ستاليننىڭ جەراستى سارايى: اڭىز بەن اقيقات

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ءساۋىر ايىنىڭ سوڭى، مامىر ايىنىڭ باسىندا ءىس ساپارمەن رەسەيدىڭ سامارا (بۇرىنعى كۋيبىشيەۆ) قالاسىندا بولعان ەدىم.

نەگىزگى شارۋالارىمدى بىتىرگەن سوڭ، ۆولگا وزەنىنىڭ جاعالاۋىنا جايىلا ورنالاسقان قالانىڭ تاريحي جەرلەرىن، مادەني وشاقتارىن ارالاعاندى ءجون سانادىم. سونىڭ ىشىندە، كوپتەن ويىمدا جۇرگەن سوعىس كەزىندە سالىنعان ستاليننىڭ بۋنكەرىن كورۋ ەدى. ول تۋرالى اقپارات كوزدەرىنەن بۇرىنىراق وقىعاندىقتان، قىزىعۋشىلىعىم قالاعا كەلگەن سوڭ ءتىپتى كۇشەيىپ، الدىمەن مۋزەيگە اينالعان تاريحي ورىندى ىزدەدىم. ونى تەز ارادا تابۋ وڭاي شارۋا ەمەس ەكەن. كەزدەسكەن ادامداردان سۇراي- سۇراي، ايتەۋىر ايتقان جەرگە دە جەتتىم.

ورنالاسقان جەرى سامارانىڭ مەملەكەتتىك مادەنيەت جانە ونەر اكادەمياسى، فرۋنزە كوشەسى، 167- ءۇي دەگەن ەدى. بەس قاباتتى وسى سارى عيمارات سوعىس كەزىندە بۇرىنعى كۋيبىشيەۆ وبلىستىق وبكومىنىڭ يەلىگىندە بولىپتى. ۆولگا وزەنىنە قاراعان جاعىنداعى ۇلكەن الاڭدا چاپايەۆ پەن ونىڭ ساربازدارىنا داڭعاراداي ەسكەرتكىش تۇرعىزىلسا، الاڭنىڭ ءبىر جاق شەتىنە ارحيتەكتۋرالىق شەشىمى سوندايلىق تارتىمدى وبلىستىق دراما تەاترى ورنالاسىپتى. قالانىڭ ورتاسىنا ورنالاسقان وسىنداي تاماشا الاڭدا ستاليننىڭ بۋنكەرى بىردەن كوزگە تۇسە قويمادى. ونى تەك اكادەميا عيماراتى مەن قاتارىنداعى ءۇيدىڭ اراسىنان اۋلاعا ءوتىپ، وڭعا بۇرىلعاندا عانا كورە الادى ەكەنسىڭ. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ەلەۋسىزدەۋ جەردە ورنالاسقان. اكادەميا عيماراتىنىڭ بۇيىرىندەگى، كەزىندە وتە قۇپيا بولعان بۇل نىساننىڭ ەسىگى دە قاراپايىم. تەك ماڭدايشاسىنا «بۋنكەر ستالينا» دەپ جازىلىپتى. كىرەبەرىس ماڭايى، اينالاسى مرامور، گرانيت سەكىلدى تاستارمەن بەزەندىرىلگەن شىعار دەگەن ويىمىز بەكەر بولدى. الايدا، كەرەمەتتىڭ ءبارى الدا ەكەن...

جالپى، بۋنكەر (اعىلشىن تىلىندە) اتاۋى - اسكەري تەرمينولوگيادا باسپانا دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. اسىرەسە، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا كەڭىنەن قولدانىلىپ، بولاتتان، تەمىر- بەتوننان، اعاشتان جاسالىناتىندىعى ايتىلادى. ال ستاليننىڭ ساماراداعى بۋنكەرىنىڭ سالىنۋ تاريحى ءوز الدىنا ءبىر ەرەكشە جاعداي ەكەن.

