اياۋلى اقىنىمىز ساكەن سەيفۋلليننىڭ اتىلعانىن راستايتىن ايعاق تابىلدى
ول قۇجات رەسەيدىڭ فەدەرالدىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ (ف س ب) ورتالىق ارحيۆىنىڭ ەرەكشە بولىمىنەن الىنعان. ونى س. سەيفۋللين جايلى دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىپ جۇرگەن بەلگىلى رەجيسسەر ەركىن راقىشەۆ تاپقان.
ول قۇجاتتا سوتتىڭ اتىلسىن دەگەن ۇكىمى ورىندالعانى، اقىننىڭ قاي كۇنى اتىلعانى، ولىمىنە قانداي ادامداردىڭ كۋاگەر بولعانى كورسەتىلىپ، قولدارى قويىلىپ اكت جاسالىنعان.
سوڭعى جىلدارى ب ا ق بەتتەرىندە ءتۇرلى ماقالالار باسىلىپ، س. سەيفۋللين مەن م. جۇمابايەۆ اتىلماعان، ولار سىبىردە ايداۋدا بولعان، ولاردى كورگەن ادامدار بار دەگەن پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇردى. ءبىراز كىسىلەر قايراتكەر اقىندارىمىزدىڭ جاتقان جەرلەرىن انىقتايمىز دەپ، ماگادانعا ەكسپەديتسيامەن دە بارىپ قايتتى. ۇكىمەتتىڭ الدىنا ارىستارىمىزدىڭ سۇيەكتەرىن تاۋىپ، ەلگە اكەلىپ جەرلەۋ كەرەك دەگەن ماسەلە قويدى. ءبىراق ناقتى دەرەكتەر بولماعان سوڭ، ورىنسىز ۇسىنىس قايتىپ ورىندالسىن؟ ەندى وسىنىڭ اق- قاراسىن انىقتاپ، اقيقاتىن راقىشەۆ دالەلدەپ وتىر.
اياۋلى اقىنىمىزدىڭ اتىلعانى تۋرالى قۇجاتتىڭ تابىلۋىنىڭ ماڭىزى زور. ويتكەنى، اقىننىڭ قايتىس بولعان كۇنى بەلگىسىز بولعاندىقتان، وعان سول كۇنى قۇران باعىشتالماي، ەسكە الىنباي، تاعزىم ەتىلمەي كەلدى. ەندى ءبارى انىقتالدى. س. سەيفۋلليندى 1938 - جىلى 25 - اقپاندا اتقان. سول كۇنى 39 ادام اتىلعان. ولاردىڭ قاتارىندا ت. جۇرگەنوۆ، ۇ. ق ۇلىمبەتوۆ تە بولعان. راقىشەۆتىڭ ايتۋىنشا، س. سەيفۋلليننىڭ اتىلعانى تۋرالى اكتىنىڭ تابىلۋىنا اقىننىڭ ۇرپاقتارىنىڭ سەپتىگى ءتيىپتى. سەبەبى، ف س ب ءوتىنىشتى تەك اقىننىڭ جاقىن تۋىستارىنىڭ سۇراۋى بويىنشا عانا قارايدى ەكەن.
ە. راقىشەۆ بۇعان دەيىن «تۇرار رىسقۇلوۆ»، «اشارشىلىق»، «تەمىربەك جۇرگەنوۆ» دەرەكتى فيلمدەرىن تۇسىرگەندە بەلگىسىز بولىپ كەلگەن كوپتەگەن تىڭ دەرەكتەردى تاپقانى ءمالىم. ت. رىسقۇلوۆپەن قاتار س. قوجانوۆ پەن ن. تورەقۇلوۆتىڭ جەرلەنگەن جەرىن دە انىقتاعان. ەندى اقيىق اقىنىمىز س. سەيفۋللين جايلى تاپقان دەرەكتەرى، ەل ىشىندە جۇرگەن ءتۇرلى الىپ- قاشپا انگىمەلەرگە توقتاۋ سالاتىنى انىق.
جۇرتتىڭ «ساكەنمەن، ماعجانمەن تۇرمەدە بىرگە بولدىم» دەگەن ادامداردىڭ سوزىنە سەنىپ جۇرگەن سەبەبى مىنادا كورىنەدى. سول كەزدە كەڭەس وكىمەتى اتىلعان ادامداردىڭ تۋىسقاندارىنا جالعان مالىمەت بەرۋ جايلى قۇپيا قاۋلى شىعارعان. ءتۇرلى ادامدار ارقىلى وسەك- اياڭ تاراتقان. اتىلعان ادامدار جايلى ولارمەن «10 جىلعا دەيىن حات جازىسۋعا بولمايدى» دەگەن وتىرىك ۇكىم شىعارعان.
كەڭەس وكىمەتى «حالىق جاۋلارىن» اتىپ ولتىرگەننەن كەيىن، قىلمىسىن جاسىرۋ ءۇشىن، وزدەرىن سۋدان تازا، سۇتتەن اق قىلىپ كورسەتۋ ءۇشىن وسىنداي قيتۇرقى ارەكەتتەرگە بارعان. رەجيسسەر راقىشەۆ ونىڭ ءبىر دالەلىمەن ت. رىسقۇلوۆ تۋرالى دەرەكتى فيلمىن ءتۇسىرۋ بارىسىندا ۇشىراسىپتى. ۇكىمەت ت. رىسقۇلوۆتىڭ تۋىستارىنا ول 1943 - جىلى قوستانايدا تۇرمەدە اۋىرىپ ءولدى دەگەن انىقتاما بەرگەن. بۇعان دەيىن رىسقۇلوۆ 1938 - جىلى 8 - اقپاندا اتىلسىن دەگەن سوتتىڭ ۇكىمى بولعان.
«سوتتىڭ ۇكىمى نەگە ورىندالماعان؟ ت. رىسقۇلوۆ قوستانايدا قايدان ءجۇر؟ سوتتىڭ ۇكىمى وزگەرتىلسە، ول قۇجات قايدا؟» دەپ تاباندى سۇراعاننان كەيىن عانا ف س ب قىزمەتكەرلەرى شىندىقتى ايتىپتى. ءسويتىپ، رىسقۇلوۆتىڭ ۇكىم شىققان سوڭ ەكى كۇننەن كەيىن، 10 - اقپاندا اتىلعانى جايلى قۇجاتتى كورسەتىپتى.
ءبىر ايتارلىعى، ساكەننىڭ 1938 - جىلعى 25 - اقپاندا اتىلعانىن كورسەتەتىن جالپى ءتىزىم بۇرىننان دا بەلگىلى. ول ءتىزىمدى 1991 - جىلى بەلگىلى دەموگراف عالىم ماقاش ءتاتىموۆ تاۋىپ اكەلىپ، ءبىز ونى «زيالعا - زاۋال» دەگەن اتپەن «اۋىل» گازەتىندە جاريالاعان بولاتىنبىز. ءبىراق ءتىزىم - انىق اتىلعانىن ناقتى بۇلتارتپاي راستايتىن قۇجات ەمەس. ال رەجيسسەر ەركىن راقىشەۆ تاپقان اتۋ تۋرالى اكت ساكەننىڭ اتىلعانىن بۇلتارتپاي دالەلدەيدى. بۇل قۇجاتتىڭ قۇندىلىعى ارۋاقتى كۇڭىرەنتەتىن الىپ- قاشتى اڭگىمەلەرگە نۇكتە قويۋىندا دەر ەدىك.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى، 2015 - جىلعى 24 - اقپان.
