جولداۋدا ايتىلعان اسا تەرەڭ تەكتى ويلار ۇلتتىق سانانى قالىپتاستىرۋعا ۇندەيدى - ءسابيت دوسانوۆ

 استانا. قازاقپارات - پرەزيدەنت ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» اتتى حالىققا جولداۋىن وقىعاندا مەنىڭ ويىما ۋينستون چەرچيللدىڭ: «پەسسيميست مۇمكىندىك بولعاندا قيىندىق تۋرالى، وپتيميست ءاربىر قيىندىقتا مۇمكىندىك جايلى ويلايدى» دەگەن ءسوزى ورالدى، دەيدى جازۋشى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى ءسابيت دوسانوۆ.

 «الماعايىپ ۋاقىت، الاساپىران زامان، دوڭبەكشىگەن دۇنيە جاھاندى جانالقىمنان العان اسا قاتەرلى، قيىن دا كۇردەلى كەزەڭدە ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ وزىنە ءتان كەمەل ويلى كەمەڭگەرلىكپەن ۋاقىتتان وزا ويلاپ، حالىققا كەزەكتى جولداۋىن ادەتتەگىدەن ەرتە جاريالادى. بۇل الەمدە بولىپ جاتقان ساياسي حال- احۋالدى تەرەڭ تالداپ، حالىق قامى، مەملەكەت مۇددەسىن ويلاۋدان تۋعان ەرلىك پەن كورەگەندىكتىڭ تاعى ءبىر كورىنىسى. جولداۋدىڭ اتىنىڭ ءوزى كەرەمەت - «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» جاھاندانۋ ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جايىنداي جۇتىپ، جاھان قارجى تاپشىلىعى عانا ەمەس، گەوساياسي جاعداي شيەلەنىسكەن كۇمانى مەن تۇمانى كوپ، ساۋالى سالماقتى، جاۋابى ءالجۋاز جولايرىقتا تۇرعان تار كەزەڭدە قارا بۇلتتى قاقىراتقان قۇدىرەتتى كۇندەي بولىپ جان- جاعىنا جارىق شۇعىلا شاشتى بيىلعى جولداۋ!

ەلباسى جولداۋىن الدىمەن كوگىلدىر ەكراننان تىڭداپ، كەلەسى كۇنى ەل گازەتى - «ەگەمەننەن» وقىعاندا مەنىڭ ويىما كوزى تىرىسىندە- اق اتى اڭىزعا اينالعان نەلسون ماندەلا ورالدى. بۇل تەگىن ەمەس، ونىڭ تەرەڭ سىرى مىنادا: «زاڭ الدىندا ءبارى تەڭ. الەۋمەتتىك جاعدايدى جاقسارتۋ، جۇمىسپەن قامتۋ - باستى باعىت. بىلىمگە، مادەنيەتكە جول ەلدىڭ بارىنە اشىق. ادامداردى تۇرمىسقا جايلى تۇرعىن ۇيمەن قامتۋ. ەلدە بەيبىتشىلىك پەن دوستىق ۇستەمدىك قۇرۋ» دەيتىن قاعيدانى قاعبا ەتتى ن. ماندەلا. ءبىزدىڭ ەلباسىمىزدىڭ بارلىق سوزدەرى مەن جولداۋلارى، بۇكىل قىزمەتىنىڭ التىن ارقاۋى، اسىل ارمانى وسى.

ارتىق ايتتى دەمەڭدەر،

نۇرسۇلتان - ءبىزدىڭ كەمەڭگەر!

ەل باعىنا تۋعان ەر،

ءار ءىسىن قولداپ، دەمەڭدەر.

ول ەل ءۇشىن جانقيارلىقپەن ەرەن ەڭبەك ەتىپ، اركەز كورەگەندىك پەن ەرلىكتىڭ وزىق ۇلگىسىن كورسەتىپ كەلەدى. بۇعان دالەل بولاتىن جۇزدەگەن، مىڭداعان مىسالداردى تىزبەلەپ، كوزىقاراقتى حالىق جاقسى بىلەتىن جايلاردى قايتالاپ، وقىرماننىڭ ۋاقىتىن الماي- اق قويالىق.