1941 - جىلدىڭ قازان ايىندا مەملەكەتتىك قورعانىس كوميتەتى اسكەري، پارتيا، ۇكىمەت، مادەنيەت مەكەمەلەرى مەن ەلشىلىك كورپۋستى كۋيبىشيەۆ قالاسىنا كوشىرۋگە شەشىم قابىلدايدى. وسى كەزدەن كۋيبىشيەۆ قالاسىن كەڭەس وداعىنىڭ ەكىنشى استاناسىنا اينالدىرۋعا دايىندىق باستالادى. بۇل قالانى بولاشاق استانا رەتىندە تاڭداپ الۋ كەزدەيسوق جاعداي ەمەس- تى. ونىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى، ياعني ەرەكشە گەوگرافيالىق جاعدايى، ماڭىزدى كولىك جولدارىنىڭ ءتۇيىسۋى، پايدالى قازبالارى، گاز، مۇناي، سامارسكايا لۋكا اتتى وتە مىقتى تابيعي بەكىنىس، قورعانىس ايماعى بولعانى جانە ت. ب. جاعدايلار ەسكە الىنعانىن شامالاۋعا بولادى.

نەمىس- فاشيست باسقىنشىلارى ەل استاناسى - ماسكەۋدى العان جاعدايدا، وسىندا كەلەتىن مەملەكەتتىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن، ارينە، ونىڭ ىشىندە ستالين دە بار، جوعارى دەڭگەيدە قابىلداپ الۋ مىندەتى تۋىندايدى. جانە ونداي قاۋىپ بەكەر ەمەس ەدى. ويتكەنى، 1941 - جىلدىڭ قاراشا- جەلتوقسان ايلارىندا جاۋ اسكەرى ماسكەۋ ىرگەسىنە دەيىن كەلگەنى بەلگىلى. سوندىقتان جوعارى باس قولباسشىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن تىكەلەي ل. بەريانىڭ باسشىلىعىمەن گاز بەن بومبادان ساقتايتىن سول زامانداعى تەڭدەسى جوق جەراستى بۋنكەرىنىڭ قۇرىلىسى باستالادى. جارتى عاسىرعا تاياۋ بۇل تۋرالى تەك بىرنەشە ادام عانا ءبىلىپتى.

1942 - جىلدىڭ اقپان ايىندا وبلىستىق پارتيا كوميتەتى عيماراتىنىڭ استىنان قۇرىلىس جۇمىستارى باستالادى. بۇل كەزدە كۋيبىشيەۆكە ماسكەۋدەن ەل ۇكىمەتى، كومپارتيانىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ اپپاراتى جانە 22 شەتەلدىڭ ەلشىلىكتەرى كوشىپ كەلگەن بولاتىن. ەگەر ماسكەۋدى نەمىستەر العان جاعدايدا، اسكەري قيمىلداردى باسقارۋ، بالكىم، ۆولگا جاعالاۋىنداعى بۋنكەردەن جۇرگىزىلۋى دە مۇمكىن ەدى.

بۋنكەر قۇرىلىسىنا ماسكەۋ مەن حاركوۆتىڭ ەڭ مىقتى مەترو سالۋشىلارى جانە دونباستىڭ ەڭ قاجىرلى شاحتەرلەرىن جۇمىلدىرادى. بارلىعى 2900 جۇمىسشى، 800 ينجەنەر- تەحنيكالىق مامان جانە 400 قىزمەتشى قاتىسادى. بۇگىندە بۋنكەردى سالۋعا قاتىسقانداردىڭ اراسىنان جوبانىڭ باس ينجەنەرى يۋ. س. وستروۆسكي، باس ارحيتەكتور م. ا. زەلەنين جانە گەوماركشەيدەرلىك جۇمىستاردىڭ باستىعى ي. ي. دروبينين ەسىمدەرى عانا بەلگىلى. بۇكىل قاتىسۋشىلاردان ەشقاشان مەملەكەتتىك قۇپيانى جاريالاماۋ تۋرالى قولحات الىنادى. سوندىقتان بيىك قورشاۋدىڭ ار جاعىندا نە بولىپ جاتقانىن، ءتىپتى، ونىڭ جانىندا تۇرىپ جاتقان قالا تۇرعىندارى دا بىلمەپتى. توپىراقتى تۇندە ماشينالارمەن شىعارىپتى.

