ينچحونداعى دودا نەسىمەن ەستە قالدى؟
ويتكەنى سارى قۇرلىقتىڭ بارلىق مىقتىلارى باس قوسقان دودادا ءبىزدىڭ سپورتشىلار تاماشا ونەر كورسەتىپ، بۇرىن-سوڭدى بولماعان كورسەتكىشكە قول جەتكىزدى. قورجىندا 82 مەدال. تارقاتىپ ايتساق، 28 التىن، 23 كۇمىس جانە 33 قولا جۇلدەنى ولجالادىق. كوماندالىق ەسەپتە ءتورتىنشى ورىندى يەلەندىك. ەندى وسى جارىستىڭ ەڭ ءبىر قىزىق تۇستارىنا توقتالايىق.
حيروسيمادان وزدىق، ءبىراق دوھاعا ءسال جەتە المادىق
وتكەن ازيا ويىندارىنىڭ تاريحىنا زەر سالساق، قازاقستان قۇراماسى ەڭ كوپ التىنعا 1994 - جىلى حيروسيمادا قول جەتكىزدى. وسىدان 20 جىل بۇرىن وتكەن جارىستا وتانداستارىمىز 25 التىن ولجالاعان ەدى. ودان كەيىن باس جۇلدەلەردىڭ سانى بىرتە-بىرتە كەمي باستادى.
اتاپ ايتساق، 1998 - جىلى بانگكوكتا - 24، 2002 - جىلى پۋساندا - 20، 2006 - جىلى دوھادا - 23 جانە 2010 - جىلى گۋانجوۋدا 18 سپورتشىمىز جەڭىس تۇعىرىنىڭ ەڭ بيىك ساتىسىنا كوتەرىلدى. بيىل قازاق ەلىنىڭ ءانۇرانى ينچحون كوگىندە 28 مارتە شىرقالىپ، جەرلەستەرىمىز جانكۇيەرلەردىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەندى. ءبىزدىڭ باستى تابىسىمىز وسى. ينچحوندا قازاقتىڭ كوك بايراعى 84 مارتە بيىكتە جەلبىرەدى. ارينە، بۇل وتە جاقسى كورسەتكىش. جۇلدەلەردىڭ سانىن ەسەپكە الساق، حيروسيما (77 مەدال)، بانگكوك (78)، پۋسان (76) جانە گۋانجوۋداعى (79) كورسەتكىشىمىزدى جاقسارتتىق. ءبىراق دوھاعا جەتە المادىق. 2006 - جىلى كاتار ەلىنىڭ استاناسىندا الاۋى تۇتانعان ازيا ويىندارىندا جەرلەستەرىمىز 85 مەدالعا يەلىك ەتتى. بۇل جولى سول ناتيجەنى قايتالاۋ ءۇشىن ءبىر عانا جۇلدە جەتپەدى.
ەسەسىنە كوماندالىق ەسەپتەگى جاعداي كوڭىل مارقايتادى. بۇعان دەيىنگى بەس ازيا ويىندارىنىڭ ەكەۋىندە وتانداستارىمىز جارىس كەستەسىندە بەسىنشى ورىندى قاناعات تۇتتى. 1998 - جىلى - تايلاندتى جانە 2010 - جىلى يراندى العا جىبەردىك. ەكى رەتىندە دە قارسىلاستارىمىز ءسال عانا باسىمدىلىق تانىتتى. تاي ەلىندە جارىس قوجايىندارىمەن جيعان التىنىمىزدىڭ سانى بىردەي بولعانىمەن، ولاردىڭ كۇمىسى مەن قولاسى بىزگە قاراعاندا مول ەدى. قىتايداعى جارىستا يراندىقتاردان 20 جۇلدە ارتىق العانىمىزبەن، ەكى التىنىمىز كەم بولدى. سونىڭ سالدارىنان ولارعا جول بەردىك.
تاعى ءۇش جارىستا ءتورتىنشى ورىنعا جايعاستىق. 1994 - جىلى ءبىزدىڭ سپورتشىلارمەن باسەكەلەسۋگە ارەكەتتەنگەن وزبەكستان قۇراماسى جارىس قىزا كەلە شاڭىمىزعا ىلەسە المادى. جارىس كەستەسىندە بەسىنشى ورىنعا تابان تىرەگەن «الا تاقيالى» اعايىندارىمىز قازاقستاندىقتارعا قاراعاندا 33 مەدال كەم جيدى. 2002 - جىلى بەسىنشى ورىن تاعى دا وزبەكتەرگە بۇيىردى. پۋساندا ولاردان 25 مەدال ارتىق الدىق. 2006 - جىلى تايلاند قۇراماسى بەسىنشى ورىندى يەلەندى. تاي ەلىنىڭ وكىلدەرىنىڭ قازاقتاردان 31 مەدالى كەم. سول سەكىلدى ينچحونداعى جارىستا دا بۇعان دەيىن قازاقستاندىقتاردىڭ باستى باسەكەلەستەرى سانالىپ كەلگەندەر جەر سيپاپ قالدى. بەسىنشى ورىندى ەنشىلەگەن يران ءبىزدىڭ سپورتشىلاردان 27 جۇلدە از جيدى.
