قازاقتىڭ جاس اقىندارى ءبىر ءسوزدى نەگە قايتالاي بەرەدى؟

استانا .قازاقپارات - قادىر مىرزا ءالى اعامىزدىڭ «ءبىر-بىرىنە ۇقساماسىن اقىندار!» دەگەن ءسوزى بار ەمەس پە ەدى؟!. سول سياقتى، ءبىر ولەڭى ءبىر ولەڭىنە ۇقساپ جاتاتىن اقىنداردىڭ دا كەمشىلىگىن كورسەتۋدىڭ ەرسىلىگى جوق دەپ بىلەمىز...

 سەبەبى، الجىعان ادامداي ءبىر ءسوزىڭدى قايتالاي بەرۋ -  دۇرىس ءۇردىس ەمەس. ياعني، ءبىر ايتقان ءسوزىن ەكى ايتىپ جاتاتىن اقىندار جوقتىڭ قاسى دەي المايمىز.

وسىنداي ولقىلىقتاردى اسەل نازارالى (ءبىر تامشى جىر» كىتابى، «حالىقارالىق جازۋشىلار باسپاسى»، 2013 - جىل)، ولجاس ساندىبەك («ۋادە» كىتابى، «جازۋشى» باسپاسى، 2013 -جىل)، قۋانىش مەدەۋبايەۆ («قارا جاشىك»، «فوليانت» باسپاسى، 2013 - جىل) سياقتى جاس اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن بايقاۋعا بولادى...

«ءبىر تامشى جىر» كىتابىنىڭ اۆتورى اسەل نازارالى دەگەن جاس اقىننىڭ «بەرەكەسىزگە» (51-بەت) دەيتىن ءبىر شۋماقتان عانا تۇراتىن ولەڭى بار.

نەگە مەنەن ىزدەپ ءجۇرسىڭ ءبىر جىلۋ؟

جانارىڭنان كوردىم ءتىلسىز ءبىر اراي.

كوڭىلىڭدى قالدىردى ما ءبىر سۇلۋ؟

جابىرقاي ما شيرەك جۇرەك تىڭداماي؟ - دەگەن سول شۋماعىن اسا كوپ ەڭبەكتەنىپ وزگەرتىپ جاتپاي-اق، ءسال-ءپال عانا وزگەرتىپ، تاقىرىبىن «مازالاما» (84-بەت) دەپ قويا سالىپ، تاعى ءبىر كەلەسى جالعىز شۋماقتىق ولەڭىندە ءارى قاراي بىلايشا دامىتىپتى:

نەگە مەنەن ىزدەپ ءجۇرسىڭ ءبىر جىلۋ،

جانارىڭنان كوردىم ءتىلسىز ءبىر اراي.

كوڭىلىڭدى قالدىردى ما مىڭ سۇلۋ؟

اقىلىڭدى سەزىم ءجۇر مە تىڭداماي.

ەڭ ۇتىمدىسى - اقىننىڭ وسىنداي بەرەكەسىزدىككە بارىپ، وقىرمانداردى بۇلايشا مازالاماعانى دۇرىس ەدى...

ءبىراق بۇل - اقىننىڭ عانا ەمەس، رەداكتوردىڭ دا، كوررەكتوردىڭ دا كەمشىلىگى. الايدا  قازىر باسپالاردا مۇنداي جاۋاپكەرشىلىك جوق دەسە دە بولادى. بەرگەن قولجازباڭدى تالعاماي شىعارا بەرەدى.

ەندىگى ءسوز ەتكەلى وتىرعان اقىنىمىز - ولجاس ساندىبەك. «ۋادە» اتتى تۇڭعىش جىر جيناعىنىڭ اۆتورى. ولەڭ ولكەسىنە «ساعان دەگەن سەزىمىمدە دە، جىرىم دا ءدال وزىڭدەي ءموپ- ءمولدىر»، (4-بەت) - دەپ جىرلاپ كەلگەن ولجاس باسقا ولەڭدەرىندە دە وسى «ءمولدىر ولەڭ» تاقىرىبىنا سوقپاي كەتپەگەن...