قۇرىلىسشىلار سول جەردەگى اسحانادان تاماقتانىپ، اۋلاداعى جاتاقحانادا جانە جەراستىندا دا تۇنەپ، ەكى اۋىسىممەن كۇنى- ءتۇنى جۇمىس ىستەيدى. ءبىر جىلعا جەتەر جەتپەس ۋاقىتتا 25000 تەكشەمەتر توپىراق شىعارىلىپ، 5000 تەكشەمەتر بەتون توسەلەدى. جانكەشتى ەڭبەك پەن تەمىردەي ءتارتىپتىڭ ارقاسىندا، وتە قىسقا مەرزىم - توعىز ايدىڭ ىشىندە تەرەڭدىگى 37 مەترلىك الىپ بۋنكەر سالىنىپ بىتەدى. بۇل 12 قاباتتى ءۇيدىڭ بيىكتىگىنە پارا- پار ەكەن. ونىڭ سول زامانداعى تەڭدەسىز قۇرىلىس بولعانىن سالىستىرمالى تۇردە الساق: گيتلەردىڭ بەرليندەگى بۋنكەرىنىڭ تەرەڭدىگى - 16 م، لوندونداعى چەرچيلدىكى - بار بولعانى 2 قابات بولىپتى.

سونىمەن بىرگە، ستاليننىڭ جەراستى بۋنكەرىندە تاۋەلسىز اۋا رەگەنەراتسيالاۋ جۇيەسى مەن جەكە ەلەكترستانسا دا سالىنعان، ول وسى كۇنگە دەيىن جارامدى. مىقتى سالىنعانى سونداي بۇگىندە دە بۋنكەر تاۋەلسىز 5 تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەۋگە قابىلەتتى ەكەن. ونىڭ ۇستىندەگى 3-4 مەتر بولاتىن تەمىر- بەتون، قۇم، بەتون قابات سول زامانداعى ەڭ قۋاتتى اۋە بومباسى ءدال تيسە دە، شىداس بەرەتىندەي ەتىپ سالىنىپتى. جالپى، «ستاليننىڭ جەراستى رەزيدەنتسياسى» تەك حالىقتار كوسەمىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، مەملەكەتتىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن، كۇزەت، حاتشىلار مەن كومەكشىلەر، قىزمەت كورسەتەتىن پەرسونالدى دا سىيدىرىپ كەتەتىندەي كولەمدى عيمارات بولعان.

مىنە، جول ءتۇسىپ وسى بۋنكەردىڭ الدىندا تۇرمىن. كوزىمە بىردەن «ستاليننىڭ بۋنكەرى جۇمىس ىستەمەيدى» دەگەن حابارلاندىرۋ ءتۇستى. قانشاما ۋاقىتىمدى سارپ ەتىپ، ازەر ىزدەپ تاپقاندا مىنا جازۋ كوڭىلىمدى سۋ سەپكەندەي باستى. ماڭگىرىپ تۇرىپ قالدىم. شامالى ۋاقىتتان سوڭ، ەسىكتىڭ الدىندا تۇرعان ادامنىڭ قاسىنا كەلدىم. ەگدە جاستاعى كۇزەتشى ەكەن. ءجون سۇرادىم. ول مۋزەيدىڭ ءبىر اي بويى جوندەۋدە تۇرعانىن، ەندى 9 - مامىر - جەڭىس كۇنى اشىلاتىنىن، سونداي ءبىر قۋانىشتى كوڭىل كۇيمەن حابارلادى. ال سول كۇنى مامىردىڭ 4 ءى ەدى. مەن بولسام 6 - مامىر كۇنى قايتۋىم كەرەك.

