ەلباسى وتىرعان پارتا

استانا. قازاقپارات - قاراساي اۋداندىق تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيى قاسكەلەڭ قالاسىندا ورنالاسقان.
None
None

مۋزەي ەكسكۋرسوۆودى نارگيزا ەرعازيەۆانىڭ مالىمەتىنشە، مۇراجاي ءۇيىنىڭ عيماراتى 1899 -جىلى بوي كوتەرگەن. بۇل مەكەمەنى ءاۋ باستا كازاك-ورىستار ءدىني مەكتەپ ءۇشىن سالعىزعان كورىنەدى.

كەيىننەن بۇكىل رەسەيلىك كوممۋنيستىك بولشەۆيكتەر پارتياسى قازاقستان ولكەلىك كوميتەتىنىڭ پلەنۋمى ءاربىر اۋدان ورتالىعىندا حالىقتاردىڭ قۇرامىنا قاراي ورتا مەكتەپ قۇرۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدايدى. 1937 - جىلعى شەشىم 1938 - جىلى قىركۇيەكتە كۇشىنە ەنىپ، قاسكەلەڭدە قازاق ورتا مەكتەبى اشىلادى.

1945 - جىلى اباي قۇنانبايەۆتىڭ 100 - جىلدىق مەرەيتويىنا وراي اقىن ەسىمى بەرىلگەن. 1958 - جىلى ءبىلىم مەكەمەسىن 42 تۇلەك ءبىتىرىپتى. ولاردىڭ الدىڭعى قاتارىندا ۇزدىك اتتەستات العان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تا بار ەدى.



بىلىمگە ۇمتىلعان تالاي قازاق بالاسىنىڭ كوزىن اشقان قۇتتى شاڭىراق ارادا ءبىراز جىل وتكەندە جاڭا عيماراتقا كوشىپ، بۇل ءۇي بالالار جاتاقحاناسى بولىپ وزگەرەدى.

1990 - جىلدارعا دەيىن ينتەرنات قىزمەتىن اتقارادى. كەيىنىرەك ينتەرنات جابىلىپ قالدى دا، مەكتەپ مۇعالىمدەرى مەن نەگىزىنەن جاس وتباسىلار تۇراتىن پاتەرگە اينالدىرىلدى. سول كەزدەردە اۋداندا مۋزەي ءۇيى بولعان جوق ەدى.

1997 - جىلدىڭ قاڭتارىندا اباي اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ سول كەزدەگى ديرەكتورى ءماريا مۇقانوۆا مەن بۇگىنگى ەل پرەزيدەنتىن ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتقان مايدانگەر ۇستاز سەيىتحان يسايەۆ وسى ەسكى مەكتەپ عيماراتىن مۋزەيگە اينالدىرۋ ماسەلەسىن قوزعاپ، ەلباسىنا ارنايى حات جازىپ، جەكە قابىلداۋىن وتىنەدى.

سول جىلعى 15 - مامىر كۇنى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى سەيىتحان اتا مەن ءماريا اپايدى الماتىداعى رەزيدەنتسياسىندا جىلى شىرايمەن قابىلدايدى.

ءسويتىپ، اۋدانداعى مۋزەي ماسەلەسى وڭ شەشىمىن تاۋىپ، ورتا مەكتەپتىڭ ەسكى ۇيىنە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.

وسىلايشا، مۋزەي كوپشىلىكتىڭ اتقارعان ۇلكەن جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا الماتى وبلىسىنىڭ سول كەزدەگى اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆتىڭ شەشىمىمەن 1999 - جىلى 24 - قىركۇيەكتە قۇرىلدى. ال رەسمي اشىلۋى 30- تامىزدا جۇزەگە استى.

مۋزەيدىڭ العاشقى ديرەكتورى بولىپ ماريا مۇساتاي قىزى مۇقانوۆا تاعايىندالدى. قازىرگى تاڭدا ماريا مۇساتاي قىزى قاراساي اۋداندىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ ديرەكتورلىعى قىزمەتىن اتقارۋدا.

مۋزەي 15 جىلعا جۋىق جۇرتشىلىققا جۇيەلى تۇردە قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى. جىلىنا 3000 نان اسا كورەرمەندەر تاماشالايدى. مۇندا نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆقا ارنالعان 4 زال بار: «بالالىق شاعى»، «مەكتەپ كەزەڭىنە» ارنالعان زال، «ەسەيۋ جىلدارى» جانە «ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى» زالى. ەلباسىمىزدىڭ بالالىق شاعىنان باستاپ، قايراتكەر دارەجەسىنە كوتەرىلۋ جولدارى تۋرالى مول ماعلۇمات الىپ، پرەزيدەنتتىڭ جەكە قورىنان اكەلىنگەن قۇندى جادىگەرلەردى تاماشالاۋعا مۇمكىندىك بار.

سولاردىڭ ىشىندە اباي اتىنداعى مەكتەپتىڭ وقۋشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وتىرعان پارتا، قىلقالام، سياساۋىت كوپشىلىك نازارىن ەرەكشە اۋدارادى.

