كاسىبي باعىتتا وسۋگە دايىن «كوندەنسات» كومپانيالار توبىنىڭ ماماندارى دا شاقىرىلادى.
«جەتپىس جۇمىس ورنى، ءبىر قاراعاندا، كوپ بولماعانىمەن، ماسەلە ولاردىڭ جوعارى بىلىكتىلىگىندە. بۇل ماماندار قازاقستانداعى كۇردەلى ءوندىرىستى باسقاراتىن بولادى. سوعان سايكەس ساپالى ءونىمنىڭ وتىمدىلىگى جوعارى، ودان كەلەتىن پايدا دا از بولمايتىنى انىق»، - دەدى ۆ. ءجۇنىسوۆ.
اۆتور: ەلجان ەرالى