بىرنەشە ادام كەلىپ، حابارلاندىرۋدى كورىپ كەرى قايتىپ جاتتى. مەن ءالى تۇرمىن، ءبىر نارسە جىبەرمەيدى، ءوزىم دە تۇسىنبەيمىن. ەسىك جاققا قاراي بەرەمىن، كوزىم «بۋنكەر ستالينا» دەگەن ماڭدايشاداعى جازۋعا تۇسە بەرەدى. ءبىر ۋاقىتتا دابىرلاي سويلەپ 3-4 ادام كەلدى. كۇزەتشى ولارعا دا جاعدايدى ايتىپ جاتىر. ءبىراق ولاردىڭ قايتار ءتۇرى كورىنبەيدى. ءبىر جىگىت قالتا تەلەفونىن الىپ، الدەكىممەن سويلەسە باستادى. اتى- ءجونىن ايتىپ، اماندىق- ساۋلىقتان سوڭ: «موسكۆادان كەلگەن قوناقتار»، دەگەنىن قۇلاعىم شالدى. تەلەفونىن كۇزەتشىگە ۇستاتتى. ول «حوروشو، حوروشو توۆاريش ديرەكتور» دەپ باس شۇلعىپ جاتتى.

ەندى ءبىر قاراسام، الگى توپ مۋزەيدىڭ ەسىگىنە بەتتەپ بارادى. مەن ارتتارىنان تۇرا ۇمتىلىپ، جاڭاعى سويلەسكەن جىگىتكە جارماستىم. قازاقستاننان ەكەنىمدى، جۋرناليسى ەدىم دەگەن ءسوز اۋزىما ءتۇستى. الگى ءسوز اسەر ەتتى مە، بىلمەدىم، توپ باستاعان جىگىت كۇزەتشىگە مەنى نۇسقاپ، بىزبەن كىرەدى دەپ قاتارلارىنا قوستى. قۋانعاننان راحمەتتى جاۋدىرىپ- اق جاتىرمىن.

العاشقى بولمەدەن وتكەن سوڭ، الگى جولباسشىمىز قابىرعاداعى باسپالداقتارمەن تومەن قاراي باستاي جونەلدى. تۋرا شاحتاعا تۇسكەندەي اسەردەمىز. الا كولەڭكە، شامدار جارىعى كومەسكىلەۋ. اينالاعا كوز سالىپ كەلەم، تەمىر- بەتوننان قالانعان قابىرعالارى مەترونى كوزگە ەلەستەتتى، تەك تىگىنەن سالىنعان. ماماندار وسى جەراستى قۇرىلىسىن ماسكەۋ مەتروسىنداعى «ايەروپورت» ستانساسىنىڭ كىشىرەيتىلگەن كوشىرمەسى دەيتىن كورىنەدى. بۋنكەردىڭ ءوزى كوپ قاباتتى، ليفت جۇيەسى دە ورناتىلىپتى. ول ءالى كۇنگە جۇمىس ىستەپ تۇر ەكەن.

تومەندەگەن سايىن ءبۇيىر- بۇيىردەن بولمەلەر كەزدەسە باستادى. كوبى جابىق. جوعارعى قاباتتارداعى بولمەلەر كۇزەتشىلەر، قويمالار، تەحنيكالىق جابدىقتاۋ قىزمەتىنە ارنالعان دەيدى. ال ءبىزدىڭ كورگەنىمىز «مەستنايا پروتيۆوۆوزدۋشنايا وبورونا ۆچەرا - گراجدانسكايا وبورونا سەگودنيا»، «ليكۆيداتسيا پوسلەدستۆيي اۆاريي ي چرەزۆىچاينىح سيتۋاتسيي»، «زاشيتا ناسەلەنيا وت ورۋجيا ماسسوۆوگو پوراجەنيا»، «كۋيبىشيەۆ - ۆتورايا ستوليتسا س س س ر ۆ گودى ۆوينى 1941-1945 گ گ.» ، «كومناتا وتدىحا دليا ستالينا»، «زال زاسەدانيي دليا رۋكوۆودستۆا ستالينا» دەگەن زالدار. مۇنداعى ەكسپوزيتسيا، ءارتۇرلى فوتولار، سۋرەتتەر، سحەمالار مەن قۇجاتتار وتكەن تاريحتان سىر شەرتەدى.

