اجىراسۋدىڭ سىرى: باسىنان وتكەندەر نە دەيدى؟

استانا. قازاقپارات - وتباسى - قوعامنىڭ ءبىر بولشەگى.

سول «بولشەكتەردىڭ» سوڭعى كەزدە تىم ءالسىز بولىپ، جىلدان-جىلعا ءجيى ىدىراۋى قوعامنىڭ قۇلدىراۋىنا الىپ كەلۋدە.

كەڭەس وداعى كەزىندە دە اجىراسۋلاردىڭ بولعانى بىزگە بەلگىلى.

ماسەلەن، كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىنداعى قازاق رەسپۋبليكاسىندا 1967 - جىلدىڭ ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرىنە جۇگىنەر بولساق، 1000 ادام باسىنا 1,6 پايىز اجىراسۋلار كەلگەن.

ياعني 1000 ادامنىڭ 16 سى وتباسىن ويرانداتقان. 2008 - جىلى بۇل كورسەتكىش 2,28 پايىزعا جەتسە، 2013 -جىلى 2,77 پايىزدى قۇراعان. ياعني، اجىراسۋ كورسەتكىشىنىڭ جىلدان-جىلعا ارتۋى بايقالادى.

ۇلتتىق  ستاتيستيكالىق بيۋرونىڭ زەرتتەۋلەرىنە جۇگىنەر بولساق، جوعارعى بۋىن وكىلدەرىنە قاراعاندا، جاس ارالىعى 25-29 دى قۇرايتىن جاستار كوبىنە اجىراسۋعا ءجيى شەشىم قابىلدايدى ەكەن. بۇل ولاردىڭ سوتقا جۇگىنەر الدىندا، تاتۋلاسۋعا تىم از تىرىساتىندىعىنان دەپ تۇسىندىرىلەدى.

ءيا، قاراپ تۇرساڭ، كەيبىرەۋلەردىڭ قاشان ۇيلەنىپ، قاشان اجىراسقانىن دا بىلمەي قالاسىڭ. جاستار وتباسىن قۇرماي جاتىپ، اجىراسۋعا جول بەرەدى. وسى ورايدا، ءبىر رەت اجىراسىپ ۇلگەرگەن جاستاردىڭ اراسىندا ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن اشۋ ءۇشىن ساۋالناما جۇرگىزدىك. ساۋالناما ناتيجەلەرى تومەندەگىدەي:

1) ءوزىنىڭ ەسىمىن قۇپيا ساقتاۋدى وتىنگەن ازامات اجىراسۋىنىڭ سەبەبىن سەزىمنىڭ جوقتىعىمەن ءتۇسىندىردى.

 بۇرىنعى كەلىنشەگىمەن عالامتور ارقىلى تانىسقانىن ايتىپ، 2 اي تۇرعانىن ءسوز ەتتى. «قىزىق قۋىپ عالامتوردا سۋرەتى ادەمى بولعاندىقتان ءبىر قىزبەن تانىسقان ەدىم. ۆيرتۋالدىق اڭگىمەمىز جاراسىپ، ونى كەزدەسۋگە شاقىردىم. ءسويتىپ از ۋاقىت عانا قىز-جىگىت بولىپ ءجۇرىپ، ونى ۇناتقانىمدى ءتۇسىندىم دە، ۇيلەنۋگە ۇسىنىس جاساعان ەدىم. قىز دا بىردەن كەلىسە كەتتى. ءبىراق، كەيىن شاڭىراق كوتەرىپ، بىرگە تۇرا باستاعان سوڭ، ول مەن ويلاعانداي ادام ەمەس ەكەنىنە كوزىم جەتتى. مىنەزدەرىمىزدىڭ سايكەس كەلمەگەندىگىنەن، ىستىق سەزىمنىڭ قايدا كەتكەنىن دە بىلمەي قالدىم. تويعا كەتكەن شىعىنعا قاراماستان، اجىراسۋعا تۋرا كەلدى. مەنىڭ تۇسىنگەنىم، ومىرلىك جارىڭدى تاڭداۋدا ونىڭ سىرتقى كەلبەتىنە ەمەس، جان دۇنيەسىنە ۇڭىلگەن ءجون ەكەن. عالامتورمەن تانىسىپ، وتباسى قۇرۋ -  بوس اۋرەشىلىك»، - دەپ اشى تاجىربيەسىمەن ءبولىستى.

