جىگىتتىڭ كوز جاسى جولىمدى بايلادى
ءبىرى سەزىمىن ولەڭمەن ءورىپ، ءبىرى دوسى ارقىلى سالەمدەمە جىبەرىپ، باتىلداۋلارى قارسى جولىعىپ قالسا ويىن اشىق ايتىپ سالۋعا اسىعاتىن. تىم ءور ەدىم. جاستىق جەلىگىم دە بار. پاڭدىعىمنىڭ ارقاسىندا ءبىر جىگىتتى وزىمە تەڭ كورمەدىم. ەرەكشە ەستە قالعان ەستى جىگىتتىڭ ءبىرى ەرماحان مەنىڭ سوڭىمنان كوپ جۇگىردى. ولەردەگى ءسوزىن ايتىپ، سوڭىمنان قالمايتىن. ءبىراق تىم قاراپايىم، كورىكسىز جىگىتتى ونشا ۇناتا قويمادىم. دۇرىسى مەنسىنبەدىم. ونى اشىق وزىنە دە ايتتىم. ءبىراق ول وعان دا توقتامادى. مەنى سۇيەتىنىن، مەنسىز ءومىر سۇرە المايتىنىن ايتىپ جازعان عازالدارى ۇيدە توم- توم كىتاپقا جۇك بولارداي ەدى. كەيبىرەۋلەرىن العان ساتتە- اق وقىماي- اق جىرتىپ تاستايتىنمىن. مەن قانشاما قارسىلىق بىلدىرگەن سايىن ول ودان سايىن ورشەلەنە تۇسەتىن. ونىمەن «مىسىق تىشقان» ويناعان ماعان باسىندا قىزىق كورىنگەن. ونى كەلەكە، مازاق ەتسەم دە ول ءبارىن كوتەردى.. .
ەشكىمدى مەنسىنبەي جۇرگەن قايران باسىم اۋىلعا قالادان كوشىپ كەلگەن سامات ەسىمدى جىگىتكە قۇلاي عاشىق بولدىم. ورىسشا وقىعان، وتە سىمباتتى- تىن. ءبىر ادامعا جاۋاپ قاتپاي، ماڭىما جولاتپاي جۇرگەن باسىم ساماتقا كەلگەندە جۇرەگىمنىڭ ءجىبى قالاي بوساپ كەتكەنىن دە بايقامادىم. ول دا اۋىلداعى مەن دەگەن سۇلۋ قىزدى قالاي بايقاماسىن. بىردەن كوزى ءتۇستى. ءبىرىنشى كەزدەسۋدەن- اق ەكەۋمىز جۇرە باستادىق. مۇنى كورگەن ەرماحان تىپتەن ەسىنەن اداستى. ماعان جالىنىپ جۇرەك ءسوزىن توگىلتكەن حاتتارى كۇن سايىن اعىلىپ جاتتى. ءبىراق اقبوز اتتى حانزادامدى جولىقتىرعان مەن ونى ەندى قايدان كوزگە ىلەيىن. ماحابباتتىڭ دا كيەسى بولاتىنىن كەيىن ۇقتىم عوي، ماڭدايىم تاسقا تيگەندە عانا.. .
ساماتقا دەگەن ەسسىز سەزىمىم مەنى ورعا جىقتى. اسپانداعى جۇلدىزداردى تاماشالاپ جۇرگەن كەشتەردىڭ بىرىندە ول مەنى پاكتىگىمنەن ايىردى. ءوزىم دە ءبىر سول دەپ وزەۋرەپ جۇرگەن باسىم قولىن قاعا المادىم.. .