اينالا ءجۇرىپ، بۋنكەردىڭ تۇبىنە دە كەلدىك. 192 باسپالداقتى ارتقا تاستاپپىز. بۇل ءبىرىنشى قابات ەكەن (بۋنكەردەگى قاباتتار تومەننەن جوعارى قاراي سانالادى). ءبىز ءدالىزدىڭ وڭ جاعىنداعى « ستاليننىڭ دەمالىس بولمەسى» دەگەن بولمەگە تايادىق. بۇل ەندى اتى ايتىپ تۇرعانداي، وسى عيماراتتاعى ەرەكشە ءبىر ورىن ەكەنى سەزىلەدى. ۇلى تۇلعا، كوسەم بولعان ادامنىڭ دەمالۋىنا ارنالعان جەر قانداي ەكەن دەگەن ءبىر بەيمازا كۇيگە تۇسەسىڭ. شام جاعىلعان سوڭ بۋنكەرگە قاراي اياق باستىق. قابىرعالارى اعاشتان قاپتالىپ، ەدەنى پاركەت ەكەنىن كوزىم شالدى. ەڭ باستى جيحازى سول جاقتاعى اعاشتان ىستەلگەن بەتى جاسىل شۇعامەن قاپتالعان ۇلكەن ۇستەل، ونىڭ ۇستىنە لامپا، سول قولى تۇسىندا قارا تەلەفون تۇرعانىن بايقادىق. مۇنداي مۇمكىندىكتى جىبەرۋگە بولا ما، ستاليننىڭ ورىندىعىنا وتىرىپ فوتوعا تۇستىك. قارسى الدىنداعى ءتور جاققا دەمالۋعا ارنالعان اق پۇلمەن تىستالعان ديۆان قويىلىپتى. بۇل بولمە ستاليننىڭ كرەملدەگى كابينەتىنە ۇقساس ەتىپ جاسالىنعان دەيدى. قابىرعالارعا اتاقتى قولباسشىلار - سۋۆوروۆ پەن كۋتۋزوۆتىڭ سۋرەتتەرىن ءىلىپتى. كابينەتتىڭ توبەسى وتە بيىك بولىپ كورىندى، شامامەن 4 مەتردەن جوعارى. مىنە، باسقا ارتىق نارسە جوق، قاراپايىم عانا جاعداي جاسالىنىپتى.

ساماراعا كەلگەن شتۋتگارتتىڭ وبەربۋرگو ءميسترى، سوعىس كەزىندەگى فەلدمارشال روممەلدىڭ ۇلى وسى كابينەتكە كىرگەندە، وعان ستاليننىڭ ورىندىعىنا وتىرىپ فوتوعا ءتۇسىڭىز دەگەندە ول سىپايى عانا: «مەن كابينەتتىڭ قوجايىنى كىرىپ كەلە مە دەپ قورقامىن»، - دەپ قالجىڭداپ، ۇسىنىستان باس تارتىپتى.

دەگەنمەن، وسى جەردە تۇرىپ، مۇندا ستاليننىڭ ءوزى بولدى ما دەپ ەرىكسىز ويلاناسىز. رەسمي دەرەكتەرگە قاراعاندا، ول سوعىس كەزىندە بۇل جەردە بولماعان. ءتىپتى، نەمىستەر ماسكەۋدىڭ شەتىنە تاقاپ كەلگەندە، ستالين كرەملدەن كەتپەگەن دەگەن ءسوزدى وقىعانبىز. الايدا، بۇگىندە بۇل ءسوزدى كوپتەگەن تاريحشىلار تەرىسكە شىعارۋدا. ولاردىڭ ءبىر ءۋاجى بويىنشا: سوعىس كەزىندە ستاليننىڭ قىزى سۆەتلانا كۋيبىشيەۆتە ەۆاكۋاتسيادا بولعاندا بۋنكەردەن بىرنەشە كۆارتال جەردە تۇرعاندىعى قازىر قۇپيا ەمەس. كەيبىر دەرەكتەردە قالانى نەمىستەر بومبالاعاندا ونىڭ بىرنەشە رەت بۋنكەرگە تىعىلعاندىعى ايتىلادى. ال ستالين باسقا بالالارىنان قىزىن جاقسى كورگەن، سوندىقتان كۋيبىشيەۆتەگى سۆەتلانانىڭ جاعدايىن بىلۋگە كەلىپ، بۋنكەرگە كىرۋى ابدەن مۇمكىن دەپ توپشىلايدى.

