قىزعا سىرعانى قاي جاستان باستاپ تاعادى؟
قىز بالا بەس جاسقا كەلگەندە ونىڭ قۇلاعىن تەسەدى، سىرعا تاعادى.
«سىرعا توي» دەگەن اتپەن توي جاسايدى. «سۇندەت» ۇل بالا ءۇشىن مۇسىلماندىقتىڭ بەلگىسى بولسا، سىرعا تاعۋ قىز بالا ءۇشىن جاسالعان ۇلكەن قۇرمەت- سىي.
اتا قازاقتا، دانا حالىقتا «ۇل تۋسا، دالاداعى تاس تا قۋانادى، مەنى ورنىمنان ءبىر اۋناتىپ تاستايدى دەپ، قىز تۋسا، دالاداعى گۇل دە قۋانادى، مەنى ءۇزىپ الىپ، ومىراۋىنا تاعادى دەپ» دەگەن ءتامسىل بار.
«قىز - ەلدىڭ كوركى، گۇل - جەردىڭ كوركى» دەپ تە جاتادى. قازاق حالقى قاشاننان- اق قىز بالانىڭ نازىك جانىن، سۇلۋ كوركىن، سىندارلى سىمباتىن جوعارى باعالاعان حالىق. قىزدىڭ كوركىن، كەلبەتىن سۋرەتتەگەندە الدىنا جان سالمايدى.
مىسالى «اي قاباق، التىن كىرپىك، قىزىل ەرىن»، «قىر مۇرىن، قىپشا بەل، سولقىلدار سوقسا جەل»، «سىلدىر قاققان شولپىسى، جالت- جۇلت ەتكەن سىرعاسى»، «اق تاماق ايداي ارۋ»، «جانى تۇنىق، جارقىن ءجۇزدى پەريزات» دەگەن بەينەلى سۇلۋ سوزدەردىڭ ءبارى دە قىزدىڭ سىمباتىن بەينەلەپ ايتقان، كوركەمدەپ جازعان جاقسى ولەڭدەر ەكەنىندە داۋ جوق.
قىزدى ودان ءارى اسەم، ودان ءارى كوركەم كورسەتۋ ءۇشىن ءسابي شاعىنان باستاپ يبالىلىققا، نازىكتىككە، اقىلدىققا باۋلىپ وتىرعان. زاتتىق جاقتان دا تۇتىنۋ بۇيىمدارىن دا اشەكەيلەپ، التىننان، كۇمىستەن سوقتىرىپ بەرىپ وتىرعان.
بەس جاسقا تولعان، جاڭا اشىلعان شۇعىنىق گۇلىندەي سۇيكىمدى قىزىنا التىننان سىرعا تاعىپ، اقسارباس قويىن اتاپ سويىپ، بۇكىل اۋىلىنا دۇبىرلەتىپ «سىرعا توي» دەگەن اتپەن توي جاساپ وتىرعان. مۇنى قازاق داستۇرىندە «سىرعا تاعۋ» دەپ اتايدى.
قازاقتىڭ بەس جاسقا تولعان قىزىنا سىرعا تاعۋىنىڭ ءمانى بار. ونىڭ وزىندىك ءمانى، سۇلۋلىق ءسانى بولۋدان تىس، سىرعا - تۇمار ورنىنا جۇرەدى. كوز، ءتىل تيۋدەن ساقتايدى. التىن، ارداقتى، قىمباتتى زات بولعاندىقتان قىزىنا بايلىق باعىشتايدى.
التىن تاعىپ جۇرسە، باسقالاردى دەسى باسىپ جۇرەدى دەپ تە نانادى. ونداي قىز بالا التىننان ارداقتى، كۇمىستەن سالماقتى بولىپ بوي جەتەدى دەپ ۇعادى.
بولات بوپاي
kazgazeta.kz
