قايىن ىنىمە عاشىقپىن

استانا. قازاقپارات - مەنىڭ باسىمنان كەشىپ جۇرگەن قايعىم وزىمنەن كەيىنگى جاستارعا ساباق بولار دەگەن ۇمىتتەمىن. ادام بولعان سوڭ ومىردە ءارتۇرلى قيىندىق كەزدەسەدى ەكەن. سول قيىندىقتىڭ ءبىرى ءوزىڭنىڭ جاقىن ادامىڭا عاشىق بولۋ. مەن وسى ءبىر جاۋاپسىز ماحابباتتىڭ وتىنا كۇيىپ جۇرگەن جاننىڭ ءبىرىمىن.

مەن الماتى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلدىم. ءوزىمىز اۋىلدى جەردە وستىك. اكەمنەن ەرتە ايرىلدىم. اكەنىڭ ايالى الاقانىن، اكەنىڭ قامقورلىعىن كورمەي ءوستىم. ەڭ بولماسا بالا بولىپ اكەگە ەركەلەي دە المادىم. سودان بولار مەنىڭ مىنەزىم وتە تۇيىق بولدى. قينالسام دا ىشتەي مۇڭايىپ، اينالامداعىلارعا سىر اشپايتىنمىن. بالا بولىپ دالادا اسىر سالىپ تا وينامادىم. سەبەبى، ارتىمنان ەرگەن ەكى ءىنىمدى ەس بىلگەلى بەرى باعىپ كەلدىم.

مىنە، وسىلاي قوڭىر كۇزدەي سالقىن كۇندەر وتە بەردى. مەنىڭ دە مەكتەپ بىتىرەتىن كەزىم جەتتى. مەكتەپتى ورتاشا باعامەن ءبىتىردىم. قالاعا وقۋعا بارعىم كەلدى، ءبىراق ۇيدەگىلەر مەنى جىبەرمەدى. «سەنىڭ وقۋىڭا تولەيتىن اقشامىز جوق. قالاعا وقۋعا بارعان قىزدار بۇزىلىپ كەتەدى. شوشاڭداماي ۇيدە تىنىش وتىر. وداندا تۇرمىسقا شىعۋدىڭ قامىن جاسا»، -  دەپ اپام ۇرسىپ بەردى.

قاتارىمنان قالدىم. بالا كەزىمدە دارىگەر بولسام دەپ ارماندايتىنمىن. ول بالا ارماننىڭ ءبارى دە كوككە ۇشتى. سودان نە كەرەك ءبىر كۇنى كورشىمىز ۇيگە كەلىپ «پوچتاعا كەلگەن حاتتاردى ءۇيدى ۇيگە جەتكىزىپ تۇراتىن ادام كەرەك ەكەن. قىزىڭ ۇيدە بوس جاتپاي سول جۇمىسقا كىرىپ السىن. ءوزىنىڭ كيىم-كەشەگىنە اقشا تابادى عوي»، -  دەپ اپاما كەلىپ ايتتى. ونى ەستىپ اپام ەكەۋمىز دە قۋانىپ كەتتىك. ەرتەڭىنە الىپ-ۇشىپ پوچتاعا باردىم. پوچتا باستىعى ماعان ءبىراز سۇراقتارىن قويىپ، ۇزاق قاراپ وتىردى دا «ەرتەڭنەن باستاپ جۇمىسقا كىرىس. ەگەر جۇمىستى جاساي الماساڭ، شىعارىپ جىبەرەمىن»، -  دەدى.

ەرتەڭىنە قوبالجىپ، ابدىراپ ءبىرىنشى كۇن جۇمىسىما باردىم. ءوزىم ىشتەي قۋانىپ ءجۇرمىن. «ۇيدە اپامنىڭ ايقايىن ەستىپ جاتقانشا، كەشكە دەيىن جۇمىس جاساپ باراتىن بولدىم»، -  دەپ تە قويامىن. اۋىلدىڭ شەتىندە ورنالاسقان ۇلكەن ۇيگە ءار ايدىڭ باسىندا ءبىر قوراپقا ورالعان زات اپارىپ بەرەمىن. سىرتىنا جازىلعان جازۋى دا ادەمى ەكەن. سول قوراپقا قارايمىن دا، ءىشىن اشىپ كورگىم كەلەدى دا تۇرادى.