كابينەتتىڭ قارسىسىندا تاعى ءبىر ماڭىزدى نىسان - جينالىس وتكىزەتىن زال سالىنىپتى. 115 ادامعا ارنالعان. ءبىز ءجۇرىپ كەلگەن تار دالىزدەر مەن ونشا ۇلكەن ەمەس جارتىلاي دوڭگەلەك بولمەلەرگە قاراعاندا بۇل ەندى كەڭ سارايداي ەكەن. قاق ورتاسىندا ت پىشىندەس ۇزىن ۇلكەن ۇستەل قويىلىپتى. توردەگى كولدەنەڭىنەن تۇرعان ۇستەلدە ستالينگە ارنالعان كرەسلو تۇر. ونىڭ ارتىندا بۇكىل قابىرعانى الىپ تۇرعان 1941 - جىلدىڭ سوڭىنداعى مايداندار كارتاسى ىلىنگەن. وڭ جاق قابىرعاعا قويعان ۇزىن ۇستەل ستەنوگرافيستەرگە ارنالىپتى. ولار جينالىسقا قاتىسۋشىلاردىڭ ءتۇرىن كورمەس ءۇشىن ارقاسىن بەرىپ وتىرۋى ءتيىستى بولعان. ال كىرەبەرىس بۇرىشتاعى ۇستەلدەر كۇزەتشىلەر مەن كوسەمنىڭ جەكە حاتشىسى پوسكرەبىشيەۆقا ارنالىپتى.

مىنە، ءبىز بۋنكەردە كىرە العان بولمەلەردىڭ جاعدايى وسىنداي. كەيبىر دەرەك كوزدەرى كەلۋشىلەر ءۇشىن ءالى دە ءبىرتالاي بولمەلەر جابىق. جالپى، بۋنكەر قۇپيالىعىن تولىقتاي اشقان جوق دەيدى. سوندىقتان دا بولار، بۋنكەر توڭىرەگىندە ءارتۇرلى اڭىز، جورامال سوزدەر بارشىلىق.

ايتالىق، تۋريستەردىڭ كوبىن بۋنكەردى سالعان ادامداردىڭ تاعدىرى قىزىقتىرادى ەكەن. ال ول تۋرالى ەكسكۋرسوۆودتار جاق اشپايدى. سوندىقتان كوپ ادامدار بۋنكەردى گۋلاگ قۇرىلىسشىلارى سالىپ، بۋنكەر دايىن بولعان سوڭ ولاردى اتىپ تاستاعان نە بولماسا كونسلاگەرلەردە قۇرتقان دەپ ويلايدى. الايدا، ول جونىندە ەشقانداي دەرەكتى قۇجاتتار تابىلماعان. دەگەنمەن، 1991 - جىلدان قالاعا سامارا اتىن قايتارىپ، بۋنكەردەن دە قۇپيالىق پەردەسىن الىپ، ونى مۋزەيگە اينالدىرىپ، كەلۋشىلەرگە اشقاننان بەرگى جاريالىق زامانىندا ونىڭ قۇرىلىسىنا قاتىسقاندار تاراپىنان ەستەلىكتەر، نە ءبىر دەرەكتەر جاريالانباۋى ەلدىڭ كۇدىگىن كوبەيتەرى ءسوزسىز.