- دەرەكتى ەكسپوزيتسيالارعا باي مۇراجاي 9 بولمەدەن تۇرادى، ونىڭ ءارقايسىسى بەلگىلى تاريحي كەزەڭدەرگە ارنالىپ، حالقىمىزدىڭ سول ۋاقىتتاعى ەرلىگىن، ەلدىگىن، باستان كەشىرگەن وقيعالارىن بايانداپ، جەكە تۇلعالاردىڭ ەلى مەن جەرى ءۇشىن توككەن تەرىن، ەرەن ەڭبەكتەرىن زەردەلەيدى. ءار ءبولىمنىڭ وزەكتى ەرەكشەلىگى بولعانىنا قاراماستان، تۇتاستاي العاندا، وتكەن تاريحىمىزدان، حالىقتىڭ يگى داستۇرىنەن سىر شەرتەدى.

ماسەلەن، «ارحەولوگيا» بولىمىندە اۋدان اۋماعىنان تابىلعان ورتاعاسىرلىق تۇرمىس زاتتارى، ءۇش مىڭجىلدىق تاريحى بار مىس قازان، «التىن ادام» كوشىرمەسى، قىشتان جاسالعان بۇيىمدار ايرىقشا كوز تارتادى.

جوڭعار شاپقىنشىلىعىنان ەلدى قورعاعان باتىر-بابالارعا ارنالعان بولىمدە اسكەري قارۋلار، 17-18 - عاسىر باتىرلارى كيگەن اسكەري ساۋىتتىڭ وڭدەلگەن ءتۇرى، قاراساي، شاپىراشتى ناۋرىزباي، ايتەي باتىرلاردىڭ پورترەتتەرى جانە باسقا دا قۇندى دۇنيەلەر ورنالاسقان بولىمدەردىڭ دە كوتەرەر جۇگى قوماقتى.

سونداي-اق ەكسپوزيتسيامىزدىڭ ءبىر بولىگى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ اۋلەتىنە ارنالادى. ستەندتە ءابىش نازارباي ۇلىنىڭ جانە نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ اناسىمەن 1962 - جىلى تۇسكەن پورترەتى ىلىنگەن.

ال ءالجان انامىزدىڭ قولى تيگەن ۇرشىق ەكسپوزيتسيانىڭ ەڭ قۇندى دۇنيەسى بولىپ سانالادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تۇرعان ءۇيى، باۋىرلارى مەن قارىنداسى، تاعى باسقا فوتوسۋرەتتەر سىر شەرتەدى.

ءبىلىم ورداسىنىڭ قارا شاڭىراعى اباي اتىنداعى مەكتەپتە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وقىعان كەزدەگى پارتا، قىلقالام، سياساۋىت زالدىڭ ورتاسىنا ورنالاستىرىلعان. سونىمەن بىرگە، زالدىڭ سول جاق بەتىندە ورنالاسقان ستەندتە اباي مەكتەبىنىڭ ەسكى عيماراتىنىڭ (قازىرگى تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيى) فوتوسۋرەتى ىلىنگەن.

1957-1958 - جىلدارى جوعارى سىنىپتا وقىعان بولاشاق پرەزيدەنتتى ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتقان ۇستاز-تاربيەشىلەر - ءابدىراحمان بايجانوۆ (1948-1968 - جىلدار ارالىعىندا مەكتەپ ديرەكتورى)، سەيىتحان يسايەۆتىڭ (1948 - جىلدان تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى جانە كلاسس جەتەكشىسى بولعان) فوتوسۋرەتتەرى، اباي مەكتەبىنىڭ الدىنداعى سالتاناتتى جيىن، سوڭعى ەمتيحان الدىندا 1958 - جىلعى تۇسكەن فوتوسۋرەتتەر قامتىلعان.

اباي مەكتەبىنىڭ 1957-1958 - وقۋ جىلىنىڭ 21 - تۇلەكتەرىنىڭ ۆينەتكاسى، «ۇلان» گازەتىنىڭ 1990 - جىلى شىققان نومىرىندە پرەزيدەنتتىڭ مەكتەپ كەزىنە ارنالعان ماقالاسىن دا كورۋگە بولادى.

سونىمەن قاتار ەكسپوزيتسيادا جاس ءوسپىرىم نۇرسۇلتاننىڭ «يۋنىي ناتۋراليست» ۇيىرمەسىنە قاتىسقان 1958 - جىلعى سۋرەتى، 1955 - جىلى كلاستاستارىمەن تۇسكەن سۋرەتى جانە 1958 -جىلى قاسكەلەڭ قالاسىندا 1-مامىر مەيرامى كەزىندە تۋ ۇستاۋشىلار قاتارىندا تۇرعان فوتوسۋرەتتەرى، سكۋلپتور ابدراحمانوۆتىڭ ەلباسىنىڭ جاس ءوسپىرىم كەزىنە ارنالعان ءمۇسىنى قويىلعان.

ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ەلباسىنىڭ ءوزى باستاپ، رەسپۋبليكا پارلامەنتى سەناتى، ءماجىلىس دەپۋتاتتارى، ت م د ەلدەرىنەن گەرمانيا، ا ق ش، كورەيا، موڭعوليا، پاكستان، قىتاي، جاپونيا تاعى باسقا ەلدەردەن دەلەگاتسيالار قوناقتا بولدى.