2) ساۋالناماعا قاتىسقان تاعى ءبىر رەسپوندەنتىمىز كۇيەۋىمەن باقىتتى شاڭىراق كوتەرە الماۋىنىڭ سەبەبى - بەدەۋلىك دەپ ءتۇسىندىردى.

 پاك سەزىمنىڭ ارقاسىندا شاڭىراق كوتەرگەنىمەن، بەدەۋلىگىنىڭ سالدارىنان اتا-ەنەسى مەن كۇيەۋىنىڭ تۋىس-تۋعاندارىنىڭ اراعا ءتۇسىپ، اجىراستىرعاندارىن قينالا جەتكىزدى.

3) كەلىنشەگىمەن نەبارى 5 اي تۇرعان م. ەسىمدى ازامات، ۇيلەنۋدەگى باستى سەبەپ قىزدىڭ اياعىنىڭ اۋىر بولىپ قالعاندىعى دەپ ءتۇسىندىردى.

جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشپاي وتاۋ تىككەنىمەن، وتباسىلىق ومىرگە دايىن ەمەستىگىن ءتۇسىنىپ، اجىراسۋعا تۋرا كەلگەندىگىن ايتتى.

4) د. ەسىمدى رەسپوندەنت كەلىنشەگىمەن اراعا 1 جىل سالىپ، قايتا تابىسقان ەكەن.

«باستاپقىدا ايەلىم ەكەۋمىز ءبىر-بىرىمىزگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتىڭ ارقاسىندا وتاۋ قۇرعانىمىزعا قاراماستان، وتباسىلىق ءومىردىڭ قيىندىقتارىنا شىداي الماي، ارامىز اجىراعان ەدى. شىندىعىنا كەلگەندە، كەلىندىك مىندەتىن تىم اۋىرسىنعان ەدى كەلىنشەگىم. ءبىراق، سەزىمىمىز سونبەي، قايتا تابىستىق. قازىر كەلىنشەگىم ەكەۋمىز 3 جاسار قىزىمىزبەن اتا-انامنىڭ قولىندا تۇرامىز. سۇيىكتىمنىڭ اياعى اۋىر. مەنىڭ تۇيگەنىم، جاستاردىڭ اراسىندا ماحاببات پەن تۇسىنىستىك بولسا، ءومىردىڭ بارلىق قيىندىقتارىنا توتەپ بەرۋگە بولادى»، - دەپ پىكىرىن جەتكىزدى.

د. ەسىمدى ازاماتتىڭ قيىندىقتارعا قاراماستان، جۇبايىمەن قايتا تابىسقانى، البەتتە، قۋانتارلىق جاعداي، دەگەنمەن، ومىردە سيرەك كەزدەسەدى. ۇلگىلى وتباسى قۇرا الماعان ايەلدەردىڭ ەركەكتەرگە قاراعاندا ەكىنشى رەت شاڭىراق كوتەرۋگە مۇمكىندىكتەرى تومەن ەكەنى بەلگىلى. وعان سەبەپ تە جوق ەمەس.

ماسەلەن، جۇبايلاردىڭ اراسىندا بالا بولسا، ول كوبىندە اناسىمەن قالادى. ياعني بالا تاربيەسى ايەلدىڭ موينىندا عانا بولماق. ال، وزگە تۇگىلى ءوز بالاسىن اسىراۋدان باس تارتىپ جاتقان ەركەكتەر بىرەۋدىڭ بالاسى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى موينىنا قالاي السىن؟ سوندىقتان كوبىنە ايەل زاتىنىڭ ەكىنشى رەت شاڭىراق كوتەرۋى قيىن ماسەلە.