تاعى ءبىر اڭىز، ستالين بۋنكەرى قالا استىنداعى قازىلعان قۇپيا جولدار مەن جەراستى ۇڭگىرلەرى ارقىلى بايلانىسقان دەيدى. ال مۋزەي قىزمەتكەرلەرى ونى جوققا شىعارادى. سويتسە دە، ماڭىزدىلىعى ەرەكشە بۋنكەردەن سىرتقا شىعار ءبىر- اق جول بولدى دەگەنگە سەنگىڭ كەلمەيدى. قيسىنسىز سەكىلدى. جەراستىنداعى 12 قاباتقا پارا- پار قۇرىلىستىڭ ءون بويىنداعى جابىق ەسىكتەردىڭ قايدا اپارارىن كىم بىلەدى؟ كەيبىر ەسىكتەر ءجاي كوزبوياۋشىلىق ءۇشىن قويىلعان دەگەن دە ءسوز بار. ءالى دە بولسا بەلگىلى ءبىر مولشەردە قۇپيالىعىن ساقتاماسا ول «ستاليننىڭ بۋنكەرى» بولا ما دەگەن ويعا قالاسىڭ. سونىمەن بىرگە، بۋنكەر ساماراداعى ازاماتتىق قورعانىس جۇيەسىنىڭ ماڭىزدى ءبىر نىسانى - وقۋ- تاريحي ورتالىعى رەتىندە ءالى دە بولسا اسكەريلەردىڭ قاراۋىندا ەكەن. بۇل جاعداي دا ءبىراز نارسەنى اڭعارتسا كەرەك.

جۇمباق بولعان بۋنكەردىڭ تۇبىنە جەتىپ، قايتۋعا قامدانعاندا ليفت ەسىمىزگە ءتۇستى. الايدا، ونىڭ قاسىندا ءبىراز اينالسوقتاپ تۇرىپ، ءبىر اۋىزدان قايتادان 192 باسپالداقپەن كوتەرىلگەندى دۇرىس كوردىك. بۇكىل بۋنكەردە 5 اق ادام ەكەندىگىمىز بە، الدە 40-جىلداردىڭ تەحنيكاسىنان قاۋىپتەندىك پە، ايتەۋىر ءوز اياعىمىزعا سەنىم ارتتىق.

بۋنكەردى قالا قوناقتارىنىڭ ەرەكشە ورىن رەتىندە سانايتىندىعىن پىكىر جازاتىن كىتاپتان دا بايقادىق. باسقا تىلدەگى جازۋلاردىڭ كوپتىگى، قالاعا كەلگەن شەتەلدىك تۋريستەردىڭ اسا قىزىعۋشىلىعىن تۋدىراتىن نىسان ەكەنىن اڭعاراسىز. ماسكەۋلىك قوناقتاردان سوڭ، جولى بولعان پاقىرىڭىز دا انا تىلىمىزدە پىكىر جازىپ، قولتاڭبامىزدى قالدىردىق.

ستاليننىڭ بۋنكەرى كەز كەلگەن ادامعا اشىق بولعانىمەن، جۇمىس كەستەسىنىڭ ەرەكشەلىگى قيىنشىلىق تۋدىراتىنىن بايقادىق. مۋزەي دۇيسەنبى - جۇما كۇندەرى ساعات 11 مەن 15 ارالىعىندا جۇمىس ىستەسە، تۇسكى ءۇزىلىس ساعات 13-14 ارالىعىندا. سوندا كۇنىنە بار بولعانى 3 ساعات ەكسكۋرسيا جۇرگىزىلەدى. ونىڭ وزىندە الدىن الا تەلەفونمەن جازىلىپ، كىرەتىن ادامدار سانى 20 دان كەم بولماسا عانا رۇحسات بەرەتىن كورىنەدى. ال كىرۋ بيلەتى - 1000 رۋبل ەكەن.

ءومىرزاق سۇلتانوۆ،س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى.

«ەگەمەن قازاقستان»

(2014- جىلى)