پرەزيدەنتىمىز 2000 جانە 2002 - جىلدارى 2 مارتە كەلدى. سىيلى قوناقتارعا ارنالعان كىتاپقا: «قاراساي اۋدانىنىڭ ورتالىعىندا اشىلعان بۇل مۇراجايدىڭ ولكەتانۋ جانە جاستاردى وتان سۇيگىشتىككە تاربيەلەۋدە اتقاراتىن شاراسى زور بولماق. بۇل وتە قاجەت باستاما! اسىرەسە، مەن ءۇشىن -  وسى وڭىردە تۋىپ-وسكەن ۇل ءۇشىن -  بۇل وتە قادىرلى مەكەمە...» دەپ جىلى لەبىزى مەن قولتاڭباسىن قالدىرىپ، ەستەلىك سىيلىقتار تاپسىردى.

بۇگىنگى كۇندە مۋزەي قورىندا 1860 ەكسپونات بار، ونىڭ ىشىندە ەلباسى ءوزى سىيلاعان جانە پرەزيدەنتتىڭ جەكە قورىنان، ارحيۆى مەن كىتاپحاناسىنان، تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ مۋزەيىنەن الىنعان جادىگەرلەردىڭ سانى 233 ەكەنى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن ماقتانىش.

2000 - جىلى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى رۋشايلو سىيلاعان تابيعي تاس پەن قولادان جاسالعان ۇستەل ساعاتى دا كوزگە ىستىق كورىنەدى. ال «ترويتسك ماڭايى» دەپ اتالاتىن، تابيعي تاستاردىڭ ۇگىندىسىنەن جاسالعان، وسى قالانىڭ ءبىر ادەمى اۋلاسى بەينەلەنگەن كارتينا جانە «زۋبر» ءمۇسىنى دە كەلۋشىلەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرادى. بۇل دۇنيەلەر - بەلورۋسيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ا. لۋكاشەنكونىڭ سىيلىقتارى.

مۋزەيدىڭ قۇندى ەكسپوناتى -  نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ ءوز قولىمەن سىيعا تارتقان ءوزىن-ءوزى جەگەن ايداھار ءمۇسىنى. ول «ءومىر شەكسىز، ءومىر بىتپەيدى ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسا بەرەدى» دەگەن ماعىنا بەرەدى.

جالپى، مۋزەيدەگى قۇندى دۇنيەلەر جانە وتكىزىلگەن شارا جايلى كوپ ايتۋعا بولادى. ءا. مارعۇلان اتىنداعى ينستيتۋتپەن، وبلىس جانە رەسپۋبليكالىق ارحيۆىمەن پرەزيدەنتتىڭ قورى، كىتاپحاناسى جانە مۋزەيىمەن بايلانىس جۇرگىزىپ، وزىمىزگە كەرەكتى تاريحي مۇرا بولىپ سانالاتىن قۇندى دۇنيەلەر اكەلىپ، ەكسپوناتتار سانىن كوبەيتتىك. سونداي- اق تاۋ-تاستىڭ، بەل-قىراتتىڭ، كونە اتاۋلارىن جازىپ، توپانيميكالىق ءتىزىم جاسالىپ، بەينەفيلم ءتۇسىرىلىپ، مۋزەي قورى تولىعۋدا.

«نۇر وتان» پارتياسىمەن بىرگە جانە تۋريستىك فيرمالارمەن - «دەتستۆو بەز گرانيتس» ، «ازيا تۋرمەن» بىرلەسە وتىرىپ، «ءۇشقوڭىر - ۇشقان ۇيام»، «پو سلەدام دەتستۆا ن. نازاربايەۆا»، «مالايا رودينا پرەزيدەنتا»، ت. ب. اتتى شارالار وتكىزدىك. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى مۋزەيىمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەكسپوزيتسيا، كەزدەسۋلەر، كورمە ۇيىمداستىردىق.

مۋزەيدىڭ تاريحى وسىمەن شەكتەلمەي، ءالى سان اسۋلاردى اساتىنىنا سەنەمىز.

ەلىمىز بەن جەرىمىزدىڭ تاريحى تەرەڭدەگەن سايىن ورتالىقتىڭ ەڭسەسى بيىكتەي تۇسەرى انىق. سەبەبى مۋزەي ادامدارعا قىزمەت كورسەتىپ قانا قويماي، عاسىر مەن تاريح جۇگىن كوتەرىپ، ەل كوشىنە ءۇن قوسار عالامات دۇنيە. كەلەشەكتە دە وسى مەكەمەنى كوركەيتىپ، زامانىمىزعا ساي مادەني-تاريحي، تاربيە ورنىنا اينالدىرۋ - باستى ماقساتىمىز، - دەيدى قاراساي اۋداندىق تاريحي- ولكە-تانۋ مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى ماريا مۇقانوۆا.

بەتتى دايىنداعان قانشايىم بايداۋلەت

«ايقىن»

سوڭعى جاڭالىقتار