بيىلعى جولداۋ - التىننان قىمبات اسىل ءسوز! ناقتى ىستەرگە نەگىزدەلگەن قۇجاتتىڭ ءار تاراۋ، ءار ءبولىمى تۇنىپ تۇرعان تۇپ- تۇنىق وي. ماعان، اسىرەسە، قاتتى اسەر ەتكەنى: «بەسىنشى. تۇرعىن ءۇي ينفراقۇرىلىمدارىن نىعايتۋ. اگلومەراتسيالار قالىپتاستىرۋ ايتارلىقتاي تۇرعىندار اعىنىمەن قاتارلاسا جۇرەدى. بۇل ەڭبەك نارىعى مەن قالالاردىڭ ينفراقۇرىلىمىنا، سونىڭ ىشىندە، تۇرعىن ءۇي قورىنا قىسىم تۋعىزادى. سوندىقتان، جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا كوزقاراستى قايتا قاراعان ءجون. مەملەكەت الەۋمەتتىك جالدامالى باسپانانى سالىپ، ونى تۇرعىندارعا ساتىپ الۋ قۇقىن بەرە وتىرىپ، ۇزاق مەرزىمدى جالعا ۇسىنادى. باسپانانى تىكەلەي، دەلدالدارسىز جانە نەسيەگە بارىنشا تومەن پايىزبەن ۇسىنۋ ونىڭ ساتىپ الۋ قۇنىن ارزانداتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. باستاپقى جارنانىڭ بولماۋى مەن يپوتەكا ءۇشىن تومەن پايىزدار باسپانانى قازاقستاندىقتاردىڭ كوپتەگەن جىكتەرى ءۇشىن قولجەتىمدى ەتە تۇسەدى. سوندىقتان، 2015-2016 - جىلدار ىشىندە جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن قارجىلاندىرۋدى قوسىمشا 180 ميلليارد تەڭگە سوماسىندا ۇلعايتامىز»، دەگەن سوزدەر.

وسى تۇستا شارل دە گوللدىڭ: «بارلىق كەزدە دە ەڭ قيىن جولدى تاڭدا - وندا باسەكەلەستى كەزدەستىرمەيسىڭ» دەگەن ءسوزى قالام ۇشىنا ورالىپ تۇر. قيىننان قيالاپ جول تاباتىن اسا اقىلمان ساياساتكەر الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمداردى دامىتۋ جايلى بىلاي دەپتى: «ءبىرىنشى كەزەكتە، بۇل - اپاتتى مەكتەپتەر مەن ءۇش اۋىسىمدا وقىتۋ پروبلەمالارىن شەشۋ. بۇل - ءبىزدىڭ سايلاۋالدى تۇعىرنامامىزدىڭ نەگىزگى ينديكاتورلارىنىڭ ءبىرى. ءۇشجىلدىق بيۋدجەتتە قاراستىرىلعان قارجى بۇل پروبلەمانى 2017 - جىلعا دەيىن شەشۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى. سوندىقتان ۇكىمەتكە قوسىمشا 70 ميلليارد تەڭگە باعىتتاۋدى تاپسىرامىن. بالالار باقشاسىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى - باسقا ماسەلە. مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردە ورىندار تاپشىلىعىن تۇبەگەيلى قىسقارتۋ ءۇشىن 3 جىل بويى قوسىمشا 20 ميلليارد تەڭگە باعىتتاۋدى تاپسىرامىن. اكىمدەر جەكە سەكتوردى تارتا وتىرىپ، بۇل جۇمىسپەن بارىنشا اينالىسۋى ءتيىس.

يندۋستريالاندىرۋ باعدارلامالارى شەڭبەرىندە بازالارىندا عىلىمنىڭ ەكونوميكا سالالارىمەن جانە ماماندار دايىنداۋمەن بايلانىسى قامتاماسىز ەتىلەتىن 10 ج و و انىقتالدى. وسى ماقساتتارعا 2017 - جىلعا دەيىن 10 ميلليارد تەڭگە باعىتتاي وتىرىپ، وسى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ماتەريالدىق- تەحنيكالىق بازاسىن قالىپتاستىرۋدى تاپسىرامىن».