ءبىر- ەكى ايدان كەيىن اياعىم اۋىرلاپ قالعانىن سەزدىم. ءبىراق مەندە قورقىنىش بولعان جوق. قۋانعانىم بولماسا. ءوستىپ الاڭسىز جۇرگەن كۇندەردىڭ بىرىندە ويلاماعان جەردەن ەرماحان مەنى الىپ قاشتى. ءۇش- ءتورت جىگىت كەلىپ جابىلىپ كولىككە مىنگىزگەندە قايسىسىنا ءالىم كەلسىن. ۇيىنە الىپ كەلگەن سوڭ جەڭگەلەرى قاۋمالاپ تىپتەن ەسىمدى شىعاردى. كەتەمىن دە، كەتەمىنگە باسقان مەن سول جەردە قىزدى قىزدىمەن ساماتتان اياعىم اۋىر ەكەنىن دە ايتىپ سالدىم. توسىلىپ قالعان جەڭگەلەرى «ءوزىڭ شەش» دەپ ەرماحان ەكەۋمىزدى وڭاشا قالدىردى. كوكبەتتىگىمە سالىپ، دولدانىپ وتىرعان مەن ءبارى شىندىق ەكەنىن ايتتىم. ءجۇنى جىعىلىپ، ەڭسەسى ءتۇسىپ كەتتى ونىڭ. العاش رەت وعان شىن جانىم اشىدى. بار قايراتىن جيىپ العان ول «ءبارىن دە كەشىرەم، اياعىڭ اۋىر بولسا دا الامىن سەنى.. .» دەدى. ودان مۇندايدى كۇتپەگەن مەن توسىلىپ قالدىم. ءبىراق ءبارىبىر جۇرەگىم قالاماعان اداممەن بىرگە تۇرا الماسپىن دەپ ارتىمنان كەلگەن قۋعىنشىلارمەن قايتىپ ورالدىم وتانىما. ەرماحاننىڭ مەنى مازاق قىلعانداي مىنا تىرلىگىنە قاتتى اشۋىم كەلدى. ەرتەسىنە بارىپ پوليتسيا بولىمىنە ارىز تاستادىم. ءبىر اۋىلدا وتىرعان سوڭ ۇيات بولار دەپ اكەم قويدىرماق بولىپ ەدى، العان بەتىمنەن قايتپادىم. سونىمەن ەرماحاندى دا، قاسىندا كومەك قولىن سوزعان جىگىتتەردى دە اپارىپ قاماپ تاستادى. ءبىر ايدان كەيىن سوتى بولىپ ول بىرنەشە جىلدى ارقالاپ كەتە باردى. الدىما كەلىپ كەشۋ سۇراعان اتا- اناسىن دا ايامادىم. ال بۇدان كەيىن سامات ماعان ۇيلەنۋدەن باس تارتتى. تاعدىردىڭ توسىن سىيىن قاراساڭىزشى. بۇدان كەيىن كوشەگە شىقپاي بۇك ءتۇسىپ جاتىپ الدىم. مەن ەرماحاندى جىلاتسام، تاعدىرىم مەنى جىلاتتى عوي. جىلاي جىلاي كوزىمدە قۇرعاۋعا اينالعان. باسىمنىڭ جەتكەنى قالاي دا ساماتتىڭ ەتەگىنەن ۇستاۋ. ونى شاقىرتىپ الىپ، جەڭگەمدى اراعا سالىپ، ەگەر ماعان ۇيلەنبەسە سوتتاتاتىنىمدى ايتىپ ءجۇرىپ كۇشتەپ كۇيەۋگە ءتيدىم. قايىنجۇرتىم مەنى جۇت كەلگەندەي قارسى الدى. ءبىراق وعان مويىمادىم. ارادا ۋاقىتىم جەتىپ شەكەسى تورسىقتاي ۇل تاپتىم. باياعى وكپە باسىلعانداي. ءبىراق ساماتتىڭ ماعان كوڭىلى سۋىپ كەتكەندەي كورىندى. بۇرىنعى سەزىم جوق، امالسىز جۇرگەندەي. كونبەسكە امالىم دا جوق- تى. اراعا ءبىراز جىل سالىپ تاعى دا ەكى بالانى دۇنيەگە اكەلدىم. بۇل كەزدە ەرماحان جازاسىن وتەپ اۋىلعا ورالدى. ءبىراق وعان دەگەن تيتىمدەي دە سەزىمىم جوق مەن سەلت ەتپەدىم. ۇيلەنگەنىن، قالاعا كوشىپ كەتكەنىن ەستىدىم. تاعدىرىمنىڭ ماعان دەگەن توسىن سىيى مۇنىمەن دە شەكتەلمەپتى.