ماسەلەن، مىنا ءبىر تاماشا ولەڭىندە:

«بار بولمىسىڭ كىرشىكسىز كورىنەتىن،

جانارىڭنان اينالدىم مولدىرەگەن.

تىلدەن ەمەس، جۇرەكتەن توگىلەتىن،

مەن ساعان جازسام دەپ ەم ءمولدىر ولەڭ» (5-بەت) -

دەسە، كەلەسى ءبىر ولەڭىندە:

«نە كۇتىپ ەڭ جانىم-اۋ ەندى مەنەن،

جاسىڭدى ءسۇرت كوزىڭنەن مولدىرەگەن.

«مەنىڭ مۇڭىم - ماحاببات» شامام كەلسە،

مولدىرەتىپ جازارمىن ءمولدىر ولەڭ» (27-بەت) - دەپ جوعارىدا ءبىر ايتقان ارمان- تىلەگىن تاعى دا قايتالاعان. تەك بۇل جەردەگى وزگەرىس - تىلەك فورماسىنداعى ءسوزدىڭ ۋادە ۇلگىسىنە اۋىسۋى عانا.

ءادىلىن ايتۋ كەرەك. مۇنداعى ءبىر ولەڭىندەگى قايتالاۋعا قارسى ەمەسپىز. ارينە، اقىننىڭ «ءمولدىر» ءسوزىن تۇرلەندىرىپ قايتالاۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس. قايتا، ءبىر شۋماقتا ءبىر ءسوزدىڭ بۇلاي ءجيى قايتالانۋى - اقىننىڭ ويىن كۇشەيتۋ باعىتىندا، سول ويىنا وقىرمان نازارىن اۋدارتۋ ۇعىمىندا جۇمسالعان. ول ويدى كۇشەيتىپ، ەكسپرەسسيۆتىك- ەموتسيالىق قۋاتىن ارتتىرۋ ماعىناسىندا قولدانىلىپ تۇر.

دەگەنمەن، الدىڭعى ولەڭدە ايتقان وي- مۇراتىڭدى كەلەسى ولەڭگە دە جۇك قىلىپ، سونى قايتا جىرلاپ شىعۋدىڭ قاجەتتىلىگى قانشا ەدى؟!

سونىمەن قاتار، قۋانىش مەدەۋباۆتىڭ ولەڭدەرىندە دە وسىنداي ۇقساستىقتار بار. «اۋەجاي» اتتى (39-بەت) ولەڭىندەگى:

«تاعدىردىڭ بيلەتىنە قارايلايمىن

اۋەجايدان ءبىر ۇشاق ۇشقان سايىن»، -

دەگەن (استى سىزىلعان) ولەڭ جولدارى «استانالىق اقىن قىز» (185-بەت) ولەڭىندەگى:

«اسپارادان ارمانىم قول بۇلعايدى

استاناعا ءبىر ۇشاق ۇشقان سايىن»، -

دەگەن ۇزىندىدە استى سىزىلعان ەكىنشى تارماقتار قايتالانىپ جاتقان جوق پا؟! بۇل جەردەگى ەكى ولەڭدەگى دە وي بولەك، ارينە. ءبىراق ءبىر ءسوزدى بىرنەشە رەت قايتالاي بەرۋ ءسوزدىڭ ءدامىن كەتىرىپ جىبەرگەن سياقتى.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، ءبىر ايتقان ويدى نەمەسە ءسوزدى ءسال وزگەرتىپ الىپ باسقا ولەڭدەردە ءارى قاراي جالعاستىرىپ ايتۋ نەمەسە ءبىر ءسوزدى كەلەسى تۋىندىعا «جاماۋ» - ەگىز قوزىداي ولەڭدەردىڭ سانىن كوبەيتۋ عانا... سەبەبى، مۇنداي قاجەتسىز قايتالاۋلار بولماشى نارسە بولىپ كورىنگەنىمەن بۇل - اۆتوردىڭ سوزدىك قورىنىڭ، ءتىل بايلىعىنىڭ جۇتاڭدىعىنان حابار بەرەدى، نەمەسە ءوز سوزىڭە نەمقۇرايدىلىقپەن قاراۋدان تۋىندايدى...

 باۋىرجان بەرىك ۇلى

baq.kz