تاۋىنا قاراي اڭى، زامانىنا قاراي زاڭى. الىپتار الاسارمايدى. ءسوزى دە سوعان ساي، ءىسى دە ءىرى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى بۇل جولى دا وزىنە ءتان بيىكتەن كورىندى. بۇعان جولداۋداعى: «مەن ۇلتتىق قوردان 2015 تەن 2017 - جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە جىل سايىن قوسىمشا 3 ميلليارد دوللارعا دەيىن ءبولۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىم. ۇكىمەتكە ءبىر اپتا مەرزىمدە ۇلتتىق قوردان قارجى ءبولۋ ءۇشىن ءتيىستى شەشىم دايىنداۋدى جانە 2015 - جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت جوباسىندا قاجەتتى قارجىلاردى ەسكەرۋدى تاپسىرامىن»، دەگەن سوزدەر دالەل.

ۇلتتىق قور دەمەكشى، ونىڭ نە ءۇشىن قۇرىلعانى دا ەسىمىزدە. ەلباسى اتاپ ايتقانداي، «ونىڭ باستى مىندەتى - تۇراقتى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە ەكونوميكانى سىرتقى قولايسىز جاعدايلاردان قورعاۋ. ءدال قازىر ءبىزدىڭ وسى قورىمىزدى قاجەتكە جاراتاتىن كەز كەلدى. قازاقستان وزگە ەلدەردىڭ قاتەلىكتەرىن قايتالاماي، ەكونوميكالىق ءوسىم ءۇشىن ىشكى قورىن بارىنشا ءتيىمدى پايدالانۋى ءتيىس.

الەمدىك ەكونوميكاداعى جاعداي مىناداي، داعدارىستى جاعدايلاردا العا قويعان ماقساتتارعا قوسىمشا قارجى رەسۋرستارىنسىز قول جەتكىزۋ ايتارلىقتاي كۇردەلى» .

جولداۋدا ايتىلعان: «ءبىزدىڭ ءبىلىم بەرۋدى، دەنساۋلىق ساقتاۋدى، اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلامالارىمىز جالعاسا بەرەدى. بۇل تۋرالى الداعى جىلى ۇكىمەتتىڭ العاشقى كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ناقتى اڭگىمە قوزعايتىن بولامىز. «نۇرلى جول» جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتى - الەمنىڭ ەڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا بارۋ جولىنداعى ءبىزدىڭ اۋقىمدى قادامىمىز»، دەگەن سوزدەر دە الشى تۇسەر اسىققا قۇيىلعان قورعاسىنداي كوكەيگە قونا كەتتى.

ەلدىڭ كوزى ەلۋ توبەنىڭ استىنداعىنى دا كورەدى. حالىقتى قىزىل ءسوز، قۇرعاق ۋادەمەن الداي المايسىڭ. اسىل مۇرات، الىس جولدا ەلباسى ەلدى ەشقاشان الداعان ەمەس. ءاردايىم اشى دا بولسا اشىعىن ايتاتىن، ءتاتتى وتىرىكتەن اشى شىندىقتى ارتىق كورەتىن نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى بۇل جولى دا ادەتىنەن جاڭىلماي الدا تۇرعان قيىندىقتاردى دا جايىپ سالدى. «بۇگىندە بۇكىل الەم جاڭا سىندارمەن جانە قاتەرلەرمەن بەتپە- بەت كەلىپ وتىر، - دەپ قاداپ ايتتى ەلباسى. - الەمدىك ەكونوميكا ءالى دە جاھاندىق قارجى- ەكونوميكالىق داعدارىس سالدارىنان ايىعا قويعان جوق. قالپىنا كەلۋ وتە باياۋ جانە سەنىمسىز قادامدارمەن جۇرۋدە، ال كەيبىر جەرلەردە ءالى قۇلدىراۋ جالعاسۋدا. گەوساياسي داعدارىس پەن جەتەكشى دەرجاۆالاردىڭ سانكسيالىق ساياساتى الەمدىك ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋدە قوسىمشا كەدەرگىلەر تۋىنداتۋدا.