مال قورانىڭ توبەسىندەگى قاردى تازالايمىن دەپ ءجۇرىپ ساماتتىڭ ۇستىنە اۋىر قار قۇلاپ بەل ومىرتقاسى سىندى. ايلاپ اۋرۋحانا ەسىگىن كۇزەتتىم. وسىنىڭ ءبارى دە مەنىڭ كەسىرىمنەن شىعار دەپ ەكى كوزىمە ەرىك بەرەمىن. اقىرى سامات اۋرۋحانادان مۇگەدەكتەر ارباسىنا تاڭىلىپ شىقتى. دارىگەرلەر بىردەن ءجۇرىپ كەتۋىنە كەپىلدىك جوق ەكەنىن كەسىپ ايتتى. مۇگەدەك كۇيەۋىم ەندى تىپتەن قازىمىر بوپ كەتتى. ازاننان كەشكە دەيىن توسەككە تاڭىلىپ جاتاتىن ول مەنىڭ ميىمدى شاعادى. بوقتاپ، بۇرالاقتاپ، قارعىستىڭ نەشە اتاسىن قارشا بوراتقاندا توبە قۇيقاڭ شىمىرلايدى. بارىنە كوندىم، ءتوزدىم. باسقا امالىم دا جوق- تىن. بالالارىمدى جەتىلدىرۋ ءۇشىن ىستەمەگەن جۇمىسىم قالمادى. باياعى بەتتەن ءار تايعان. مايدا ءاجىم تورلاعان ءجۇزىم قاتارلاستارىمنان الدەقايدا كارى قىپ كورسەتەتىن. ءبارى دە ءوزىمنىڭ كەسىرلىگىمنەن بولدى دەپ مەن ءوزىمدى الدەقاشان تۇساۋلاپ قويعام. كۇيەۋىم قارعاپ جاتسا دا وتىرعان ورنىندا بالعامەن دە، بالتامەن دە جىبەرىپ ۇرسا دا قىڭق ەتپەيمىن. ءۇنسىز ەگىلۋدى ۇيرەنگەم. ءبىر جولى ەگىستىكتەگى ءشوپتى ساتپاق بولىپ زاگونعا باردىم. بالالارىم جاس، ءالى كەلمەيدى. ورىلعان ءشوپتى شومالايلاپ جۇرگەنمىن. قاينىم ءشوپ ساتىپ الاتىن ادام ءوزى كەلىپ ساۋدالاسادى دەگەن. سايگۇلىكتەي سۇلۋ كولىك كەلىپ توقتادى. ىشىنەن شىققان زيالى جىگىت اعاسىن كورگەندە قاققان قازىقتاي قاتتىم دا قالدىم. بۇل باياعى مەنى سۇيگەن ەرماحان ەدى. ءتىل قاتۋعا دارمەن جوق. مەن ءوزىمدى جەرلەپ تۇر ەدىم.. . بۇل ساتتە.. . كوزىمنەن اققان جاستى سۇرتۋگە دە شامام جوق- تى. ولەردەگى ءسوزىن ايتىپ جۇگىرگەن جىگىتتىڭ كوز جاسىنا قالعانىمدى سول ساتتە عانا سەزگەندەي بولدىم.. . جولىمدى بايلاعان دا ەرماحاننىڭ كوز جاسى، قاپاستا وتكىزگەن تاعدىرى ما ەكەن.. .
اۆتور: مايرا، اقتاۋ
«الاش ايناسى»