اجىراسۋ ماسەلەسىنە ءدىن جاعىنان قارايتىن بولساق، يسلام ءدىنى اجىراسۋدى اللانىڭ ەڭ جاقتىرتپايتىن ارەكەتى دەپ تۇسىندىرەدى. بۇل تۇرعىدا اجىراسۋ تەك بالالار مەن قوعامعا عانا زاردابىن تيگىزبەي، جاراتقانعا دا جاقپاسى انىق.

پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، اجىراسۋدىڭ ءتۇپ توركىنى ءبىزدى قورشاعان مادەنيەتتە. «كوبىسى تەلەديداردان كورسەتىلگەن اسەم سۋرەتتى كورىپ، سونى ۇلگى تۇتادى. ەگەر تاڭداعان جارىمەن وتباسىلىق ءومىرى تەك جاعىمدى ەموتسيالاردان قۇرالماسا، مۇنىڭ ماحاببات ەكەنىنە كۇمان كەلتىرىپ، جولدارى ەكىگە كەتىپ جاتاتىنى بار. ماحابباتتى بىتپەس ءلاززات كوزى دەپ تۇسىنەدى كوبىسى. بۇل قاتە پىكىر. سەبەبى ەكى جاستىڭ اراسىنداعى «ماگنەتيزم» ماڭگىگە سوزىلماسى ءسوزسىز. ونىڭ ورنىنا ءبىر-بىرىنە دەگەن سىيلاستىق پەن سەنىم كەلەدى.

سىيلاستىقسىز ماحاببات - ماحاببات ەمەس.

قازىرگىنىڭ ماحابباتى پايداكۇنەمدىك بولىپ تۇر. ياعني، ادامدار قاراقان باسىنىڭ عانا قامىن ويلايدى. ناعىز ماحاببات دەگەنىڭىز جارىڭنىڭ جاعدايىن ويلاپ، قامقور بولۋ. ونىڭ قۋانىشى مەن قايعىسىن بولىسە ءبىلۋ. ەرلى-زايىپتىلار قيىندىقتاردى بىرگە باستان كەشىرمەسە، بەرىك وتباسى قۇرىپ، ماحابباتتىڭ شىڭىنا جەتە المايدى.» -  دەپ پىكىرىمەن ءبولىستى پسيحولوگ و. گ. تورسۋنوۆ.

قورىتا ايتقاندا، اجىراسۋدىڭ جيىلەۋىنىڭ سەبەپتەرى كوپ-اق. ونىڭ ىشىندە ادامداردىڭ مىنەزىنىڭ سايكەس كەلمەۋى دە، قاراجاتتان تارىعۋ دا، بەدەۋلىك تە بار. ءبىراق ونىڭ ەڭ باستىسى - سىرتقى فاكتور. ەگەر ءبىز قوعامىمىزدا ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق تاربيەمىز بەن دۇنيەتانىمىمىزدى ناسيحاتتايتىن بولساق، «اۋرۋدىڭ» بەتى بەرى قارايتىن ءتۇرى بار. سول سەبەپتى، قۇرمەتتى وقىرمان، ءداستۇرلى وتباسىنىڭ قۇندىلىقتارىن جاتسىنباڭىز دەگىم كەلەدى. ومىردە بارلىعى كينو مەن سەريالداعىداي ءتاتتى بولا بەرمەيدى. شاڭىراق كوتەرۋ ماسەلەسىنە اقىلمەن قاراعانىڭىز ابزال. تەڭىڭىزدى جولىقتىرساڭىز، سوزىڭىزگە بەرىك بولىپ، بەرەكەسى مەن باقىتى مول وتباسى قۇرۋ ءۇشىن شىدامدىلىق تانىتا ءبىلىڭىز. سەبەبى سول ارقىلى جان تىنىشتىعى مەن ماحاببات بەلەسىنە جەتە الاسىز.

جادىرا يسابەك قىزى

arhar.kz