مەن ءوزىمنىڭ تاجىريبەمنەن الدىن الا سەزىپ وتىرعانىمداي، تاياۋداعى جىلدار جاھاندىق سىناقتاردىڭ ۋاقىتى بولادى. الەمنىڭ بۇكىل ارحيتەكتۋراسى وزگەرەدى. بارلىق ەلدەر وسى كۇردەلى كەزەڭنەن لايىقتى وتە المايدى. بۇل شەپتەن تەك مىقتى مەملەكەتتەر، جۇدىرىقتاي جۇمىلعان حالىقتار عانا وتەتىن بولادى. قازاقستان، الەمدىك ەكونوميكانىڭ ءبىر بولشەگى جانە گەوساياسي قىسىمنىڭ ەپيسەنترىنە تىكەلەي جاقىن ورنالاسقان ەل رەتىندە، بارلىق وسى ۇدەرىستەردىڭ تەرىس ىقپالىنا تاپ كەلەدى. ناتيجەسىندە نە بولىپ جاتقانىن ءبىز كورىپ وتىرمىز: الەمدىك نارىقتاردا باعا قۇلدىراۋدا جانە تۇتاستاي العاندا، ەكونوميكالىق ءوسىم باياۋلاۋدا.

حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى مەن دۇنيەجۇزىلىك بانك تاراپىنان 2014 جانە ودان كەيىنگى ەكى جىلدا الەمدىك ەكونوميكانىڭ دامۋىندا بولجام تومەندەۋ جاعىنا قاراي قايتا قارالعانى بەلگىلى. سوندىقتان كەيبىر پوزيتسيالاردى جەدەل تۇردە قايتا قاراپ، سونداي- اق، الداعى كەزەڭدەردىڭ جوسپارلارىنا تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ قاجەت. بىزدە ىرعالىپ- جىرعالۋعا ۋاقىت جوق. بۇگىن ايتىلاتىن شارالاردى 2015 -جىلدىڭ 1 - قاڭتارىنان باستاپ جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. ءبىز تەرىس ۇردىستەردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بارلىق ىقتيمال شارالاردى جەدەل قابىلداۋعا ءتيىسپىز».

«حالقىنا بەگى، بەگىنە حالقى سەنگەن ەل ۇزاق جاسايدى»، - دەپتى كۇلتەگىن. نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ: « ءبىز جالپى ۇلتتىق يدەيامىز - ماڭگىلىك ەلدى باستى باعدار ەتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ دامۋ داڭعىلىن نۇرلى جولعا اينالدىردىق. قاجىرلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەتىن، كەلەشەگى كەمەل نۇرلى جولدا بىرلىگىمىزدى بەكەمدەپ، ايانباي تەر توگۋىمىز كەرەك. ماڭگىلىك ەل - ەلدىڭ بىرىكتىرۋشى كۇشى، ەشقاشان تاۋسىلماس قۋات كوزى»، - دەگەن ءسوزى كۇلتەگىننىڭ جوعارىدا ايتىلعان ويىمەن ۇندەسىپ تۇر. 

جولداۋدا ايتىلعان اسا تەرەڭ تەكتى ويلار ۇلتتىق سانانى قالىپتاستىرىپ، ۇلتتىق سانانى اسقاقتاتۋعا، قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە ۇندەيدى.

وركەنيەتتى ەلدەردە مەملەكەتتىك كاپيتالدىڭ 75 پايىزىن ادام كاپيتالى قۇرايدى. تابيعي رەسۋرستار، ونەركاسىپ قورلارى، جىلجىمايتىن مۇلىك ەكىنشى كەزەكتە. ب ۇ ۇ دامۋ يندەكسى ءۇش ولشەممەن ولشەنەدى. ولار: ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيى، ادام ءومىرىنىڭ ۇزاقتىعى، تۇرمىس دەڭگەيى. بيىلعى جولداۋ وسىنداي وركەنيەتكە باستايتىن «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول».

ءبىزدىڭ باستى بايلىعىمىز - ەلدىڭ بىرلىگى. بۇل جايلى پرەزيدەنت بىلاي دەدى: «اۋىزبىرشىلىگى قاشقان، الاۋىزدىق تاسقان جەردە ەشقاشان دا جالپى ۇلتتىق يدەيالار جۇزەگە اسقان ەمەس. قازاقستاننىڭ شىققان شىڭى مەن باعىندىرعان بيىكتەرىنىڭ ەڭ باستى سەبەبى - بىرلىك بەرەكەسى.