كەيبىر تۇستاردا تەگەۋرىن تانىتقان تايلاند، سولتۇستىك كورەيا، ءۇندىستان، تايپەي، كاتار، وزبەكستان قۇرامالارى دا الىسقا شابا المادى. ءاۋ باستا اساۋ مىنەز تانىتىپ، قازاق جانكۇيەرلەرىن ءبىراز ابىگەرگە سالعان موڭعوليا اقىرىندا قالىڭ توپتىڭ اراسىندا قالىپ قويدى. وسى ورايدا ءبىز قىتاي، وڭتۇستىك كورەيا جانە جاپونيا قۇرامالارىمەن يىق تىرەستىرە المادىق. جاسىراتىنى جوق، ءداپ قازىر ازيانىڭ وسى ءۇش الپاۋىتىمەن تىرەسۋ مۇمكىن بولماي تۇر. ءبىراق وزگە مەملەكەتتەرگە مىقتىلىعىمىزدى مويىنداتتىق. بىلە بىلگەن ادامعا الىپ ازيانىڭ اپايتوستەرى جينالعان جارىستا ءتورتىنشى ورىن الۋدىڭ ءوزى از جەتىستىك ەمەس.
تاريحتا تۇڭعىش رەت
ينچحونداعى باسەكە بارىسىندا كەيبىر ورەندەرىمىز ەل سپورتى تاريحىندا قالاتىنداي ۇلكەن ءىس تىندىردى. اڭگىمەمىزدى جارىستىڭ العاشقى كۇنى جۇلدە العان ەلدوس سمەتوۆتەن باستايىق. بۇعان دەيىن دە تاراز ءوڭىرى تۋماسىنىڭ تالاي جارقىن جەڭىسىنە كۋا بولدىق. 2010 - جىلى ول قازاقستان دزيۋدوشىلارى اراسىنان العاشقى بولىپ، جاستار اراسىندا الەم چەمپيونى اتاندى. سودان كەيىن دە جەڭىستى جولى جالعاسىپ، كوپتەگەن ءىرى حالىقارالىق جارىستاردا جۇلدە الدى. ەرەسەكتەر دۋىنا ەركىن قوسىلعان ەلدوس ەلىشىلىك جارىستاردا اسا جەڭىل سالماقتىڭ تىزگىنىن ۇستادى. الەم چەمپيوناتىنا قاتىستى، ازيا بىرىنشىلىگىندە قولاعا قول سوزدى. «گران-پري» دودالارىندا دارالاندى. مىنە، ەندى ازيا ويىندارىندا الدىنا جان سالمادى.
بىردەن ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن قازاقتىڭ بىردە-ءبىر دزيۋدوشىسى سارى قۇرلىقتىڭ باستى دوداسىندا باس جۇلدە العان جوق ەدى. 20 جىلدان اسا ۋاقىت بويى جازعى ازيادادا كۇمىس پەن قولا مەدالدى قاناعات تۇتىپ كەلدىك. سول ولقىلىقتىڭ ورنىن سمەتوۆ تولتىردى. عالىمجان جىلكەلديەۆتىڭ شاكىرتى ينچحوندا اسقان شەبەرلىك تانىتتى. جارتىلاي فينالدا جولىققان جاپونيانىڭ جۇلدىزى تورۋ شيشيمە عانا بەلدەسۋدىڭ سوڭىنا دەيىن شىدادى. قانداسىمىز قالعاندارىن قوعاداي جاپىردى. ءتىپتى 2014 - جىلعى الەم چەمپيونى، موڭعوليالىق بولدبااتار گانباتتىڭ ءوزى اقتىق سايىستا ەلدوستىڭ تەگەۋرىنىنە توتەپ بەرە المادى.
ەكىنشى قاھارمانىمىز - دميتري بالاندين. شىنى كەرەك، جۇزۋشىلەردەن كۇدەر ۇزگەنىمىزگە تالاي جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. وليمپيادا ويىندارىندا سپورتتىڭ بۇل تۇرىنەن 34 جانە الەم چەمپيوناتىندا 40 مەدالدار جيىنتىعى ساراپقا سالىنادى. ءبىراق وسى جارىستاردا جەرلەستەرىمىزدىڭ قاشان جۇلدە العانىن ەسكە ءتۇسىرۋدىڭ ءوزى وڭاي بولماي تۇر. جوعارىداعى ءدۇبىرلى دودالاردى ايتپاعاندا، قاتارداعى حالىقارالىق باسەكەلەردىڭ وزىندە جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلگەن كەزىمىز سيرەك. توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا ەۆگەنيا ەرماكوۆانىڭ قارقىنى كۇشتى بولدى. دەسەك تە، ءبىز ارمانداعان بەلەس الماتىلىق ارۋعا باعىنبادى.
بەرتىن كەلە ۆلاديسلاۆ پولياكوۆتىڭ ونەرىنە قۇلشىنا قول سوقتىق. 2014 - جىلى افينا وليمپياداسىندا قىزىلجاردىڭ مۇزبالاعى ەكى رەت ۇزدىك بەستىكتىڭ ساناتىنا ەنىپ، دوھا مەن گۋانجوۋدا الاۋى تۇتانعان ازيا ويىندارىندا 1 التىن، 1 كۇمىس جانە 2 قولانى ولجالادى. پولياكوۆ ۇلكەن سپورتتان قول ۇزگەننەن كەيىن «ءدال سونداي مىقتى ءجۇزۋشىنى ەندى قانشا جىل كۇتەر ەكەنبىز؟» دەپ جانكۇيەرلەردىڭ سارى ۋايىمعا سالىنعانى دا راس.
جاسىراتىنى جوق، بۇل ازيا ويىندارىندا جۇزۋشىلەرگە اسا سەنە قويمادىق. «ولار نە بىتىرەر دەيسىڭ؟» دەپ مۇرنىمىزدى شۇيىرە سويلەگەنىمىز دە وتىرىك ەمەس. ءبىراق قاتتى قاتەلەسكەن ەكەنبىز. 50، 100 جانە 200 مەترلىك قاشىقتىقتاردا براسس ادىسىمەن جۇزۋدە الدىنا جان سالماعان دميتري بالاندين قازاق ەلىنىڭ ءانۇرانىن ينچحوندا ءۇش مارتە شىرقاتتى.
بۇل - بۇرىن-سوڭدى بولماعان كورسەتكىش! ول از دەسەڭىز، وسى ءۇش قاشىقتىقتا دا ول ازيا ويىندارىنىڭ رەكوردىن جاڭارتتى. ءتىپتى 200 مەترلىك سايىستا الەمدىك رەكوردتى بۇزۋعا شاق قالدى. تورتكۇل دۇنيە جۇرتشىلىعى دارا تۋعان ديمانىڭ تەڭدەسسىز ونەرىنە تامسانا قول سوقتى. ءبىر قىزىعى، وسى جارىسقا دەيىن قازاقستاندا بالاندين دەگەن ءجۇزۋشىنىڭ بارىن وزگەلەر تۇرماق، ءوزىمىز دە بىلمەگەنبىز. ونى مويىندايمىز. وسىنداي وراسان زور تابىسىنىڭ ارقاسىندا وتانداسىمىز الەمدىك رەيتينگتە بىردەن ءۇشىنشى ساتىعا كوتەرىلدى. ەندى دميتري بالاندين ەكى جىلدان كەيىن ريو- دە- جانەيرودا الاۋى تۇتاناتىن وليمپيادا ويىندارىندا اتوي سالامىن دەپ قۇلشىنىپ وتىر.
سونداي-اق، ازيا ويىندارىندا قاتارىنان ەكى رەت التىن تۇعىرعا كوتەرىلگەن قازاقستاننىڭ تۇڭعىش بوكسشىسى دانيار ەلەۋسىنوۆ پەن تۇڭعىش بالۋانى نۇرماحان تىناليەۆتىڭ دە جانكەشتىلىگىنە سۇيسىنبەۋ مۇمكىن ەمەس.
ولار ەل سەنىمىن اقتادى
ينچحونداعى باسەكەلەر بارىسىندا كەيبىر سپورت تۇرلەرىنىڭ وكىلدەرى وزدەرىنىڭ بۇعان دەيىنگى ازيا ويىندارىنداعى كورسەتكىشتەرىن جاقسارتتى. ماسەلەن، بوكسشىلار بۇعان دەيىن ەكى-ءۇش التىنمەن عانا شەكتەلىپ كەلگەن. بۇل جولى جۋان جۇدىرىقتى جىگىتتەرىمىز ەرلەدى. مىرزاعالي ايتجانوۆ باستاعان قازاقستاننىڭ ەرلەر قۇراماسى 6 التىن، 1 كۇمىس جانە1 قولانى قانجىعاعا بايلادى. ياعني شارشى الاڭعا شىققان 10 ورەنىمىزدىڭ سەگىزى جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلدى. مۇنى دا تەڭدەسسىز وقيعا دەپ باعالاعان ءجون. وعان قىزداردىڭ 1 كۇمىسى مەن 1 قولاسىن قوسىڭىز.
1994 - جىلى حيروسيمادا جالاۋى جەلبىرەگەن جارىستا كانوە مەن بايداركا ەسۋدەن وتكەن جارىستا قازاقستان قۇراماسى ءتۇرلى-ءتۇستى مەدالداردى قورجىنعا مولىنان سالىپ، ءوز جانكۇيەرلەرىن قۋانتقان ەدى. ءبىراق بۇل قۋانىشىمىز ۇزاققا سوزىلمادى. ۋاقىت وزعان سايىن ناتيجەمىز تومەندەي باستادى. ال وسىدان ءتورت جىل بۇرىن وتكەن ازيا ويىندارىندا بىردە-ءبىر جەرلەسىمىز باس جۇلدەگە يەلىك ەتە المادى. گۋانجوۋدا 4 كۇمىس پەن 3 قولانى قاناعات تۇتتىق. ەسەسىنە بيىل قايتا ەڭسە تىكتەدىك. ەسكەكشىلەر ينچحوندا 5 التىن، 3 كۇمىس جانە 2 قولا مەدالدى يەلەنىپ، سارى قۇرلىقتاعى كوشباسشى مەملەكەتتەر قاتارىنا قايتا قوسىلدى.
تەننيستەن ەرلەر قۇراماسى مەن جاعاجاي ۆولەيبولىنان وتكەن جارىستاردا توپ جارۋىمىز قازاقستاننىڭ سپورتتىق تاريحىندا ەلەۋلى وقيعا ەكەنى داۋسىز. دزيۋدوشىلار مەن كاراتەشىلەرىمىزدىڭ دە تابىسى كوڭىل مارقايتادى. ازيا ويىندارىنا التى رەت قاتىسىپ، بەس رەت باس جۇلدەنى ولجالاعان ەلىمىزدىڭ سۋ دوبى شەبەرلەرىنە العىستان باسقا ايتارىمىز جوق. تەك 2006 - جىلى عانا وسى سپورت ءتۇرىن سەرىك ەتكەن ساڭلاقتارىمىز ساتسىزدىككە ۇشىراپ، ءۇشىنشى ورىندا قالىپ قويعان بولاتىن. وزگە دودالاردا قارسىلاس شاق كەلتىرمەدىك.
«اتتەگەن-اي» دەگەن تۇستارىمىز دا بار
ينچحونداعى ويىنداردا «ءبارى كەرەمەت بولدى» دەپ ايتۋدان اۋلاقپىز. كەيبىر سپورت تۇرلەرىنىڭ وكىلدەرى ۇكىلەگەن ءۇمىتىمىزدى اقتامادى. الدىمەن اۋىر اتلەتتەردىڭ سۇرىنگەنىن ايتا كەتكەن ءجون. لوندون وليمپياداسىندا 4 رەت ءانۇرانىمىزدى شىرقاتىپ، ايدى اسپانعا شىعارعان قازاقستاننىڭ زىلتەمىرشىلەرى وڭتۇستىك كورەيا تورىندە 1 التىن مەن 3 كۇمىس مەدالدى يەلەندى. گۋانجوۋداعى كورسەتكىشتەن بۇل الدەقايدا تومەن. وسىدان ءتورت جىل بۇرىن ءبىز 3 التىن، 2 كۇمىس جانە 4 قولانى ولجالادىق. ينچحوندا مارگاريتا ەليسەيەۆا التىننان القا تاعىندى. بۇرىن-سوڭدى كوپشىلىك نازارىنا ىلىكپەگەن قايسار قىزدان ءدال وسىنداي ناتيجەنى ەشكىم كۇتپەگەن. مارگاريتانىڭ سپورتتىق ءومىربايانىنداعى بۇل ازىرگە ەڭ ءىرى جەڭىس ەكەنى داۋسىز.
باپكەرلەردىڭ تاكتيكالىق قاتەلىگى سالدارىنان ءزۇلفيا چينشانلو مەن الماس وتەشيەۆ ەكىنشى ورىندا قالىپ قويدى. تالاي ۇلى دۇرمەكتە ىسىلعان قوس جەرلەسىمىز سارى قۇرلىقتىڭ باستى دوداسىندا باس جۇلدەنى ولجالاۋعا ءتيىس ەدى. بەيجىڭ وليمپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى ماريا گرابوۆەتسكايا دا سول مەجەدەن كورىندى. ال جاستار اراسىندا الەم چەمپيونى اتانعان جازيرا جاپارقۇل مەن يبراگيم بەرسانوۆ قولدا تۇرعان جۇلدەدەن ايىرىلدى.
قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى الەكسەي نيدىڭ ايتۋىنشا، جەرلەستەرىمىز وزدەرىنىڭ نەگىزگى كۇشىن كەلەسى ايدا الماتىدا وتەتىن الەم چەمپيوناتىنا ساقتاپ وتىرعان كورىنەدى. ءبىر جاعىنان بۇل ءسوزدىڭ جانى بار. ويتكەنى مايا مانەزا، سۆەتلانا پودوبەدوۆا جانە يليا يلين سىندى ءۇش بىردەي ساقا سپورتشى بۇل جارىسقا قاتىسپادى. ءبىراق قازاقستاننىڭ اۋىر اتلەتتەرى الەمدەگى كوشباسشىلار قاتارىندا ەكەنىن ەسكەرسەك، ازيا ويىندارىنداعى ناتيجەمىز دە سوعان سايكەس بولۋعا ءتيىس ەدى عوي.
كۇرەستىڭ ءۇش ءتۇرىنىڭ وكىلدەرى جابىلىپ ءجۇرىپ، جالعىز عانا التىنى ولجالاۋى كوڭىلگە كىربىڭ كەلتىردى. گرەك-ريم كۇرەسىنەن نۇرماحان تىناليەۆتىڭ توپ جارعانىن جوعارىدا ايتتىق. المات كەبىسبايەۆ، دوسجان قارتىقوۆ جانە ەرۇلان ىسقاقوۆ قولاعا قول سوزدى. ايەلدەر كۇرەسىنەن گۇزەل مانيۋروۆا فينالدا ۇتىلسا، تاتيانا امانجول ءۇشىنشى ورىنعا جايعاستى. ەركىن كۇرەستەن ءۇش بىردەي قانداسىمىز اقتىق ايقاستا كۇش سىناسۋ قۇرمەتىنە يە بولدى. ولار - راسۇل قاليەۆ، ەسبولات نۇرجۇمبايەۆ جانە داۋلەت شابانباي. ءبىراق بارىنە كۇمىس مەدال بۇيىردى. مامەد يبراگيموۆ ءۇشىنشى ورىن الدى. ءسويتىپ، داڭقتى بالۋانىمىز، ەركىن كۇرەستىڭ حاس شەبەرى ماۋلەن مامىروۆتىڭ 1994 - جىلعى حيروسيماداعى كورسەتكىشىن ەشكىم قايتالاي المادى. سودان بەرگى 20 جىلدىڭ ىشىندە ماۋلەندەي دارا تۋعان ۇلدىڭ ەرلىگىن قايتالايتىن ءبىر بالۋاننىڭ قالىڭ توپتىڭ اراسىنان شىقپاعانى وكىنىشتى. گۋانجوۋدا ەكى رەت التىننان القا تاعىنعان كوركەم گيمناستتار ينچحوندا جالقى قولانى قاناعات تۇتتى. رەگبيدەن ەلىمىزدىڭ ايەلدەر قۇراماسى وسىدان ءتورت جىل بۇرىن شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرماعان ەدى. بۇل جولى ءۇشىنشى ساتىدا قالىپ قويدى.
قىسقا قايىرساق، XXVII جازعى ازيا ويىندارى وسىنداي وقيعالارىمەن ەستە قالدى. قۋانىشتى كۇندەرىمىز كوپ بولعانىمەن، وكىنىشتەر دە جوق ەمەس. ءبىراق ەڭ باستىسى، العا قويعان جوسپار جۇزەگە استى. قازاقستان وزگە جارىستاردا ولجالاعان باس جۇلدەلەردىڭ سانىن ارتتىرىپ، الىپ ازيانىڭ الپاۋىتتارى باس قوسقان جارىستا ءتورتىنشى ورىنعا تابان تىرەدى. بۇيىرتسا، بۇدان كەيىنگى جىلدارى تابىسىمىز بۇدان دا مول بولاتىنىنا سەنىمدىمىز .
بەتتى دايىنداعان عالىم سۇلەيمەن
«ايقىن»