كەلگەن سالەم-ساۋقاتتى الىپ ۇلكەن ۇيگە باردىم. ءۇيدىڭ ەسىگىنىڭ الدىندا قازاقى ۇلكەن توبەت ءيت جاتىر ەكەن. مەنىڭ توبەمدى كورە سالا اۋپىلدەپ ەسىمدى شىعاردى. قانشا ايقالاسام دا، ءۇيدىڭ ىشىندەگى ادامدار ەستيتىن ءتۇرى جوق. كەش تە باتىپ بارادى. ىزاعا بۋلىعىپ تۇرمىن. ءبىر كەزدە سول ۇيگە قاراي ءبىر بويى الاسا كەلگەن ەر كىسى بەتتەدى. ونى كورىپ قۋانىپ كەتتىم. الدىنان «اعاي، اعاي» دەپ جۇگىرىپ شىقتىم. «ءسىز مىنا ۇيدە تۇراسىز با؟ سىزدەردىڭ يتتەرىڭىزدەن كىرە الماي تۇرمىن. قوراپتى الىپ، مىنا جەرگە قول قويىڭىز»، -  دەدىم. الگى كىسى ماعان قاراپ اڭ-تاڭ بولىپ ءبىراز تۇردى.

ءبىراق، ماعان الگى كىسىنىڭ قاراعانى ۇناماعان ەدى. ول قوراپتى الىپ تۇردى دا «كۇن باتىپ قالدى، مەن ءسىزدى ۇيىڭىزگە دەيىن جەتكىزىپ سالايىن» دەدى. مەن بەيتانىس ەر كىسىدەن قورقىپ، «جوق، راحمەت» دەپ بۇرىلدىم دا كەتىپ قالدىم. ءبىراق الگى كىسى، مەن ۇيگە جەتكەنشە سوڭىمنان قالماي ەرىپ كەلدى. اۋىلدى جەر بولعان سوڭ دالا قاراڭعى، ءۇي جوق، جازىق دالا دا كەزدەسەدى. سوڭىما تۇسكەن كىسىدەن قورقىپ ۇرەيلەنىپ ۇيگە ازەر دەگەندە جەتتىم-اۋ. بارىنەن دە بۇرىن بەيتانىس كىسىدەن قۇتىلعانىما قۋاندىم.

ءبىر كۇن ادەتتەگىدەي ءۇيدى ارالاپ پوچتامدى تاراتىپ، شارشاپ ۇيگە قاراي جاياۋلاتىپ كەلە جاتقان ەدىم، جانىما ءبىر جەڭىل كولىك كەلىپ توقتادى دا «سارا اپانىڭ ۇيىنە قالاي بارۋعا بولادى؟» دەپ سۇرادى. ويىمدا ەش نارسە جوق. «ول كىسى مەنىڭ كورشىم، سىزدەردى ەرتىپ بارايىن با؟» دەدىم. بار ويىم دايىن كولىكپەن ۇيگە جەتىپ الۋ ەدى. كولىكتىڭ ىشىندە وتىرعان ەكى جىگىت پەن قىز دا قۋانىپ كەتتى. مەن كولىككە وتىرىپ، جول سىلتەپ كەلەمىن. كورشى سارا اپامنىڭ ءۇيىنىڭ قاسىنان كەلگەندە، كولىك اققان جۇلدىزداي زىمىراپ قالانىڭ شەتىنە قاراي زۋىلداپ وتە شىقتى.

ءسويتىپ، ءوزىم ىشىنە كىرە الماي جۇرگەن ءزاۋلىم ۇيگە كەلىن بولىپ ءتۇستىم. سوڭىمنان ەرىپ، مەنى قاتتى قورقىتقان بەيتانىس كىسى مەنىڭ ومىرلىك جارىم بولىپ شىعا كەلدى. مەن وسىلاي الىپ قاشۋدىڭ قۇربانى بولدىم. ۇناتپاسام دا، ەلدىڭ سوزىنەن ۇيات دەپ قالا بەردىم. جولداسىم مەنەن توعىز جاس ۇلكەن. ءسويتىپ جاڭا ءومىر باستادىم. تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ ۇيدەگى 5 سيىردى ساۋىپ، ىستىق ناندى تاندىرعا كومىپ، ەنەمنىڭ، اتامنىڭ، جولداسىمنىڭ شايىن بەرىپ جۇمىسقا قاراي اسىعىپ جۇگىرەمىن. كەشكە دەيىن ءۇيدى-ءۇيدى ارالاپ جۇگىرىپ شارشاپ ۇيگە كەلەمىن. كەلە ۇيدەگىلەردىڭ تاماعى، مالدى جايعايمىن. وسىلاي كۇندەر وتە بەردى. كۇيەۋىمدى ۇناتپاسام دا، امالىمنىڭ جوعىنان بىرگە تۇرىپ ءجۇردىم. اي سايىن ۇلكەن قوراپقا سالىپ ۇيىنە سالەم-ساۋقات جىبەرەتىن قاينىم ەكەن. ءبىر كۇنى ۇيگە كەلسەم، ەنەمنىڭ كوڭىلى جادىراپ، ءماز بولىپ ءجۇر. سويتسەم، قالادا جۇمىس جاسايتىن قاينىم ۇيگە كەلەدى ەكەن. تۇنىمەن ءتاتتى تاعامداردى ءپىسىرىپ ۇيقى كورمەگەن بويى جۇمىسقا كەتتىم.

ەنەمە قارسى سويلەۋگە قورقامىن. ول كىسىگە قاراپ اۋىز اشسام بولدى، جولداسىمنان تاياق جەيمىن. سول ءۇشىن جۇمعان اۋزىمدى اشپاي جۇرە بەرەمىن. كەشكىسىن جۇمىستان شارشاپ كەلسەم. تورگى بولمەدە شاي ۇستەلدىڭ باسىندا قاينىم وتىر. بويى ۇزىن، شاشى تۇنىق قاپ-قارا بۇيرالاۋ كەلگەن. قىر مۇرىندى، اققۇبا ءجۇزدى. كورگەن قىز عاشىق بولاتىنداي ناعىز سەرىنىڭ ءوزى دەرسىز. كىرگەن بويدا قاينىما قاراپ تۇردىم دا قالدىم. تۋرا ءبىر ونەر جۇلدىزىن كورگەندەي كۇي كەشتىم.

جولداسىم مەنىڭ تاڭعالا قاراعانىمدى بايقاسا كەرەك، قاسىما كەلىپ شىنتاعىمەن بۇيرەگىمە نۇقىپ قالدى. سوندا عانا ەسىمدى جيناپ، ءوز-وزىمە كەلدىم. وتىرا قالىپ شاي قۇيا باستادىم. مەنىڭ جولداسىم مەن قاينىمنىڭ تۇسىنىگى جەرمەن كوكتەي. قاينىم ايەل ادامنىڭ جانىن جاقسى تۇسىنەدى. ءۇيدىڭ تىرلىگىنە ۇنەمى قولقابىس ەتىپ جۇرەدى. قاينىم وزىمنەن 5 جاس ۇلكەن. مەنىڭ جولداسىم دا وقىعان، ءبىلىمدى ادام. ءبىراق، اۋىلدا تۇرعاننان كەيىن بولار، تۇسىنىگى مۇلدەم باسقا.

تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ سيىر ساۋۋعا شىعامىن. قاينىم ماعان كومەكتەسىپ جانىمدا جۇرەدى. تاندىرعا نان جابامىن. ال، قاينىم تاندىرعا وت جاعىپ بەرەدى. ساماۋرىنعا شاي قويامىن. قاينىم سامارۋىنعا قۇياتىن سۋدى قۇدىقتان تارتىپ اكەلىپ بەرەدى. ەكەۋمىز ءارتۇرلى تاقىرىپتا اڭگىمە ايتامىز. ول ماعان قالاداعى قىزىقتارىن ايتىپ بەرەدى. مەنىڭ جۇزىمە كۇلكى ءۇيىرىلىپ، بال-بۇل جانىپ جۇرە باستادىم. قاينىمنىڭ قاسىندا ءجۇرىپ جۇمىستان دا، ءۇيدىڭ تىرلىگىنەن دە شارشاعانىمدى ۇمىتىپ كەتتىم.

قاينىمنىڭ ەڭبەك دەمالىسى دا بىتۋگە تاياپ قالدى. ونىڭ كەتەتىن كۇنى جاقىنداعان سايىن جۇرەگىم ەزىلىپ، وزىمنەن-ءوزىم جىلاي بەردىم. كەيدە «شىركىن-اي، مەنى نەگە قاينىم الىپ قاشىپ كەتپەدى ەكەن» دەپ وكىنەمىن. «وسىدان ءۇش اي بۇرىن جولداسىم الىپ قاشىپ كەلگەندە، قالماي كەتۋىم كەرەك ەدى. سول كەزدە قايىن ىنىممەن تانىسار ەدىم» دەگەن وي دا مازا بەرمەدى. قاينىم قالاعا كەتكەن كەزدە ۇيدەگىلەرگە كورسەتپەي ەكى كوزگە ەرىك بەردىم.

قاينىما دەگەن سەزىمىمدى ىشتەي تۇنشىقتىرىپ كەلەمىن. قاينىم قالاعا كەتكەنەن كەيىن ونى ۇمىتارمىن دەپ تە ويلادىم. ءبىراق، مەن قاتەلەسىپپىن. جاقىندا دۇنيەگە ۇل بالا الىپ كەلدىم. جولداسىم ۇلدى بولعانىنا قاتتى قۋانىپ ءجۇر. ال، مەنىڭ بار ارمانىم قاينىمنىڭ قاسىنا بارۋ ەدى. وعان دەگەن عاشىقتىق سەزىمىم وزەگىمدى ورتەپ بارادى. كەيدە نە ىستەرىمدى بىلمەي الاسۇرامىن. قازىرگى ومىرىممەن قوش ايتىسىپ، قاينىما بارىپ ءوزىمنىڭ سەزىمىمدى بىلدىرسەم بە دەپ تە ويلايمىن.

قاينىم قالاعا كەتكەلى بەرى كۇندىز كۇلكىدەن، تۇندە ۇيقىدان قالدىم. كوز الدىمنان ونىڭ بەينەسى، قۇلاعىمنان داۋسى كەتپەيدى. ەكەۋمىز بىرگە وتكىزگەن سول كۇندەردى ەسكە الىپ، ءوزىمدى جۇباتىپ قويامىن. ال، قاينىمنىڭ ماعان دەگەن سەزىمىن بىلمەيمىن. ول ماعان مەن سەكىلدى ەسسىز عاشىق پا؟ جوق الدە ماعان تەك اعاسىنىڭ ايەلى رەتىندە عانا قارايدى ما؟ وسى ويلار ماعان مازا بەرەر ەمەس. ەگەر، قاينىمنىڭ دا ماعان دەگەن ماحابباتى شىنايى بولسا، ءبارىن تاستاپ ونىڭ سوڭىنان ەرىپ كەتە بەرەر ەدىم.

مۇمكىن، مەنىڭ بۇل ويىم دۇرىس ەمەس تە بولار. مەنىڭ جۇرەكجاردى سىرىمدى وقىعان ادام، مەنى تۇسىنبەيتىن دە بولار. ەسسىز قاتىن دەر. ءبىراق، ومىردە ەڭ قيىنى ءوزىڭ تۇرمىستا بولىپ، وزگە جىگىتكە عاشىق بولعاننان اۋىر قايعى جوق ەكەن. سەبەبى، مەن قازىر سارى ۋايىمعا سالىنىپ، قاتتى جۇدەپ كەتتىم. كەرەك دەسەڭىز ءومىر سۇرگىم دە كەلمەيدى. جورگەكتە جاتقان ۇلىم ءۇشىن عانا ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىن. جولداسىم ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا ۇلىمىز بولماعاندا، مەن بۇل ۇيدە ءبىر كۇندە تۇرماس ەدىم.

باسىما تۇسكەن عاشىقتىقتىڭ ازابىنان ەش قۇتىلا الار ەمەسپىن. قاينىم مەنىڭ العاشقى ماحابباتىم. «جۇرەككە ءامىر جۇرمەيدى» دەگەن ءسوز قاتە ايتىلماعان ەكەن. قاينىما عاشىق بولامىن دەگەن وي ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە دە كىرمەگەن ەدى. ادام ايتسا سەنگىسىز كۇيدى باسىمنان كەشىپ كەلەمىن. نازىك جاندى ابزال انالار مەندەي اداسقان سىڭىلىلەرىڭىزگە ايتار كەڭەستەرىڭ بولسا اياماڭىزدارشى. جاسىم بولسا ەندى عانا جيىرما بىرگە تولدى. جاستايىمنان تاعدىردىڭ تاۋقىمەتىن كورىپ كەلەمىن. ەندى، مىنە عاشىقتىق دەرتكە ورتەنىپ ءجۇرمىن. سەزىمىمدى قانشا جاسىرۋعا تىرىسسام دا قولىمنان كەلەر ەمەس. قاينىمدى كورگىم كەلەدى دە تۇرادى. ونىڭ داۋسىن ەستىپ، جىلى-جىلى سوزدەرىنەن قۋات العىم كەلەدى. مەن قاينىمنىڭ ايەلى بولعىم كەلەدى.

سۇيمەگەن اداممەن قوش ايتىسىپ، قاينىما دەگەن سەزىمىمدى ءبىلدىرىپ، ءوزىمنىڭ ماحابباتىم ءۇشىن كۇرەسسەم بە؟ الدە اۋىلدىڭ سوزىنەن ۇيات دەپ سۇيمەگەن جاننىڭ قاسىندا جۇرە بەرسەم بە؟ شىرماۋىتقان ويدان ارىلۋعا كومەكتەسىپ، دۇرىس جول سىلتەيدى دەگەن سەنىمدەمىن.

اۆتور: جانار، الماتى وبلىسى

«الاش ايناسى»