ءبىز تۇراقتىلىقتى باعالاي بىلگەنىمىزدىڭ ارقاسىندا بۇگىنگى تابىستارعا جەتتىك. ەشكىمدى كەمسىتپەي، ەشكىمنىڭ ءتىلى مەن ءدىلىن مانسۇقتاماي، بارلىق ازاماتتارعا تەڭ مۇمكىندىك بەرۋ ارقىلى تۇراقتىلىقتى نىعايتىپ كەلەمىز. ءبىزدىڭ كەيىنگى ۇرپاققا اماناتتار ەڭ باستى بايلىعىمىز - ەل بىرلىگى بولۋى كەرەك. وسىناۋ جالپىۇلتتىق قۇندىلىقتى ءبىز ءاربىر جاستىڭ بويىنا سىڭىرە بىلۋگە ءتيىسپىز.

الدا ۇلكەن دە جاۋاپتى جۇمىستار تۇر. تولىسقاندىقتىڭ جاھاندىق سىنىنان ءوتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ توپتاسا ءبىلۋىمىز قاجەت. ءبىز بارلىق قازاقستاندىقتار اراسىنداعى سەنىمدى نىعايتۋعا ءتيىسپىز! ءبىر- بىرىمىزگە تاعاتتى بولۋىمىز كەرەك! بۇلار - قازاقستان بولاشاعىنىڭ كىلتى. ەتنوس ارالىق كەلىسىم - ومىرشەڭدىك وتتەگى. ءبىز دەم العان كەزدە ونى بايقامايمىز، ول وزدىگىنەن بولادى - ءبىز تەك ءومىر سۇرەمىز. بىرلىگىمىز بەن ەتنوسارالىق كەلىسىمدى ءبىزدىڭ ءوزىمىز ساقتاۋعا ءتيىسپىز. ونى ءبىز ءۇشىن ەشكىم ەشقاشان سىرتتان كەلىپ جاسامايدى» .

نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى جولداۋداعى جاقسى باستالعان ءسوزىن جاراسىمدى اياقتادى. كوپكە جاققان، كوككە جاقىن اسا سالماقتى، اسقان ساليقالى سول ءسوز مىناۋ: «2015 - جىل - ۇلتتىق تاريحىمىزدى ۇلىقتاۋ جانە بۇگىنگى بيىكتەرىمىزدى باعالاۋ تۇرعىسىنان مەرەيلى بەلەستەر جىلى. قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن كونستيتۋتسيامىزدىڭ 20 -جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. وسىناۋ تاريحي بەلەستەر جاڭا قازاقستاندىق پاتريوتيزمدى ۇرپاق جادىنا سىڭىرۋدە ايرىقشا رولگە يە. ءبىز 2015 - جىلدى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى دەپ جاريالادىق. ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن بىرلىگى، تاتۋلىعى مەن تىنىشتىعى ەڭ باستى نازاردا.

ەل بىرلىگى - ءبىزدىڭ بارشا تابىستارىمىزدىڭ كىلتى. تۇراقتى دامۋدىڭ قازاقستاندىق مودەلى بۇگىندە بۇكىل الەمگە ۇلگى. تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىق مەرەيتويىن جانە حالىقارالىق ەكسپو-2017 كورمەسىن تابىستى وتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ الەۋەتىن الەمگە پاش ەتەمىز. ۇلى جولداعى ساپارىمىز ءساتتى، بولاشاعىمىز جارقىن بولسىن! بارشاڭىزعا «نۇرلى جول» جولداۋىن جۇزەگە اسىرۋدا تابىس تىلەيمىن».

«كىسىگە قاراپ ءسوز الما! سوزىنە قاراپ كىسىنى ال»، - دەپتى حاكىم اباي. مۇحاممەد پايعامباردان قالعان دانا سوزدەردىڭ ءبىرى: «شىن ءسوز - قۇدىرەتتى ءسوز!» ۇلت باعىنا تۋعان ۇلى تۇلعا نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ءسوزى - «شىن ءسوز - قۇدىرەتتى ءسوز!» نۇرسۇلتاننىڭ ءسوزى - التىننان دا قىمبات اسىل ءسوز!»، - دەپ جازادى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى.